Inwazyjna choroba meningokokowa

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
admin. med.

Inwazyjna choroba meningokokowa

Post autor: admin. med. »

Inwazyjna choroba meningokokowa – objawy alarmowe, obraz kliniczny, zapobieganie
Bądźmy czujni wobec inwazyjnej choroby meningokokowej. Inwazyjna choroba meningokokowa – objawy alarmowe, obraz kliniczny, zapobieganie
20.06.2016
Be vigilant for invasive meningococcal disease
Rosie Hague
The Practitioner, 2014; 258 (1772): 15–18

Republished with permission from The Practitioner, 2014; 258 (1772), Hague R., Be vigilant for invasive meningococcal disease:15–18. Copyright © The Practitoner 2014

Tłumaczył lek. Marcin Pustkowski
Komentarz prof. dr hab. n. med. Waleria Hryniewicz, Zakład Epidemiologii i Mikrobiologii Klinicznej Narodowego Instytutu Leków w Warszawie

Skróty: IChM – inwazyjna choroba meningokokowa, i.m. – domięśniowo, i.v. – dożylnie, MenB – meningokoki grupy B, MenC – meningokoki grupy C, OMV – pęcherzyki zewnętrznej błony komórkowej, p.o. – doustnie

Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) jest potencjalnie niezwykle groźnym zakażeniem, które może prowadzić do zgonu oraz trwałej niepełnosprawności i występuje głównie – choć nie wyłącznie – u małych dzieci.

Słusznie zatem strach przed tą chorobą zastąpił w świadomości zarówno rodziców, jak i lekarzy, miejsce zajmowane kiedyś przez infekcje, takie jak: ospa prawdziwa, nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis) czy błonica. W leczeniu tych trzech chorób dokonano niewielu postępów terapeutycznych, ale w większości regionów na świecie szczepienia przeniosły je do historii.
Podobnie, pomimo kampanii mających na celu zwiększenie świadomości społecznej oraz postępów dotyczących intensywnej opieki medycznej, wskaźniki śmiertelności z powodu inwazyjnej choroby meningokokowej uległy tylko nieznacznej zmianie od przełomu tysiącleci. Niemniej jednak opracowanie szczepionek o składzie obejmującym potencjalnie większość szczepów meningkokoków przybliża obecnie coraz bardziej perspektywę eradykacji tej choroby.

Przyczyny

Neisseria meningitidis jest Gram-ujemną otoczkową dwoinką, która powoduje bezobjawową kolonizację górnych dróg oddechowych nawet u 25% populacji. Nosicielstwo jest częstsze u nastolatków, osób palących tytoń oraz osób mieszkających w warunkach dużego zagęszczenia.1,2
Chorobę inwazyjną wywołuje przynajmniej 12 różnych grup serologicznych meningokoków. W Wielkiej Brytanii ponad 80% przypadków IChM wywołują meningokoki grupy B, ale nie zawsze tak było. Na początku XX wieku powszechnie występowały meningokoki grupy A, która obecnie jest uważana za rzadką w krajach Europy Zachodniej, chociaż wciąż wywołuje epidemie w Afryce Subsaharyjskiej. Przed wprowadzeniem szczepionki skoniugowanej przyczyną około połowy zakażeń meningokokowych w Wielkiej Brytanii były bakterie grupy C. W Stanach Zjednoczonych występują meningokoki grupy Y, która jest coraz częstsza także w Wielkiej Brytanii. Występowanie szczepu W135 wiąże się z pielgrzymowaniem do Mekki (hadżdż).3
Zapadalność

Chociaż roczna zapadalność na IChM w Wielkiej Brytanii zmniejszyła się o połowę w ciągu ostatnich 20 lat, wciąż wynosi 25 na 100 tys. dzieci lub 2,05 na 100 tys. populacji ogólnej – tj. około 1000 przypadków rocznie. Więcej zachorowań ma miejsce w zimie i wczesną wiosną, zazwyczaj stanowiąc odzwierciedlenie częstości zachorowań na grypę.

Ryc. 1. Plamicza osutka w przebiegu inwazyjnej choroby meningokokowej – na skórze ramienia wykwity nieblednące przy ucisku (przyp. red.)

Ponad 75% zakażeń występuje u dzieci poniżej 5. rż., co wynika z braku zdolności niedojrzałego układu immunologicznego do wyzwolenia skutecznej odpowiedzi na polisacharydową otoczkę meningokoka. Występuje również drugi szczyt zapadalności w wieku młodzieńczym, przypisywany dużej częstości nosicielstwa drobnoustrojów w nosogardle. Ryzyko rozwoju choroby inwazyjnej jest również zróżnicowane w zależności od statusu socjoekonomicznego, do czego przyczynia się zamieszkiwanie w warunkach dużego zagęszczenia i bierne narażenie na dym tytoniowy.
Jednak nawet w regionach, w których zapadalność jest większa od przeciętnej, lekarz rodzinny nie może spodziewać się przypadków tej choroby na tyle często, aby udoskonalić swoje umiejętności diagnostyczne. Niezbędna jest zatem duża czujność i wczesne kierowanie pacjentów do ośrodka specjalistycznego, aby zmaksymalizować szanse chorych dzieci na przeżycie wolne od powikłań.
Objawy kliniczne

Pierwsze objawy choroby meningokokowej mogą mieć charakter sepsy (gorączka, plamica i szybko postępujący wstrząs) albo zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (gorączka, ból głowy, światłowstręt, sztywność karku, drgawki, zaburzenia świadomości), które może występować bez osutki. W wielu przypadkach obraz kliniczny jest mieszany.1,2
We wczesnej fazie choroby objawy podmiotowe i przedmiotowe mogą być nie do odróżnienia od innych, częstych i występujących w tym samym czasie infekcji dziecięcych. U małych niemowląt z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych klasyczne objawy mogą być nieobecne, ale dziecko sprawia wrażenie chorego, jest ospałe i wiotkie. Ponadto wysypka może początkowo składać się z blednących przy ucisku wykwitów o nieregularnym kształcie („wygryzionym przez mole”) i dopiero później przybierać charakter plamicy (ryc. 1).
Podejrzenie IChM powinny zawsze wzbudzać następujące objawy występujące u chorego dziecka, szczególnie jeśli stwierdza się je łącznie.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post