ForumMedyczne.edu.pl

Zasady ogólne pobierania materiałów
• Każdy materiał kliniczny powinien być pobierany od chorego zgodnie z procedurą przygotowaną przez laboratorium mikrobiologiczne.
• Wszystkie materiały diagnostyczne do badań mikrobiologicznych należy pobierać we wczesnym okresie choroby, przed podaniem choremu antybiotyków lub 3-4 dni po ich odstawieniu.

Wskazania
• Wymazy z jamy nosowo-gardłowej lub przedsionków nosa oraz wydzielina z nosogardzieli aspirowana przez nos, mogą być pomocne w ustalaniu zakażenia Bordetella pertussis, Mycoplasma spp. i niektórych przypadków błonicy.
• Materiały te mogą służyć do ustalania nosicielstwa Staphylococcus aureus meticylinoopornego (MRSA), Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis.
Nosicielstwo w gardle drobnoustrojów chorobotwórczych
1. Nosicielstwo Staphylococcus aureus w gardle i nosie:
• jest stwierdzane u 10-40% zdrowej populacji
• w okresach infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych może nawet przekraczać 40%
• nie powinno być leczone
• w wyjątkowych sytuacjach, np. przed zabiegami kardiochirurgicznymi, można podjąć próbę eradykacji nosicielstwa, jako profilaktykę zakażeń okołooperacyjnych.
2. Inne drobnoustroje chorobotwórcze, które mogą być stwierdzane jako nosicielstwo w nosogardle:
• Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis - nosicielstwo tych drobnoustrojów jest stwierdzane z częstością zależną od wieku, pory roku, a także od tego, czy dziecko uczęszcza do żłobka lub przedszkola.
• Częstość nosicielstwa:
S. pneumoniae 4 - 56%
H. influenzae 12 - 69%
M. catarrhalis 4 - 42%
• Podobnie jak dla S. aureus brak jest doniesień, aby te drobnoustroje powodowały ostre zapalenie gardła lub migdałków.
• Nosicielstwo powodowane przez te drobnoustroje nie powinno być leczone.
UWAGA!
Ustalanie etiologii zapalenia zatok i ucha środkowego poprzez pobieranie i opracowywanie materiału z nosa lub/i nosogardzieli jest nieuzasadnione i niezalecane
Nie można także na tej podstawie stwierdzić zakażenia dolnych dróg oddechowych u osób, od których nie jest możliwe uzyskanie plwociny.

Technika pobrania
• W przypadku ustalania nosicielstwa, materiał należy pobierać (kontrolując wzrokiem) przy użyciu wziernika nosowego z błon śluzowych kanałów i jam obocznych nosa.
• Z każdego kanału nosowego pobiera się wymaz osobnym jałowym wacikiem, suchym lub zwilżonym w jałowej soli fizjologicznej.
• W przypadku pobierania materiału z jamy nosowo-gardłowej należy przygotować mały wacik na odpowiednim, łatwo dającym się modelować pręciku metalowym.
• Wacik wprowadza się delikatnie za języczkiem podniebiennym ku górze lub przez otwór nosowy ku tyłowi, aż dotknie tylnej ściany jamy nosowo-gardłowej. Wykonuje się wtedy ruchy wacika ku dołowi i ku górze w celu potarcia ściany gardła.
• W przypadku badania ukierunkowanego na Bordetella pertussis, wacik nie może być bawełniany, ze względu na zawartość w nim kwasów tłuszczowych. Zalecane są wymazówki z dakronu.
• W przypadku podejrzenia o błonicę, materiał powinien być pobrany dwoma wacikami, z których jeden służy do wykonania posiewów w kierunku maczugowców, a drugi w kierunku ogólnym.
• Z nalotów i owrzodzeń należy zbierać materiał z miejsc sąsiadujących z zapalnie zmienioną błoną śluzową.
• W badaniach na nosicielstwo maczugowców błonicy materiał należy pobrać z zachyłków między migdałkami a łukami podniebiennymi oraz z błony śluzowej przegrody i ścian bocznych nosa. Jeżeli jest to możliwe, wskazane jest pobranie dodatkowego wymazu w celu sporządzenia preparatu
• W przypadku braku możliwości natychmiastowego opracowania pobranego materiału klinicznego w laboratorium, należy pobrać wymaz za pomocą specjalnych, fabrycznych zestawów zawierających wacik z odpowiedniego, absorbującego materiału i podłoże transportowe
• Pobrany materiał należy jak najszybciej przekazać do laboratorium mikrobiologicznego.

Transport
• Materiał należy dostarczyć do laboratorium mikrobiologicznego w możliwie jak najkrótszym czasie wraz z odpowiednio wypełnionym skierowaniem.
• Nie należy przekroczyć 72 godzin od momentu pobrania.
• Podłoża transportowe nie wymagają szczególnych warunków temperaturowych (transport w temp. 8-20°C).
• Nie należy umieszczać wymazówki w lodówce, ani zamrażać.
Skierowanie na badanie mikrobiologiczne
Na skierowaniu należy zawrzeć informacje o rodzaju badania – kierunek badania

Badanie mikrobiologiczne
• W zależności od kierunku badania stosuje się różne podłoża mikrobiologiczne.
• Wymazówką, którą pobierano materiał, nanosi się na górną część powierzchni odpowiedniego podłoża agarowego. W kierunku nosicielstwa MRSA wskazane jest stosowanie odpowiednich podłoży chromogennych, pozwalających wykryć bezpośrednio w materiale szczepy MRSA.
• Podłoże powinno być ogrzane do temperatury pokojowej. Wymazówkę obraca się ruchem rotacyjnym celem dokładnego przeniesienia materiału na płytkę. Następnie materiał posiewa się redukcyjnie na całej powierzchni podłoża za pomocą jałowej ezy.
• W przypadku diagnostyki Bordetella pertussis, Corynebacterium diphtheriae stosuje się specjalne techniki hodowlane.
• Posianą i odpowiednio opisaną (zgodnie ze standardami laboratorium) płytkę umieszcza się denkiem do góry w cieplarce, w atmosferze O2 lub 5-10% CO2 (w zależności od kierunku badania), w temp. 35-37°C na okres 18-24 godzin. Po 18-24 godzinach inkubacji, płytkę wyjmuje się z cieplarki i dokonuje oceny uzyskanego wzrostu.
• W sytuacji, gdy brak jakiegokolwiek wzrostu kolonii bakteryjnych na podłożu agarowym, płytkę należy umieścić ponownie w cieplarce na okres kolejnych 18-24 godzin i dokonać ponownej oceny wzrostu.
• kwas oksolinowy
UWAGA!
W badaniach mikrobiologicznych, których celem jest wykrycie nosicielstwa danego drobnoustroju, nie wykonuje się antybiogramu.