KEL: Medycyna prenatalna w trosce o matkę i dziecko

Różne informacje,czasem dziwne a czasem bardzo interesujące, o badaniach medycznych
Asystentka

KEL: Medycyna prenatalna w trosce o matkę i dziecko

Post autor: Asystentka »

Kodeks Etyki Lekarskiej. Odcinek 41: Medycyna prenatalna w trosce o matkę i dziecko

dr hab. Andrzej Muszala prof. UPJPII, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Jak cytować: Muszala A.: Kodeks Etyki Lekarskiej. Odcinek 41: Medycyna prenatalna w trosce o matkę i dziecko. Med. Prakt., 2017; 2: 115–116

Skróty: KEL – Kodeks Etyki Lekarskiej

Art. 39 KEL tak formułuje kwestie etyczne związane z rozwojem medycyny prenatalnej: „Podejmując działania lekarskie u kobiety w ciąży lekarz równocześnie odpowiada za zdrowie i życie jej dziecka. Dlatego obowiązkiem lekarza są starania o zachowanie zdrowia i życia dziecka również przed jego urodzeniem.”
Art. 38 KEL podkreślał szczególną odpowiedzialność lekarza wobec procesu przekazywania ludzkiego życia, konieczność udzielania wiarygodnych informacji dotyczących procesu zapłodnienia i metod regulacji poczęć, oraz wskazywał zasady etyczne diagnostyki prenatalnej. Art. 39 kładzie nacisk na troskę lekarza o matkę i dziecko w dalszych etapach rozwoju ciąży.
Troska lekarza o kobietę w ciąży

Kobieta ciężarna nosi w swoim łonie dziecko w stadium płodowym, a jej organizm staje się swoistym inkubatorem dla rozwoju nowego człowieka. Jest przystosowana do spełnienia tej roli, ale może też doświadczać różnych komplikacji zdrowotnych. Dlatego KEL postuluje szczególną troskę lekarza o kobietę w tym okresie. Najprostszą formą pomocy kobiecie ciężarnej jest zatroszczenie się o to, by była ona objęta zwykłą ludzką życzliwością; także by nie musiała czekać w długich kolejkach do lekarza, zwłaszcza na stojąco. Obowiązkiem lekarza wobec kobiety ciężarnej jest zapewnienie jej profesjonalnej opieki medycznej. Lekarz powinien zwracać uwagę na wszystko, co może się okazać ważne dla zdrowia kobiety, jak i dla przebiegu ciąży. Wskazana w tym czasie jest także jego współpraca z położną. Niedopuszczalną praktyką byłoby celowe zaniechanie troski o zdrowie kobiety ciężarnej, zwłaszcza narażanie jej na śmierć w celu ratowania życia dziecka. Kobieta może podjąć taką heroiczną decyzję (np. rezygnując z radioterapii w okresie ciąży), jednak tylko pod warunkiem, że jest to jej dobrowolna, niczym nie wymuszona decyzja.
Lekarz prowadzący kobietę ciężarną powinien podwoić swoją wrażliwość i uważność wobec matki oczekującej narodzin dziecka. Powinien jej okazywać szczególną cierpliwość, wystrzegać się jakichkolwiek słów poniżających, wspierać ją swym zachowaniem i stwarzać poczucie bezpieczeństwa, budować wiarę we własne możliwości kobiety, w szczęśliwe rozwiązanie i dalsze życie z narodzonym już dzieckiem.
Troska lekarza o dziecko przed narodzeniem

