Nadmierna senność

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
admin. med.

Nadmierna senność

Post autor: admin. med. »

Wiele osób skarży się na nadmierną senność – trudności ze wstaniem z łóżka rano, senność w pracy, konieczność „ucinania sobie drzemki” po południu. Kiedy jest to normalne, a kiedy powinno budzić niepokój? Nadmierna senność może być czasem objawem choroby i zaburzeń toczących się w organizmie. Co może być przyczyną nadmiernej senności?
Przepracowanie, zmęczenie.

Nadmierna senność jest czymś „normalnym”, gdy związana jest ze zmęczeniem, przepracowaniem, a także w czasie zdrowienia po długotrwałej chorobie. Przemija, po dostarczeniu organizmowi odpowiedniej ilości godzin snu.
Niedoczynność tarczycy.

Jak wspomniano nadmierna senność może być jednym z objawów niektórych chorób. Należy do nich niedoczynność tarczycy. Jeśli ospałości towarzyszą wzmożone uczucie zimna, włosy są cienkie i łamliwe, zwiększa się waga ciała, skóra jest sucha, występują zaparcia, akcja serca jest zwolniona – można podejrzewać niedoczynność tarczycy. Oznacza to, że tarczyca produkuje zbyt mało hormonów (jest niedoczynna). Po oznaczeniu poziomu hormonów we krwi lekarz stawia rozpoznanie i wdraża odpowiednie leczenie.
Mononukleoza.

Przyczyną senności i odczucia zmęczenia może być przewlekła mononukleoza. Mononukleoza zakaźna to choroba wirusowa, wywołuje ją wirus Epsteina-Barra (EBV). Jest to spotykany powszechnie wirus, znajduje się go u około 80% osób powyżej 40 roku życia. Mononukleozę nazywa się często chorobą pocałunków (kissing disease), ze względu na łatwość przenoszenia wirusa za pomocą śliny (w czasie pocałunku, ale też przez używanie tych samych butelek z napojami, wkładanie przez dzieci w przedszkolach różnych przedmiotów do buzi). U przeważającej większości osób, które zetknęły się z wirusem EBV zakażenie jest bezobjawowe – nie chorują na mononukleozę. U niewielkiej części zakażonych rozwiną się objawy ostrej mononukleozy - gorączka, ból gardła oraz powiększenie węzłów chłonnych (węzły chłonne są wrażliwe na dotyk i twarde). Choroba może jednak także przybierać formę przewlekłego zespołu mononukleozy, który objawia się jako zespół przewlekłego zmęczenia. Charakteryzuje się on trudnościami w koncentracji, uczuciem ciągłego zmęczenia, sennością, a także obniżeniem aktywności życiowej. Potwierdzenie rozpoznania choroby wymaga wykonania badań laboratoryjnych (morfologia krwi, przeciwciała).
Depresja.

Zaburzenia snu, nadmierna senność, spadek energii życiowej pojawić się mogą w depresji. Objawami poważnego zaburzenia depresyjnego są odczucie beznadziejności, braku własnej wartości, bezradności, winy, pesymizmu i smutku. Uczucia te, stan przygnębienia utrzymują się od rana do wieczora, prawie każdego dnia. Utrata zainteresowania pracą, nauką oraz trudności w utrzymaniu satysfakcjonujących kontaktów międzyludzkich, trudności w wykonywaniu codziennych zajęć to kolejne objawy. Zmienić się też mogą przyzwyczajenia dotyczące jedzenia, prowadząc czasem do znacznej utraty lub wzrostu wagi ciała. Pojawia się skłonność do unikania spotkań towarzyskich. W bardzo poważnych przypadkach występują myśli samobójcze i próby odebrania sobie życia. Gdy ma miejsce opisana sytuacja, należy udać się do lekarza. Zdrowiem psychicznym zajmują się lekarze psychiatrzy. Pacjent dobrze leczony, współpracujący z lekarzem oraz mający rozsądne wsparcie najbliższego otoczenia, najczęściej wygrywa z depresją.
Anemia.

Senność i uczucie osłabienia mogą być objawem anemii (niedokrwistości). Niedokrwistością, czyli anemią nazywa się zmniejszenie stężenia hemoglobiny, hematokrytu lub liczby erytrocytów poniżej wartości prawidłowych, czyli poniżej ustalonego poziomu normy. Anemię rozpoznaje się po wykonaniu podstawowego badania krwi – morfologii. Najczęściej występującą jest niedokrwistość z niedoboru żelaza, stanowi prawie 80% wszystkich niedokrwistości i dotyczy głównie kobiet. Inne objawy (wspólne dla wielu anemii) to poza osłabieniem i sennością bladość skóry i błon śluzowych, duszność po wysiłku, czy też bóle głowy. Objawy typowe dla anemii z niedoboru żelaza to łamliwość włosów i paznokci, zmiany na błonie śluzowej języka, gardła, zajady w kącikach ust, wysuszenie skóry.

