Bóle głowy, przyczyny, objawy leczenie

Choroby obwodowego układu nerwowego i ośrodkowego układu nerwowego, Depresje i nerwice.
Asystentka

Bóle głowy, przyczyny, objawy leczenie

Post autor: Asystentka »

dr med. Grażyna Zwolińska
specjalista neurolog
Ból głowy
Co to jest ból głowy i jaki jest mechanizm jego powstawania?

Ból głowy jest jedną z najczęstszych dolegliwości człowieka i może być spowodowany wieloma przyczynami, nie zawsze jest to objaw poważnej choroby. Wyodrębnia się ból głowy pierwotny (samoistny) i ból głowy wtórny, czyli wywołany różnymi chorobami.

Najczęstszym samoistnym bólem głowy jest migrena, w przypadku samoistnych bólów głowy nie stwierdza się zmian strukturalnych w obrębie mózgu. Mózg nie ma czuciowych receptorów bólowych, więc za przyczynę występowania bólu głowy uważa się zmiany w naczyniach lub nerwach albo nieprawidłowe wydzielanie neuroprzekaźników.

W przypadku wtórnych bólów głowy, mechanizm ich powstawania ma związek z przemieszczaniem się, uciskiem lub pociąganiem struktur wewnątrzczaszkowych, takich jak duże naczynia żylne, tętnice, opony. Ból tego rodzaju może także wynikać ze zmian patologicznych w zatokach żylnych mózgu, uszkodzeniach okostnej czy kości.
Jakie są najczęstsze przyczyny bólu głowy?

Do najczęstszych pierwotnych, samoistnych bólów głowy należą: migrena, ból głowy typu napięciowego i klasterowy ból głowy. Najczęstsze wtórne bóle głowy powodują choroby naczyniowe mózgu, a wśród nich krwotok podpajęczynówkowy, w przebiegu którego ból głowy jest pierwszym, stałym, kardynalnym objawem, zwykle występującym natychmiast po krwawieniu z tętniaka. Ból głowy często występuje w krwotocznym udarze mózgu; towarzyszą mu wówczas inne objawy, takie jak niedowłady, porażenia. Rzadziej ból głowy pojawia się w udarze niedokrwiennym.

Ból głowy w chorobie nadciśnieniowej występuje przy gwałtownym wzroście wartości ciśnienia krwi w tzw. nadciśnieniu złośliwym. Bóle głowy jako pierwszy objaw stwierdza się u kilkunastu procent pacjentów z guzami wewnątrzczaszkowymi. W późniejszym przebiegu nowotworów mózgu na ból głowy skarży się ponad połowy chorych. Bóle głowy występują także w przebiegu chorób kości czaszki (np. choroba Pageta). Nierzadkie są bóle głowy w chorobach oczu, szczególnie w jaskrze, niekiedy w wadach refrakcji, zwłaszcza podczas dłuższej pracy angażującej wzrok.

Choroby laryngologiczne, takie jak ostre zapalenie ucha środkowego czy ostre zapalenie zatok przynosowych, powodują bóle głowy połączone z charakterystycznymi dla danej jednostki objawami, takimi jak umiejscowienie bólu w okolicy ucha czy wyciek z nosa. Uporczywe i przewlekłe bóle głowy i twarzy pojawiają się w zespole stawu skroniowo-żuchwowego. Ból głowy jest jednym z objawów zmian zapalnych w układzie nerwowym, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie mózgu. Najczęściej towarzyszy mu wówczas podwyższona temperatura, bóle mięśni, ogólne osłabienie. Z kolei u pacjentów z urazami głowy ból głowy może wystąpić bezpośrednio po urazie lub w ciągu kilku dni po nim. Czasami ból głowy, który występuje po kilku tygodniach po urazie może być jednym z objawów narastającego przewlekłego krwiaka mózgu.

Problemem są także przewlekłe pourazowe bóle głowy występujące u wielu chorych do 8 tygodni od urazu, towarzyszy im zazwyczaj obniżenie nastroju, zawroty głowy, męczliwość. W przypadku bólu głowy pochodzenia szyjnego występują napady połowiczego bólu głowy, który zaczyna się w okolicy szyi i promieniuje do okolicy czołowo-skroniowej i oczodołu.

