Leczenie bólu u chorych na hemofilię

Choroby krwi i układu krwiotwórczego.
admin. med.

Leczenie bólu u chorych na hemofilię

Post autor: admin. med. »

Ocena i leczenie bólu u chorych na hemofilię
U chorych na hemofilię powtarzające się wylewy do stawów powodują ich nieodwracalne uszkodzenie oraz wywołują silne dolegliwości bólowe. W łagodzeniu bólu stosuje się analgetyki, odpoczynek, okłady chłodzące, opaski uciskowe, elewację kończyny. W niektórych przypadkach może być konieczność zastosowania opioidów. Nie istnieją opracowane zalecenia postępowania przeciwbólowego u chorych na skazy krwotoczne. Celem pracy było przedstawienie możliwych opcji lecenia bólu u chorych na hemofilię. Opracowanie opiera się na analizie artykułów poruszających ten temat opublikowanych w latach 1990-2010.

Wielokrotne wylewy krwi do stawów wywołują przewlekły stan zapalny objawiający się bólem, obrzękiem, ograniczeniem ruchomości. Dochodzi do zapalenia błony maziowej, destrukcji chrząstki, erozji w obrębie kości. Objawom tym towarzyszy przewlekły ból, sztywność, ograniczenie ruchomości, utrata funkcji kończyny. Niepełnosprawność ruchowa oraz zła jakość życia to odległe następstwa artropatii w przebiegu hemofilii. Natomiast odpowiednie i szybkie leczenie bólu może tą jakość życia znacznie poprawić. W leczenie chorych z dolegliwościami bólowymi spowodowanymi artropatią powinni być zaangażowani hematolog, ortopeda, fizjoterapeuta, psycholog, pielęgniarka oraz farmaceuta. Niezwykle ważne jest prowadzenie szkoleń na temat zwalczania bólu, opieranie się na stałych zasadach oraz wzajemna komunikacja pomiędzy członkami zespołu leczącego. Dla każdego pacjenta cel terapii powinien zostać ustalony indywidualnie. Dokonując oceny nasilenia bólu u chorego na hemofilię należy ocenić jego charakter, lokalizację, natężenie, częstotliwość i czas trwania, a także zapytać o czynniki go łagodzące. Nie wolno pominąć zbadania zakresu ruchomości stawów. Leczenie bólu obejmuje metody farmakologiczne i niefarmakologiczne. W skład terapii alternatywnej wchodzi akupunktura, terapia behawioralna, ziołolecznictwo czy hipnoza. Udowodnioną skuteczność ma fizjoterapia, hydroterapia czy masaż leczniczy. Powszechnym postępowaniem jest stosowanie odpoczynku czy odciążenia kończyny, okłady chłodzące, delikatny ucisk przy użyciu opasek elastycznych oraz elewacja. Chorzy na hemofilię stosują różnorodne leki przeciwbólowe powszechnie dostępne w otwartej sprzedaży oraz przepisywane na receptę. Nie ma opracowanych wytycznych leczenia bólu u chorych na wrodzone skazy krwotoczne ale zaleca się aby postępować zgodnie z drabiną analgetyczną. Badanie przeprowadzone w Anglii wykazało, że większość chorych obawia się działań niepożądanych leków przeciwbólowych i konieczne jest przeprowadzenie edukacji uwzględniającej korzyści oraz ryzyko ze stosowanej terapii.

Jednym z najczęściej używanych na świecie leków przeciwbólowych jest paracetamol, który jednak z uwagi na ryzyko poważnego uszkodzenia wątroby powinien być stosowany niezwykle ostrożnie. Jego hepatototoksyczność nasilają nadużywanie alkoholu, niedożywienie oraz jednoczesne stosowanie leków wpływających na cytochrom P450. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) z uwagi na duże ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego nie są zalecane dla chorych na hemofilię zwłaszcza w okresie aktywnego wylewu. Nowe formy tych leków wchłaniające się przez skórę mogą przynieść ulgę w bólach stawów kolanowych czy łokciowych, bez ryzyka ogólnoustrojowych działań niepożądanych. Mniejsze zagrożenie powikłaniami krwotocznymi niesie za sobą stosowanie inhibitorów cyklooksygenazy 2 (COX-2). Ta grupa leków z zachowaniem odpowiedniej ostrożności może być stosowana w trakcie aktywnego krwawienia do stawów. Ich najpoważniejsze działania niepożądane to zwiększenie ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego oraz niewydolności nerek. Przeprowadzono niewiele badań klinicznych oceniających bezpieczeństwo stosowania leków przeciwbólowych u chorych na hemofilię. W jednym z nich oceniano wpływ NLPZ i COX-2 inhibitorów na częstość krwawień z przewodu pokarmowego. Wykazano zwiększone ryzyko takiego krwawienia tylko w grupie chorych leczonych tradycyjnymi NLPZ. Rekomendacje Światowej Federacji do Spaw Hemofilii nie zalecają stosowania opioidów u pacjentów ze skazami krwotocznymi. Jednak eksperci zalecają indywidualne rozważenie korzyści z takiej terapii. W pewnych przypadkach długotrwałe leczenie opioidami dzięki uśmierzeniu bólu może pomóc zachować funkcje stawów. Opioidy są skuteczne zarówno w leczeniu bólu krótkotrwałego jak i nienowotworowego bólu przewlekłego. Ich długotrwała efektywność (> 6 miesięcy) zależy od typu preparatu. Przezskórny fentanyl oraz morfina o przedłużonym czasie działania wykazują pośrednią skuteczność. Oxycodon ma ograniczoną efektywność natomiast hydroxycodon i metadon umiarkowaną.

U pacjentów z częstymi wylewami do stawów pomimo substytucji czynnika krzepnięcia zwykle występują uporczywe bóle wymagające interwencji chirurgicznej. Synowektomia pozwala na zahamowanie krwawień, a dzięki temu poprawia funkcję stawu i zmniejsza ból. W przypadku znacznej destrukcji stawu może być konieczne jego usuniecie i zastąpienie endoprotezą. Taki zabieg pozwala na zwiększenie ruchomości stawu, powoduje ustąpienie dolegliwości bólowych, poprawia znacznie jakość życia, a także zmniejsza zużycie koncentratów czynników krzepnięcia. W skrajnych przypadkach przy braku możliwości artroplastyki wykonuje się artrodezę.

Podsumowując największym ograniczeniem w postepowaniu przeciwbólowym u chorych na hemofilię jest brak opartych na badaniach klinicznych wytycznych oraz znaczne ograniczenie w stosowaniu skutecznych w bólach układu kostno-stawowego NLPZ. Ważne jest także nawiązanie współpracy pomiędzy ośrodkiem leczenia skaz krwotocznych a specjalista z porani leczenia bólu.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post