Lipidy i lipidogram

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
Asystentka

Lipidy i lipidogram

Post autor: Asystentka »

lek. Kornel Gajewski
Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
SP CSK im. prof. K. Gibińskiego SUM w Katowicach
Co to są lipidy? Na czym polega badanie lipidogramu?

Lipidy, czyli różne frakcje cholesterolu oraz triglicerydy, to substancje tłuszczowe niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Lipidy są syntetyzowane w wątrobie lub dostarczane z pokarmem. Cholesterol stanowi składnik budulcowy błon komórkowych, jest niezbędny do syntezy kwasów żółciowych, hormonów steroidowych oraz witaminy D3, bierze też udział w przekazywaniu sygnałów w układzie nerwowym. Triglicerydy są z kolei źródłem energii dla tkanek, przede wszystkim mięśni. Cholesterol i triglicerydy znajdują się w organizmie w postaci wolnej oraz związanej z białkami - jako lipoproteiny: HDL ([high-density lipoprotein] lipoproteiny o dużej gęstości) oraz LDL ([low-density lipoprotein] lipoproteiny o małej gęstości) a także VLDL ([very low-density lipoprotein] lipoproteiny o bardzo małej gęstości), IDL ([intermediate density lipoprotein] lipoproteiny o pośredniej gęstości) oraz chylomikrony.

Problemem zdrowotnym jest zwiększone stężenie lipidów, znacznie przekraczające zapotrzebowanie organizmu. Do oceny gospodarki lipidowej służy badanie określane jako profil lipidowy, panel lipidowy lub lipidogram. Badanie to obejmuje oznaczenie stężeń następujących lipidów:

cholesterolu całkowitego
frakcji LDL cholesterolu
frakcji HDL cholesterolu
triglicerydów.

W niektórych przypadkach zlecane są rozszerzone badania lipidogramu obejmujące m.in. cholesterol VLDL, cholesterol nie-HDL, liczbę cząsteczek cholesterolu LDL czy stosunek stężenia cholesterolu całkowitego do stężenia frakcji HDL (wskaźnik Castelliego). Cholesterol LDL określa się potocznie jako „zły cholesterol”, natomiast HDL jako „dobry cholesterol”. Związane jest to z ich zasadniczą funkcją. HDL przede wszystkim transportuje nadmiar cholesterolu z komórek ciała do wątroby, gdzie może on być przetworzony i usunięty z organizmu, co chroni przed rozwojem miażdżycy. Natomiast LDL dostarcza cholesterol do komórek, gdzie jego nadmiar odkłada się m.in. w ścianach naczyń krwionośnych, przyczyniając się do rozwoju miażdżycy naczyń i jej konsekwencji. Do prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędne są jednak oba wymienione typy lipoprotein w odpowiednim stężeniu.
Jakie są wskazania do wykonania lipidogramu?

Parametry lipidowe informują o ryzyku rozwoju choroby niedokrwiennej serca wskutek miażdżycy naczyń wieńcowych. Zaleca się badanie co 5 lat stężenia cholesterolu całkowitego lub lipidogramu u wszystkich dorosłych bez czynników ryzyka choroby wieńcowej, rozpoczynając od około 20. roku życia. W przypadku zwiększonego ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego lub u osób poddanych terapii dietetycznej lub lekowej w celu obniżenia stężenia cholesterolu, badanie wykonuje się częściej. Lipidogram wykonuje się również u dzieci i młodzieży z czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy.

Czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca, oprócz podwyższonego stężenia cholesterolu LDL, to:

palenie papierosów
wiek (ponad 45 lat u mężczyzn, 55 lat u kobiet)
nadciśnienie tętnicze (wartości ciśnienia powyżej 140/90 mm Hg lub przyjmowanie leków przeciwnadciśnieniowych)
choroba serca u członka rodziny w młodym wieku (przed 55. rokiem życia u mężczyzn lub przed 65. rokiem życia u kobiet)
cukrzyca
przebyty zawał mięśnia sercowego
nadwaga lub otyłość
stężenie HDL-C poniżej 40 mg/dl.

Ponadto wskazaniem do badania stężeń frakcji cholesterolu oraz triglicerydów jest:

rodzinna dyslipidemia w wywiadzie
przewlekła choroba nerek
przewlekłe choroby zapalne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, łuszczyca
monitorowanie skuteczności leczenia dietetycznego i farmakologicznego zaburzeń lipidowych.

Jak przebiega badanie lipidogramu?

Do przeprowadzenia oznaczenia profilu lipidowego wystarczy pobranie niewielkiej ilości krwi żylnej (najczęściej z żyły łokciowej), a w przypadku przesiewowych szybkich testów paskowych, jedynie nakłucie opuszki palca w celu uzyskania kropli krwi.
Jak się przygotować do badania lipidogramu?

Do prawidłowego wykonania badania profilu lipidowego konieczne jest pozostanie na czczo na 9-12 godzin przed badaniem. Dozwolone jest tylko picie wody. Nie należy spożywać alkoholu w ciągu 24 godzin poprzedzających badanie.
Jakie są przeciwwskazania do badania lipidogramu?

Nie ma przeciwwskazań do badania profilu lipidowego i jego poszczególnych składowych.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post