Lekarz ocenia, co jest przyczyną niedokrwistości (utrata krwi – np. krwawienie z przewodu pokarmowego; niedobór żelaza w diecie; niedobór witaminy B12; przedwczesny rozpad krwinek - hemoliza) i w zależności od przyczyny wdraża odpowiednie leczenie. W najczęstszej anemii z niedoboru żelaza ważna jest modyfikacja diety, czyli tak zwane „zdrowe odżywianie się”. Żelazo z produktów pochodzenia roślinnego wchłania się dużo gorzej niż z produktów pochodzenia zwierzęcego, stąd ściśle wegetariańska dieta sprzyja niedoborowi żelaza. Należy jeść więcej chudego mięsa, wątroby, chudych gatunków wędlin. Jest to źródło żelaza dobrze przyswajanego przez organizm. W każdym posiłku należy uwzględnić warzywa i owoce o dużej zawartości witaminy C. Zwiększa ona znacznie wchłanianie żelaza (nawet 2 - 3-krotnie). Bogate w witaminę C są papryka czerwona, natka pietruszki, brokuły, pomidory, truskawki, czarne porzeczki i cytrusy. Należy ograniczyć picie kawy i herbaty w czasie posiłków. Zawierają one związki hamujące wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego. Można je pić w czasie między posiłkami. W leczeniu farmakologicznym stosuje się doustne preparaty (tabletki) dwuwartościowego żelaza. Leczenie z podawaniem żelaza trójwartościowego dożylnie przeprowadzane jest tylko w warunkach szpitalnych (wymaga stałej kontroli lekarskiej). Domięśniowo żelazo podaje się w wyjątkowych sytuacjach.
Cukrzyca.

Nadmierna senność często jest jednym z objawów zaburzenia gospodarki węglowodanowej - może występować w cukrzycy. Jeśli istnieje podejrzenie cukrzycy wykonuje się doustną próbę obciążenia glukozą. Próba ta jest bardzo prosta w wykonaniu: oznacza się poziom cukru we krwi na czczo a następnie 120 minut po wypiciu szklanki wody z 75 g glukozy. Dlaczego oznaczanie poziomu cukru i wczesne wykrywanie cukrzycy jest tak ważne? Nieleczona lub niewłaściwie leczona cukrzyca wiąże się z wieloma powikłaniami zdrowotnymi, ze strony serca, nerek, oczu i innych narządów. Osoby z rozpoznaną cukrzycą muszą ściśle stosować się do zaleceń lekarza, odnoszących się do diety, aktywności fizycznej i przyjmowania leków przeciwcukrzycowych. Istnieją dane wskazujące, że podjęcie właściwych działań prozdrowotnych już w momencie pojawienia się czynników ryzyka (zaburzona tolerancja glukozy, nadwaga, siedzący tryb życia) może opóźnić wystąpienie cukrzycy lub nawet jej zapobiec. Leczenie podjęte po rozwinięciu pełnoobjawowej cukrzycy może opóźnić pojawienie się ciężkich powikłań.
Bezdechy senne.

Nadmierna senność wiązać się może z chrapaniem i bezdechami sennymi. U niektórych osób oddychanie w czasie snu odbie­ga od przyjętych norm: są ludzie, którzy chrapią. Z kolei u części spośród chrapiących w czasie snu może występować choroba zwana obturacyjnym bezde­chem sennym. Większość osób cierpiących na to schorzenie (choroba dotyczy około 2% kobiet i 4% mężczyzn w wieku średnim) nie zdaje sobie z tego sprawy, myląc jego najbardziej charakterystyczne objawy, czyli głośne chrapanie i bezdechy, ze zwykłym chrapaniem.

Podstawowym objawem obturacyjnego bezdechu sennego jest głośne, nieregularne chrapanie z okresa­mi zatrzymania oddechu. Zwiotczałe mięśnie gardła, podniebienia miękkiego i łuków podniebiennych zapadają się tak głęboko, że w fazie wdechu zamykają dopływ powietrza do płuc. Okresy względnej ciszy odpowiadają wtedy bezdechom, natomiast głośne dźwięki występują w momencie przywrócenia wentylacji. Sen osoby z bezdechami sennymi bywa na ogół niespo­kojny i przerwany krótkimi wybudzeniami, których chory nie jest świadomy. Bezdechom sennym mogą towarzyszyć uczucie duszności, kołatanie serca czy wzmożona potliwość. Chory niekiedy zrywa się w nocy przestraszony z uczuciem duszenia. W tej sytuacji sen nie przynosi odpoczynku - chory budzi się zmęczony, ma problemy z porannym „rozruchem”. W ciągu dnia pojawia się uczucie zmęczenia, senność, zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi. Chorzy na obturacyjny bezdech senny wskutek niewyspania w nocy bardzo łatwo zasypiają w nieodpo­wiednich miejscach i sytuacjach, są częstymi spraw­cami wypadków komunikacyjnych (zaśnięcie za kierownicą). Brak snu powo­duje także zmniejszenie efektywności pracy, a nawet czasem jej utratę. Może być również sprawcą zaburzeń stanu emocjonalnego - lęku, depresji, drażliwości, a w związku z tym także konfliktów rodzinnych i zawodowych.