Zwraca się także uwagę na przewlekłe bóle głowy, które występują u osób nadużywających leków przeciwbólowych. W takich przypadkach to same leki wywołują ból głowy i powodują przyjęcie kolejnej dawki środka przeciwbólowego. Nazywa się je bólami głowy z odbicia.
Co robić w razie wystąpienia bólu głowy?

Ból głowy jest najczęściej objawem choroby, ale nie zawsze jest objawem alarmującym. Może towarzyszyć złemu samopoczuciu, obniżonemu nastrojowi, banalnej infekcji kataralnej, zatruciu pokarmowemu. Jeśli nie ustępuje, a zwłaszcza kiedy się nasila, wymaga dalszej diagnostyki. Pilnego zgłoszenia do lekarza wymaga ból głowy o nagłym początku, bardzo silny ostry ból głowy, narastający ból głowy, ból głowy wywołany wysiłkiem fizycznym, kaszlem, aktywnością seksualną oraz niepokojące objawy towarzyszące bólowi, jak podwyższona temperatura, bóle stawów, mięśni, zaburzenia świadomości, zaburzenia pamięci, narastające w ciągu dni nudności i wymioty poranne. Niepokojące jest także wystąpienie bólów głowy po raz pierwszy u osoby po 50. roku życia oraz zmiana charakteru dolegliwości u osoby, u której już wcześniej występowały bóle głowy.
Co zrobi lekarz, jeśli zgłosimy się z bólem głowy?

Przede wszystkim lekarz zbierze dokładny wywiad, który pozwala na wysunięcie wstępnego rozpoznania. Lekarz zapyta, czy ból głowy był ostry, piorunujący, czy przewlekły, narastający lub nawracający. Ustali jak dawno ból głowy się rozpoczął i w jakich okolicznościach (po urazie, w trakcie infekcji), jak często występuje (w tygodniu, miesiącu), zapyta także o czas trwania pojedynczego epizodu bólu, miejsce bólu i ewentualne jego promieniowanie. Lekarz poprosi pacjenta o ocenę nasilenia bólu, najczęściej w 10-stopniowej skali (od 0 do 10). Ważne są objawy poprzedzające ból, na przykład w migrenie zaburzenia wzrokowe, czy dodatkowe objawy podczas trwania bólu, w migrenie objawy towarzyszące jak nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło, hałas, zapachy. Niekiedy ważna jest godzina występowania bólu głowy, na przykład ból klasterowy pojawia się o podobnej godzinie, często w nocy. Lekarz zapyta też o czynniki wyzwalające lub nasilające ból głowy, takie jak aktywność fizyczna, alkohol (czerwone wino w migrenie), mówienie oraz czynniki łagodzące ból (np. położenie się w przypadku migreny).

Istotne jest ustalenie do tej pory stosowanego leczenia, w tym konkretnych preparatów, ich skuteczności lub jej braku. Aby ocenić nasilenie dolegliwości lekarz poprosi pacjenta o zapisywanie przyjmowania wszelkich leków przeciwbólowych w określonym czasie (tydzień, miesiąc). W razie nawrotów bólu głowy lekarz poprosi pacjenta o opisanie przeciętnego, typowego bólu głowy. Następnie zbada pacjenta, zmierzy ciśnienie tętnicze, przeprowadzi orientacyjne badanie neurologiczne, a potem skieruje pacjenta na badanie okulistyczne z oceną dna oka i ewentualnie ciśnienia śródgałkowego, a w razie wskazań - także na badanie laryngologiczne.

Biorąc pod uwagę charakter bólu głowy i rozpoznanie różnicowe, lekarz zleci badania laboratoryjne krwi, takie jak morfologia, OB czy inne badania biochemiczne, a także badania obrazowe (RTG czaszki i kręgosłupa szyjnego). Prawidłowy wynik badania neurologicznego wskazuje w większości przypadków, że nie występuje poważne uszkodzenie układu nerwowego. Natomiast przy stwierdzeniu objawów ogniskowego uszkodzenia mózgu (osłabienie kończyn, zaburzenia czucia, asymetria w odruchach, objawy patologiczne) konieczne jest wykonanie badań neuroobrazowych, takich jak tomografia komputerowa głowy lub rezonans magnetyczny głowy. Stwierdzenie objawów oponowych (niemożność przygięcia głowy do klatki piersiowej) wskazuje na konieczność wykonania nakłucia lędźwiowego z badaniem płynu mózgowo-rdzeniowego.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post