Rozwój diagnostyki prenatalnej umożliwił podjęcie wielu czynności medycznych mających na celu otoczenie opieką dziecka przed narodzeniem. Obowiązkiem lekarza jest monitorowanie przebiegu ciąży oraz udzielanie kompetentnych wskazówek kobiecie ciężarnej, których celem jest właściwy rozwój dziecka.
Badanie diagnostyczne może wykryć anomalię rozwojową płodu, stanowiącą poważne zagrożenie dla jego życia lub zdrowia. Objawy wskazujące na ciężkie i nieuleczalne uszkodzenie płodu lub nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu muszą być zweryfikowane przez lekarza posiadającego tytuł specjalisty genetyka (orzekającego o wadzie genetycznej płodu na podstawie badań genetycznych) lub specjalisty w zakresie położnictwa i ginekologii (orzekającego o wadzie rozwojowej płodu na podstawie przeprowadzonych badań ultrasonograficznych).1 Zgodnie z art. 7. Ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży istnieje wówczas prawna możliwość przerwania ciąży. Okazuje się jednak, że ten zapis stoi w sprzeczności z art. 39 KEL, który stwierdza, że „obowiązkiem lekarza są starania o zachowanie zdrowia i życia dziecka również przed jego urodzeniem”. Mamy tu więc do czynienia – podobnie jak to było w art. 38 KEL – z hybrydą prawną; prawo stanowione dopuszcza czyny niezgodne z etyką lekarską. W sumieniu wielu lekarzy rodzi się wówczas konflikt, wyrażający się w oporze wobec przymuszania ich do przerwania ciąży. Powołując się na klauzulę sumienia, słusznie twierdzą, że nie można likwidować choroby wraz z jej nosicielem. Wszelkie przymuszanie do wykonania aborcji byłoby sprzeczne z ich podstawowym prawem do wolności sumienia oraz z zasadą zapisaną w art. 4 KEL: „Dla wypełnienia swoich zadań lekarz powinien zachować swobodę działań zawodowych, zgodnie ze swoim sumieniem i współczesna? wiedza? medyczna?”. Lekarz powinien być zawsze kojarzony z leczeniem i ochroną życia, a nie z jego niszczeniem; wykonując jakikolwiek śmiercionośny czyn, zanegowałby podstawy swojej profesji. Jednocześnie niedopuszczalne jest pozostawienie kobiety samej z dramatyczną informacją o nieuleczalnej chorobie jej dziecka w stadium płodowym. Lekarz ma moralny obowiązek przedstawić jej (oraz ojcu dziecka) możliwości terapii małego pacjenta, zapewnić o dalszej opiece nad nimi i dzieckiem (także po urodzeniu), i realnie służyć im pomocą. W szczególnie trudnych przypadkach powinien poinformować o istnieniu hospicjów perinatalnych dla dzieci z ciężkimi wadami wrodzonymi, które działają już w wielu polskich miastach.

Medycyna prenatalna z roku na rok stwarza coraz większe możliwości terapii dzieci w stadium płodowym. Do czynności wykonywanych dziś już niemal rutynowo należą: podawanie leków matce lub bezpośrednio dziecku (np. w zaburzeniach hormonalnych, metabolicznych, pracy serca), przetaczanie krwi do naczyń płodowych i niektóre operacje chirurgiczne w wadach rozwojowych (np. umożliwienie odpływu moczu lub nadmiaru płynu mózgowo-rdzeniowego do płynu owodniowego, okresowe zamknięcie tchawicy w przypadku przepukliny przeponowej, zamknięcie szczeliny przy rozszczepie kręgosłupa, przeszczepienie szpiku). Przykładem wysoce specjalistycznej terapii prenatalnej była operacja płuca u płodu w łonie matki przeprowadzona przez hiszpańskich chirurgów w 2012 roku. Dziecko cierpiało na atrezję jednego z oskrzeli, co sprawiało, że połączone z nim płuco gromadziło wszystkie wydzieliny i powiększało się do bardzo dużych rozmiarów. Trwająca 30 minut operacja z wykorzystaniem lasera pozwoliła przywrócić płuco do normalnych rozmiarów. Dziewczynka, która w czasie tego zabiegu miała 26 tygodni i ważyła 800 gramów, przyszła na świat 11 tygodni później; po urodzeniu cierpiała jedynie na lekką niewydolność oddechową, która została opanowana bez żadnych powikłań.2
Podsumowanie

Art. 39 zakłada jednakowe traktowanie matki i dziecka przed urodzeniem. Lekarz nie może zapominać, że ma do czynienia nie z jednym, lecz z dwoma pacjentami. Zarówno matka, jak i dziecko są osobami – podmiotami o takiej samej ludzkiej godności. Byłoby niedopuszczalne instrumentalne traktowanie dziecka przed narodzeniem, odmawianie mu statusu człowieka, któremu przynależą prawa osoby, w tym prawo do życia i bezpieczeństwa. Podobnie nieetyczne byłoby stwarzanie sytuacji odwrotnej – lekceważenie zdrowia matki, w celu skupienia się jedynie na leczeniu i ratowaniu dziecka. Niestety, choć wydaje się to niebywałe, takie sytuacje również się zdarzają. Zarówno matka, jak i dziecko muszą być przedmiotem największej i jednakowej troski lekarza.
źródło: mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post