Badanie plwociny

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
admin. med.

Badanie plwociny

Post autor: admin. med. »

Badanie polega na pobraniu wydzieliny drzewa oskrzelowego (nie śliny!) najczęściej poprzez jej odkrztuszanie i odpluwanie, czyli tzw. plwociny. Rzadziej wydzielina drzewa oskrzelowego pobierana jest na drodze odsysania tej wydzieliny lub jej popłuczyn podczas lub po bronchoskopii (oglądaniu oskrzeli przy pomocy specjalnego wziernika) oraz odsysania wewnątrztchawicznego za pomocą cewnika. Istnieje również możliwość uzyskania materiału do badania za pomocą zgłębnikowania żołądka i odsysania połkniętej wydzieliny oskrzelowej.
Pobraną plwocinę można poddać analizie cytologicznej (ocena jakościowa i ilościowa komórek), bakteriologicznej (mikrobiologicznej) i biochemicznej.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie wykonuje się celem oceny rodzaju komórek (badanie cytologiczne) i ewentualnie bakterii (badanie mikrobiologiczne) obecnych w wydzielinie drzewa oskrzelowego. Plwocina jest podstawowym materiałem służącym do wykrywania komórek nowotworowych (raka płuca), prątków kwasoopornych gruźlicy i innych bakterii. Badanie bakteriologiczne służy identyfikacji czynników, które spowodowały zakażenie. Ponadto, poprzez określenie tzw. lekooporności, czyli wrażliwości hodowli bakterii na poszczególne leki, pozwala na właściwy dobór leku.
Badanie mikrobiologiczne plwociny wykonuje się nie tylko w celu wykrycia choroby płuc, ale i dla śledzenia postępów leczenia.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

Ustalenie rozpoznania mikroskopowego (cytologicznego) zmian w płucach.
Wczesne rozpoznanie i wykrycie raka płuca.
Infekcje dróg oddechowych i płuc.
Podejrzenie gruźlicy płuc.

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania wcześniej innych badań. Bezpośrednio przed badaniem (odksztuszaniem plwociny) należy umyć zęby,, ewentualnie usunąć protezę zębową i wypłukać starannie jamę ustną przegotowaną wodą. Może mieć to istotne znaczenie przy badaniach mikrobiologicznych plwociny.