Diagnostykę obturacyjnego bezdechu sennego zapewniają pracownie snu. Po postawieniu diagnozy możliwe jest właściwe leczenie. Prawidłowo leczony pacjent w krótkim czasie (niekiedy już po kilku nocach leczenia) odczuwa po­prawę w postaci stopniowej redukcji objawów. Mija senność dzienna, zmęczenie, stopniowo normalizują się zaburzane funkcje życiowe.
Ktoś inny chrapie.

Niewyspane są też osoby z otoczenia chrapiącego. Co robić, gdy ktoś chrapie? Chrapanie może mieć określone przyczyny, które poddają się leczeniu: niedrożność nosa z powodu skrzywienia przegrody nosowej, polipy nosa, alergia oddechowa, otyłość, czy też przerost migdałków - ocenić powinien to lekarz. Jeśli istnieje przyczyna chrapania – usuwa się ją. W większości przypadków chrapanie nie wymaga specjalistycznego leczenia - większość chrapiących to ludzie zdrowi. U tych chrapiących zazwyczaj wystarczy unikanie tego, co sprzyja chrapaniu: ograniczenie spożycia alkoholu, rzucenie palenia, pozbycie się zbędnych kilogramów. Chrapanie może być przerwane zmianą pozycji ciała: zamiast na wznak – spanie na boku. Spanie w pozycji wymuszonej na boku można osiągnąć przez umieszczenie piłeczki tenisowej w zaszytej „kieszeni” pidżamy na plecach (wtedy z uwagi na niewygodę spania na wznak pacjent śpi na boku). Są jednak takie osoby, które chrapią zawsze i w każdej pozycji.
Niedociśnienie tętnicze.

Niskie wartości ciśnienia tętniczego (skurczowe poniżej 100 mm Hg) mogą być powodem osłabienia i senności. Niedociśnienie może mieć różne przyczyny, ich ustalenie możliwe jest po zgłoszeniu się do lekarza. Co robić, gdy niskiemu ciśnieniu towarzyszy senność i osłabienie? W takiej sytuacji doraźnie pomocna może być kawa, która dzięki zawartej w niej kofeinie działa pobudzająco na układ krążenia. Sól, słone potrawy mają tę właściwość, że podnoszą ciśnienie tętnicze (stąd są przeciwwskazane u osób leczonych z powodu nadciśnienia) – osoba z niedociśnieniem może na śniadanie spożywać słone pieczywo. Podanie lekko osolonych płynów może przynieść również poprawę osobom z niedociśnieniem. W sytuacji, gdy ciśnienie tętnicze jest obniżone, należy więcej pić – ok. 2-3 litry płynów na dobę.

Jak wspomniano, przyczyny niedociśnienia tętniczego bywają różne (zaburzenia hormonalne, niewłaściwie leczone nadciśnienie, stosowanie rożnych leków np. psychotropowych, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzenia czynności autonomicznego układu nerwowego). By uniknąć problemów ze zdrowiem należy zgłosić się do lekarza, który po ustaleniu przyczyny niedociśnienia zastosuje odpowiednie leki (np. zwiększające napięcie naczyń krwionośnych, leczenie niedoczynności tarczycy itd.).
Uraz głowy.

Senność po urazie głowy to bardzo niepokojący objaw, świadczący o obrażeniach centralnego układu nerwowego. Może to być sytuacja niebezpieczna dla życia. Gdy miał miejsce uraz głowy, nawet kilka dni wcześniej i pojawiają się takie niepokojące objawy jak nadmierna senność, ból głowy, nudności, zawroty głowy, wymioty, drgawki, zdezorientowanie, zaburzenia widzenia, zaburzenia zachowania, zaburzenia świadomości – konieczny jest natychmiastowy kontakt z lekarzem! Po urazie głowy pacjenta zawsze powinien zbadać lekarz.
Guzy mózgu.

Podobne objawy jak te występujące po urazach głowy dają również guzy mózgu, które rozrastając się niszczą i uciskają jego struktury. Gdy więc wystąpią niepokojące objawy jak np. drgawki, zawroty głowy, silny ból głowy, zaburzenia widzenia, mowy, zachowania - należy udać się do lekarza.
Neuroinfekcje.

