Diagnostyka kaszlu przewlekłego

Choroby dziecięce, opieka nad dzieckiem oraz rozwój.
Asystentka

Diagnostyka kaszlu przewlekłego

Post autor: Asystentka »

• Badanie podmiotowe
Dane z wywiadu pomocne w diagnostyce przyczyn przewlekłego kaszlu u dzieci:
» Wiek dziecka
Przewlekły kaszel rozpoczynający się w okresie noworodkowym i wczesnoniemowlęcym wymaga wykluczenia takich przyczyn, jak: wady wrodzone, w tym wady sprzyjające aspiracji (przetoka tchawiczo-przełykowa, rozszczep podniebienia), mukowiscydoza, zespół nieruchomych rzęsek, zakażenia układu oddechowego typowe dla tej grupy wiekowej. W każdym przypadku przewlekłego kaszlu u noworodków i niemowląt w pierwszych miesiącach życia konieczne jest przeprowadzenie pogłębionej diagnostyki jego przyczyn.
» Wywiad rodzinny
- Dla astmy typowe jest rodzinne występowanie chorób alergicznych.
- Ze względu na sposób dziedziczenia wywiad rodzinny jest bardzo istotny w przypadku mukowiscydozy.
- Zgony w okresie noworodkowym z powodu niewyjaśnionej niewydolności oddychania zdarzają się w rodzinach obciążonych zaburzeniami metabolizmu surfaktantu.
- Przetrwałe tachypnoë niemowląt także częściej występuje rodzinnie.
» Utrata lub brak przyrostu masy ciała
- Szereg przewlekłych schorzeń płuc przebiega z zaburzeniami przyrostu lub utratą masy ciała. W przypadku ciężkich postaci śródmiąższowych chorób płuc wpływ na to ma duży wydatek energetyczny związany m.in. z przyspieszonym oddychaniem.
- U pacjentów z mukowiscydozą utrata lub brak przyrostu masy ciała są związane z niewydolnością zewnątrzwydzielniczą trzustki i przewlekłymi zakażeniami.
» Pora roku i dnia, w których występuje i nasila się kaszel
- Sezonowość objawów związana z narażeniem na alergeny jest typowa dla astmy.
- Kaszel w pozycji leżącej jest typowy dla zespołu kaszlu z górnych dróg oddechowych oraz refluksu żołądkowo-przełykowego.
- Kaszel nasilający się nad ranem jest typowy dla astmy.
- Kaszel produktywny występujący rano, po przebudzeniu jest charakterystyczny dla rozstrzeni oskrzeli i PBZO.
- Ustąpienie kaszlu w czasie snu u dziecka kaszlącego w czasie czuwania może wskazywać na kaszel nawykowy, psychogenny.
» Okoliczności, które towarzyszyły wystąpieniu kaszlu
- Kaszel, którego pojawienie pozostaje w związku czasowym z ostrą infekcją, może być spowodowany poinfekcyjną nadreaktywnością oskrzeli.
- Kaszel w trakcie lub po jedzeniu wskazuje na możliwość aspiracji (przetoka tchawiczo-przełykowa, refluks żołądkowo-przełykowy).
- Kaszel po przyjęciu pozycji leżącej jest typowy dla refluksu żołądkowo-przełykowego.
- Wystąpienie kaszlu po narażeniu na alergeny stwierdza się w astmie i zapaleniu płuc z nadwrażliwości.
- Należy zebrać bardzo dokładny wywiad dotyczący kontaktów przewlekle kaszlących dzieci z chorymi na gruźlicę płuc.
» Charakterystyka kaszlu
- Suchy kaszel jest typowy dla astmy i śródmiąższowych chorób płuc.
- Kaszel produktywny jest typowy dla przewlekającego się bakteryjnego zapalenia oskrzeli, mukowiscydozy, zespołu nieruchomych rzęsek, rozstrzeni oskrzeli.
- Charakterystyczne rodzaje kaszlu przewlekłego to m.in.: kaszel opisywany jako metaliczny – w przypadku tracheo- lub bronchomalacji, kaszel dudniący, nasilający się przy zwróceniu uwagi na dziecko – wskazuje na kaszel nawykowy, psychogenny.
» Wygląd odkrztuszanej plwociny
- Ropny charakter sugeruje tło infekcyjne.
- Domieszka krwi może świadczyć o zakażeniu, także gruźliczym, krwawieniu pęcherzykowym, nowotworach, niektórych wadach rozwojowych.
- Odkrztuszanie materiału stanowiącego odlew drzewa oskrzelowego jest typowe dla plastycznego zapalenia oskrzeli.
» Objawy towarzyszące przewlekłemu kaszlowi (ze strony układu oddechowego i/lub objawy ogólnoustrojowe)
- Dekstrokardia i objawy ze strony górnych dróg oddechowych wskazują na zespół nieruchomych rzęsek.
- Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki sugeruje mukowiscydozę.
- Niewydolność nerek wskazuje na zapalenie naczyń z krwawieniem pęcherzykowym.
- Choroby tkanki łącznej towarzyszą różnym postaciom chorób śródmiąższowych płuc.
» Występowanie objawów refluksu krtaniowo-gardłowego (wg punktowej skali RSI) [12]
- Chrypka lub inne problemy głosowe
- Chrząkanie
- Uczucie nadmiaru śluzu lub spływ śluzu do gardła
- Trudności z połykaniem pokarmów, płynów lub tabletek