OPIS BADANIA
Zwykle materiał do badania uzyskuje się poprzez samoistne odkrztuszania. Do badania należy odkrztuszać, a następnie odpluwać wydzielinę produkowaną przez drzewo oskrzelowe, starając się wykrztusić wydzielinę z głębokich odcinków płuc, z użyciem przepony i tłoczni brzusznej. Plwociny nie należy mylić ze śliną tj. wydzieliną gruczołów jamy ustnej, którą wypluwa się bez odkrztuszania. Warunkiem powodzenia badania jest zebranie wydzieliny oskrzelowej, a nie śliny.
Plwocinę najlepiej pobierać rano - w jedną do dwóch godzin po przebudzeniu, ponieważ wtedy odkrztusza się wydzielinę zalegającą w drzewie oskrzelowym w nocy (rano jest jej zwykle więcej niż w innych porach dnia). Badanie wymaga zwykle plwociny zebranej rano z trzech kolejnych dni. Niekiedy, w przypadku badania cytologicznego plwocinę należy zbierać z całej doby (decyduje o tym lekarz kierujący na badanie). Często wykonanie badania plwociny jest zalecane przez lekarza po bronchoskopii, gdy chory odkrztusza zwykle więcej wydzieliny. Plwocinę odpluwa się do specjalnych przezroczystych i jałowych (uprzednio wygotowanych i szczelnie zamkniętych) pojemników (spluwaczek) - plastykowych lub szklanych. Pojemniki na ogół pobiera się z laboratorium, w którym wykonywane jest badanie lub w miejscu, w którym otrzymuje się skierowanie na badanie. Do badania cytologicznego lub bakteriologicznego potrzebne jest 2-10 ml plwociny. Pojemnik z plwociną w okresie jej zbierania należy przechowywać zamknięty, w temperaturze pokojowej. Jeśli w przypadku choroby infekcyjnej badana osoba kaszle, istnieje duża możliwość zakażenia innej osoby. Dlatego plwocinę należy zbierać z dala od innych osób.
Jeśli wykrztuszenie plwociny, mimo podjętych prób, nie może nastąpić, można zastosować inhalacje ogrzanym (do temperatury 50 oC) 10% roztworem chlorku sodowego (soli kuchennej) w aerozolu. W celu wytworzenia aerozolu można stosować nebulizator (urządzenie do rozpylania leków wziewnych) do inhalacji preparatami upłynniającymi wydzielinę oskrzelową, takimi jak: bromoheksyna (Flegamin), acetylocysteina i inne. Niezależnie od podawania leków drogą wziewną, można przez kilka dni stosować doustne leki (środki wykrztuśne) upłynniające wydzielinę oskrzeli, np. roztwór jodku potasu, zioła i olejki eteryczne wykrztuśne.
U osób, które nie mogą samodzielnie wykrztusić potrzebnej ilości plwociny, można uzyskać wydzielinę oskrzelową przez sprowokowanie odruchu odkrztuszania. Wówczas lekarz znieczula badanemu gardło przez rozpylanie miejscowego środka znieczulającego (lingnokainy), a następnie wlewa strzykawką laryngologiczną przez szparę głosową do tchawicy 5 ml 0.9% roztworu chlorku sodu, w celu wywołania odruchu kaszlowego. Przy odruchu kaszlowym wykrztuszana jest wydzielina oskrzelowa.
Materiał do badania, jeśli jest zbierany w domu, należy jak najszybciej przesłać do laboratorium (w miejsce wyznaczone przez osobę wydającą skierowanie) w zamkniętym pojemniku z dołączoną kartką zawierającą dane osoby badanej (imię i nazwisko, datę urodzenia). Bezzwłoczne dostarczenie materiału do badania jest szczególnie ważne w badaniu bakteriologicznym plwociny, a w przypadku badania cytologicznego - dostarczenie plwociny nie utrwalonej środkami chemicznymi. W nie utrwalonym materiale zachodzi bowiem z biegiem czasu rozkład (autoliza) komórek. Dlatego do badania cytologicznego (nie dopuszczalne jest to w badaniu bakteriologicznym) materiał może być dostarczony do laboratorium w zamkniętym pojemniku zawierającym 50-60% alkohol etylowy (albo mieszaninę równych części 95% alkoholu etylowego i eteru) w ilości co najmniej równej pobranej wydzielinie.
Przesłana do laboratorium wydzielina z drzewa oskrzelowego jest odpowiednio przygotowywana: w badaniu cytologicznym - w pracowni histopatologicznej, w badaniu bakteriologicznym - w pracowni mikrobiologicznej. Zależnie od rodzaju badania materiał (wydzielina) jest oglądany gołym okiem przez histopatologa bądź bakteriologa, następnie po nałożeniu na szkiełko podstawowe wybarwiany odpowiednimi technikami. Tak sporządzone preparaty są oceniane pod mikroskopem. W badaniu bakteriologicznym, jeśli to możliwe, wykonuje się także tzw. posiewy, czyli hodowle bakteryjne uzyskane z badanej próbki wydzieliny na specjalnych podłożach (pożywkach). Wówczas, po kilku dniach, a niekiedy kilku tygodniach, ocenia się wygląd wyrośniętych kolonii bakteryjnych oraz sporządza ewentualne preparaty mikroskopowe. Posiewy pozwalają także uzyskać tzw. antybiogramy, dzięki którym można określić stopień wrażliwości szczepów bakteryjnych na działanie poszczególnych leków.
Nie każdy materiał dostarczony do badania nadaje się do oceny. Jeśli zamiast plwociny materiał zawiera ślinę, to zamiast wyniku można otrzymać adnotację: "materiał nie nadaje się do oceny, ślina".
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu.
Badanie trwa zwykle do 3 dni, ale nie ogranicza w zasadniczy sposób możliwości wykonywania codziennych czynności

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem

Aktualnie przyjmowane leki (np. antybiotyki).
Sposób zbierania plwociny.

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń. Lekarz często może zlecić powtórzenie badania.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Brak powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post