Jeśli senności, bólom głowy, wymiotom, zaburzeniom świadomości, czasem drgawkom towarzyszy wysoka gorączka objawy wskazywać mogą na zakaźną chorobę centralnego układu nerwowego – zapalenie opon mózgowych i zapalenie mózgu. Konieczny jest natychmiastowy kontakt z lekarzem.
Infekcje.

Nadmierna senność występuje w przebiegu różnych infekcji wirusowych i bakteryjnych. Kaszel, gorączka, osłabienie, pocenie się świadczy o infekcji – organizm zmęczony walką z chorobą potrzebuje więcej odpoczynku i snu.
Alkohol.

Regularne spożywanie alkoholu, nawet w wyraźnie umiarkowanych dawkach, może osłabiać wywołując uczucie senności. Alkohol zakłóca cykl snu i czuwania. Sen po alkoholu nie daje uczucia relaksu, wypoczęcia, a raczej ból głowy i otępienie. Należy też pamiętać o ciężkiej chorobie, jaką jest alkoholizm.
Ciąża.

Zwiększona potrzeba snu jest też prawie powszechnym objawem we wczesnej ciąży. Jest to reakcja na poważne zmiany, które zachodzą w organizmie kobiety. Najlepszym sposobem na uporanie się z ospałością w ciąży jest odpoczynek.
Narkolepsja.

Narkolepsja jest zaburzeniem snu o podłożu neurologicznym. Charakteryzuje się nadmierną sennością w ciągu dnia. Nadmierna senność może objawiać się atakami snu, występującymi często niespodziewanie, często ataki snu są nie do przezwyciężenia. Może występować również jako utrzymująca się senność przez dłuższy czas lub jako tzw. „mikrosen”, polegający na bardzo krótkich okresach snu wtrąconych w stan czuwania. Narkolepsja może rozpocząć się w każdym wieku i trwać przez całe życie. Zazwyczaj pierwsze objawy są zauważalne już u nastolatków i młodych dorosłych, ale mogą pojawić się również w późniejszych latach życia. Wydaje się, że predyspozycja do zachorowania jest dziedziczna.

Innym objawem narkolepsji jest katapleksja. Polega ona na nagłej utracie dowolnej kontroli siły mięśniowej, najczęściej wywołanej emocjami, takimi jak śmiech, zaskoczenie, strach czy gniew. Częściej występuje w stanach zdenerwowania lub zmęczenia. Napad katapleksji może mieć charakter łagodny w postaci uczucia osłabienia siły niektórych partii mięśni (np. opadnięcie żuchwy, opadnięcie głowy, ugięcie kolan, osłabienie siły mięśni kończyn górnych, niewyraźna mowa), ale może zakończyć się całkowitym upadkiem, podobnym jak w utracie przytomności, z tym, że podczas upadku osoba ma całkowicie zachowaną świadomość. Napady kataplektyczne mogą trwać od kilku sekund do pół godziny.

Nadmierna senność może być objawem wielu innych chorób (opisanych powyżej). Katapleksja natomiast występuje prawie wyłącznie w narkolepsji. Współistnienie obu tych objawów pozwala postawić rozpoznanie kliniczne narkolepsji z bardzo dużym prawdopodobieństwem. Obecność katapleksji nie jest jednak koniecznie wymagana dla postawienia tego rozpoznania. Pacjent z narkolepsją powinien pozostawać pod stałą kontrolą lekarską.
Pomoże lekarz.

Jak widać po powyższym ogólnym przeglądzie przyczyn nadmiernej senności jest wiele. Przyczyny te bywają złożone, ich rozpoznanie nie zawsze jest proste. Czasem jednak wystarczy wywiad lekarski (np. chrapanie w nocy, depresyjny nastrój, stałe uczucie zimna?), badanie pacjenta (pomiar ciśnienia, akcja serca, cechy niedoczynności tarczycy?) i ukierunkowane badaniem i wywiadem badania dodatkowe (oznaczenie poziomu cukru we krwi, morfologii, poziomu hormonów tarczycy), by rozpoznać przyczynę nadmiernej senności. Zamiast więc zmagać się z problemem lepiej pójść do lekarza. Dzięki temu można uniknąć poważnych kłopotów ze zdrowiem.

Powyższy artykuł daje jedynie ogólną wiedzę o problemie, jakim jest nadmierna senność. Dane tutaj przedstawione mają jedynie wartość informacyjną i nie mogą zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej. W przypadku problemów zdrowotnych i jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się po poradę do lekarza. Tylko porada lekarska oparta na osobistym zbadaniu pacjenta, wywiadzie chorobowym i badaniach dodatkowych zawsze gwarantuje postępowanie bezpieczne, takie, które może dać pożądany efekt zdrowotny.
źródło:zdrowie.flink.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post