- Kaszel po jedzeniu lub po położeniu się
- Duszność
- Kaszel dokuczliwy, irytujący
- Uczucie przeszkody w gardle, uczucie „ściśniętego gardła”
- Zgaga, ból w klatce piersiowej, niestrawność, uczucie kwasu w gardle
W celu uzyskania oceny punktowej pacjenta w ww. skali należy każdy z wymienionych objawów ocenić w skali punktowej 0–5, gdzie 0 oznacza, że problem nie występuje, a 5, że jest bardzo nasilony.
» Wywiad w kierunku chorób predysponujących do wystąpienia przewlekłego kaszlu
Występowaniu przewlekłego kaszlu sprzyjają m.in. choroby przebiegające z obniżonym napięciem mięśniowym czy niedobory odporności.
» Ocena reakcji na podawane leki
Poprawa po lekach rozszerzających oskrzela i próbie leczenia glikokortykosteroidami sugeruje astmę, natomiast po antybiotykach – tło infekcyjne przewlekłego kaszlu.
» Przyjmowanie leków mogących wywoływać kaszel
Wprawdzie problem ten występuje znacznie rzadziej niż u osób dorosłych, ale przyjmowanie leków z grupy inhibitorów konwertujących angiotensynę należy rozważać jako przyczynę przewlekłego kaszlu także u dzieci.
» Informacje na temat biernego i czynnego palenia papierosów oraz narażenia na inne zanieczyszczenia powietrza
• Badanie przedmiotowe [5–11]
Podobnie jak w przypadku ostrego kaszlu, także u dzieci z kaszlem przewlekłym należy ocenić stan ogólny, obecność objawów dodatkowych, m.in. stanów podgorączkowych i gorączki, duszności i stopnia jej nasilenia (liczba oddechów/minutę, objawy uruchomienia dodatkowych mięśni oddechowych, tachykardia), oraz przeprowadzić wnikliwe badanie przedmiotowe klatki piersiowej. Konieczne jest także zwrócenie uwagi na inne elementy badania przedmiotowego, które mogą okazać się pomocne w ustaleniu przyczyn przewlekłego kaszlu lub wskazywać na stopień zaawansowania choroby.
» Brak przyrostu lub utrata masy ciała Jest to istotny objaw wskazujący na ciężkość procesu chorobowego.
» Deformacje klatki piersiowej
Mogą mieć charakter wrodzony i sprzyjać występowaniu chorób przebiegających z przewlekłym kaszlem, tj. zakażeń układu oddechowego, rozstrzeni oskrzeli, lub pojawić się w czasie trwania przewlekłej choroby układu oddechowego. Przykładem może być klatka piersiowa beczkowata, typowa dla schorzeń przebiegających z pułapką powietrzną, tj. zarostowego zapalenia oskrzelików, czy klatka piersiowa kurza spotykana wśród dzieci ze śródmiąższowymi chorobami płuc wieku niemowlęcego, szczególnie w przypadku mutacji genu ABCA3.
» Palce pałeczkowate
Są konsekwencją przewlekłego niedotlenienia i wskazują na długotrwały proces chorobowy (mukowiscydoza, rozległe rozstrzenie oskrzeli, choroby śródmiąższowe płuc).
» Dekstrokardia
Jest wskazaniem do diagnostyki w kierunku zespołu nieruchomych rzęsek.
» Objawy chorób alergicznych
Objawy chorób alergicznych, tj. zmiany skórne o typie atopowego zapalenia skóry czy objawy alergicznego nieżytu nosa (obrzęk błony śluzowej nosa, poprzeczna bruzda u nasady nosa będąca konsekwencją pocierania nosa), zwiększają prawdopodobieństwo astmy jako przyczyny przewlekłego kaszlu.
» Obniżone napięcie mięśniowe
Obniżone napięcie mięśniowe w takich chorobach, jak zespół Downa czy choroby nerwowo-mięśniowe, wpływa na zmniejszenie skuteczności oczyszczania dróg oddechowych i sprzyja nawracającym i przewlekłym infekcjom układu oddechowego, a także aspiracji pokarmu do dróg oddechowych.
» Objawy ze strony górnych dróg oddechowych oraz uszu
Należy pamiętać, że przyczyną przewlekłego kaszlu może być np. ciało obce lub inne zmiany patologiczne w przewodzie słuchowym. Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła sugeruje rozpoznanie jednej z częstszych przyczyn przewlekłego kaszlu u dzieci, jakim jest zespół kaszlu z górnych dróg oddechowych.
• Badania diagnostyczne
Najważniejsze badania wykorzystywane w diagnostyce przewlekłego kaszlu przedstawiono w tabeli 3.
Należy pamiętać, że u części dzieci z przewlekłym kaszlem jego przyczynę stanowi więcej niż jedno schorzenie. Dlatego stwierdzenie jednej przyczyny kaszlu (zwłaszcza w przypadku nieskuteczności leczenia ukierunkowanego na zwalczanie tej przyczyny) nie zwalnia z obowiązku diagnostyki w kierunku innych chorób mogących powodować przewlekły kaszel.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post