ForumMedyczne.edu.pl

dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Łagodne ostre dziecięce zapalenie mięśni (benign acute childhood myositis) to choroba dobrze znana pediatrom, po raz pierwszy opisana w 1957 roku przez Lundberga. Występuje najczęściej u chłopców w wieku szkolnym i wiąże się z różnymi zakażeniami wirusowymi. Zazwyczaj rozwija się w przebiegu zakażenia wirusem grypy typu B, dość częste przypadki rozpoznawano w czasie pandemii grypy AH1N1pdm09, może także wystąpić w przebiegu innych zakażeń wirusowych, np. wywołanych przez wirusy paragrypy czy enterowirusy. Klinicznie choroba objawia się nagłym bólem łydek i osłabieniem mięśni z towarzyszącymi zaburzeniami chodu, które po kilku dniach samoistnie ustępują. Większość zachorowań obserwuje się w jesienno-zimowym okresie zwiększonej zapadalności na zakażenia dróg oddechowych. Charakterystyczny jest wywiad, w którym stwierdza się przebycie grypopodobnego zakażenia dróg oddechowych przebiegającego z gorączką, poprzedzającego dolegliwości mięśniowe o 3–20 dni – zapalenie mięśni występuje z reguły we wczesnej fazie zdrowienia. W przebiegu grypy zapalenie mięśni najczęściej pojawia się od 24 do 72 godzin po ustąpieniu ostrych objawów choroby (gorączka, kaszel, katar). Bóle mięśni są symetryczne, o nagłym początku i najczęściej dotyczą łydek (mięśni brzuchatych łydki). W badaniach laboratoryjnych zwykle stwierdza się zwiększoną aktywność kinazy fosfokreatynowej (często do kilku tysięcy jednostek) oraz aminotransferaz wątrobowych (głównie aminotransferazy asparaginianowej) w surowicy, czasami zaburzenia hematologiczne. Leczenie jest objawowe. Uszkodzenie nerek wtórne do rozpadu mięśni i mioglobinurii to bardzo rzadkie powikłanie u dzieci. Szybkie rozpoznanie ma duże znaczenie, gdyż zapobiega niepotrzebnym badaniom i interwencjom terapeutycznym.

W postępowaniu decydujące znaczenie ma stan kliniczny chorego. Jeżeli dziecko jest w dobrym stanie ogólnym, w wywiadzie nie stwierdza się obciążeń, np. przewlekłych chorób nerwowo-mięśniowych, chorób autoimmunologicznych czy chorób serca, a w badaniu lekarskim układ krążenia jest prawidłowy i odnotowano jedynie niewielkie odchylenia, np. cechy ustępującego zakażenia dróg oddechowych i tkliwość mięśni łydek, wówczas nie ma wskazań do hospitalizacji, a nawet oznaczania aktywności kinazy fosfokreatynowej. Zaleca się wykonanie badania ogólnego moczu w warunkach ambulatoryjnych oraz zgłoszenie się do lekarza w razie pogorszenia się stanu ogólnego lub wystąpienia powikłań. Badanie moczu ma na celu wykluczenie znacznej mioglobinurii, która mogłaby doprowadzić do uszkodzenia nerek. Jeżeli natomiast stan dziecka jest średni, wątpliwości budzi stan układu krążenia (np. podejrzenie zapalenia mięśnia sercowego) lub podejrzewa się chorobę nerwowo-mięśniową (np. zespół Guillaina i Barrego, myastenia gravis), chorobę tarczycy, zakrzepicę żył głębokich, zapalenie kości, nowotwór, chorobę autoimmunologiczną (np. zapalenie nerwowo-mięśniowe, zapalenie wielomięśniowe), dystrofię mięśniową lub inną miopatię, wówczas konieczne jest poszerzenie diagnostyki w warunkach szpitalnych, w tym wykluczenie zapalenia mięśnia sercowego.

Podsumowując: łagodne ostre dziecięce zapalenie mięśni jest stosunkowo rzadką, ostrą i samoograniczającą się, przyzakaźną chorobą mięśni o dobrym rokowaniu, która nie wymaga leczenia ani skomplikowanej diagnostyki. Jeżeli stan ogólny chorego dziecka jest dobry i ani wywiad, ani badanie lekarskie nie sugerują innej poważnej choroby, chory może być leczony ambulatoryjnie i wymaga jedynie kontrolnego badania ogólnego moczu.