ForumMedyczne.edu.pl

Objawy i leczenie.
Ręka i nadgarstek zbudowane są z wielu drobnych stawów, co umożliwia precyzyjne wykonywanie ruchów. Są one narażone na liczne przeciążenia i urazy, mogą zostać również zaatakowane przez choroby zapalne. Oprócz samych stawów przyczyną bólu mogą być choroby innych struktur, np. ścięgien, nerwów i mięśni.
Jakie mogą być przyczyny bólu ręki i nadgarstka?

Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk – często występująca choroba dotykająca głównie osoby po 40. roku życia. Ważną rolę odgrywa predyspozycja rodzinna, a także narażenie na powtarzane mikrourazy (np. związane z wykonywaną pracą lub aktywnością sportową i rekreacyjną). Ból i sztywność dotyczą najczęściej stawów międzypaliczkowych bliższych i dalszych, a także stawu podstawy kciuka (patrz: ryc.). Dolegliwości nasilają się przy ruchu i zmniejszają w spoczynku, chociaż w zaostrzeniach choroby mogą występować cały czas, także w nocy. Z reguły po okresie nasilenia choroby (wywołanego zmianą struktury stawu i tworzeniem się guzków zwyrodnieniowych – tzw. guzków Heberdena i Boucharda – ryc.) dochodzi do znacznego złagodzenia bólu. Niestety nie da się skutecznie zapobiec powstawaniu zmian zwyrodnieniowych rąk, można jednak łagodzić związane z nimi dolegliwości. Zmianom tym w rękach często towarzyszą zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych.
Zapalne choroby stawów, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy łuszczycowe zapalenie stawów – oprócz bólu występuje obrzęk stawów i charakterystyczna sztywność poranna (trwającą ponad godzinę, ustępująca po rozruszaniu się). Z reguły występują również inne objawy choroby, m.in. osłabienie, uczucie rozbicia i stany podgorączkowe. Zapalne choroby stawów zaczynają się w różnym wieku, najczęściej między 30. a 50. rokiem życia.
Zapalenie pochewki ścięgna zginacza palca – częsta przyczyna bólu palca i problemów z jego zginaniem. Wynika głównie z powtarzanych mikrourazów (np. zawodowych, sportowych), rzadziej jest następstwem zakażenia lub innej choroby stawów. Poszerzenie pochewki otaczającej ścięgno utrudnia jego ślizganie się podczas ruchu, a nawet doprowadza do zablokowania palca w zgięciu (tzw. palec zatrzaskujący).
Zespół cieśni nadgarstka – często występująca choroba, na którą narażone są zwłaszcza osoby z chorobą zwyrodnieniową rąk, reumatoidalnym zapaleniem stawów i cukrzycą, a także kobiety w ciąży. Objawy wywołane są uciskiem nerwu pośrodkowego biegnącego w kanale nadgarstka. Pacjenci skarżą się na uczucie cierpnięcia, mrowienia i piekący ból czterech pierwszych palców (kciuka, palca wskazującego, pośrodkowego i połowy palca serdecznego), nasilone zwłaszcza w nocy lub przy zginaniu nadgarstka. Dolegliwości mogą być bardzo uciążliwe, wybudzać ze snu i zakłóca wykonywanie codziennych zajęć. W zaawansowanej postaci choroby dochodzi do zaniku mięśni kłębu i zaburzeń czucia. Podobne objawy mogą wystąpić również w przypadku choroby szyjnego odcinka kręgosłupa lub ucisku nerwu pośrodkowego na wyższym poziomie. Ważne jest wczesne ustalenie rozpoznania i właściwe leczenie, mające na celu zapobieżenie nieodwracalnemu uszkodzeniu nerwu.
Choroba de Quervaina – spowodowana jest zapaleniem ścięgien kciuka. Typowo występuje u osób wykonujących powtarzane ruchy odwiedzenia i prostowania kciuka (np. fryzjerów, rzeźników, mechaników samochodowych, gospodyń domowych, u młodych matek przy noszeniu niemowlęcia). Ból zlokalizowany jest w okolicy podstawy kciuka i bocznej strony nadgarstka, nasila się przy ruchu i chwytaniu przedmiotów.
Ganglion – jest wynikiem wydostawania się płynu z uszkodzonych pochewek ścięgien lub stawów, co uwidacznia się pod skórą w postaci guzka (zwłaszcza po okresie aktywnego ruchu); może być tkliwy lub niebolesny i stanowi głównie problem kosmetyczny.
Przykurcz Dupuytrena – w chorobie tej dochodzi do pogrubienia błony znajdującej się tuż pod skórą dłoni (tzw. rozcięgna dłoniowego), co doprowadza do stopniowego przykurczu palców i braku możliwości pełnego otwarcia dłoni; najczęściej występuje u mężczyzn po 50. roku życia (zwłaszcza robotników narażonych na wibracje) i u osób chorych na cukrzycę. Ryzy ko zachorowania zwiększa nadużywanie alkoholu i palenie papierosów.

Na co należy zwrócić uwagę?
Ponieważ ból ręki i nadgarstka może mieć bardzo wiele przyczyn, ważne jest określenie:

co wywołało dolegliwości – często przyczyna jest oczywista, np. uraz, przeciążenia związane z aktywnością sportową lub zawodową; czasem dolegliwości pojawiają się podstępnie i bez konkretnej przyczyny (co może nasuwać podejrzenie choroby zapalnej, zwłaszcza u osób młodszych)
których dokładnie miejsc dotyczy – różne choroby mają swoje specyficzne lokalizacje, np. reumatoidalne zapalenie stawów obejmuje zwykle obydwa nadgarstki i symetryczne stawy rąk, ale nie zajmuje stawów międzypaliczkowych dalszych
czy występują inne objawy mogące wskazywać na chorobę zapalną stawów, zwłaszcza:
trwająca ponad godzinę sztywność stawów w godzinach porannych,
obrzęk, zaczerwienienie lub wzmożone ocieplenie stawów,
objawy ogólne, takie jak stany podgorączkowe/gorączka, nieuzasadnione chudnięcie, znaczne osłabienie, uczucie rozbicia.
Jak postępować?

Jeśli wystąpi ból ręki lub nadgarstka:

staraj się nie przeciążać bolących stawów – powstrzymaj się od prac nasilających dolegliwości, nie noś ciężkich przedmiotów
możesz przykładać na bolące miejsca ciepłe lub zimne okłady (nawet kilka razy dziennie, nie dłużej niż 20 min za jednym razem)
w razie potrzeby zażyj paracetamol lub niesteroidowy lek przeciwzapalny.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Zgłoś się do lekarza, jeśli:

ból nie ustępuje w ciągu kilku dni lub się nasila
wystąpi osłabienie ręki lub zaburzenia czucia (np. mrowienie albo pieczenie)
wystąpią inne niepokojące objawy – obrzęk stawów, dokuczliwa sztywność stawów po obudzeniu się, stany podgorączkowe, uczucie rozbicia.

Jakie badania należy wykonać w celu ustalenia przyczyn bólu ręki i nadgarstka?
Do różnicowania przyczyn bólu ręki i nadgarstka służą:

zdjęcie radiologiczne (RTG) – obrazuje struktury kostne, dzięki czemu można uwidocznić zmiany pourazowe; RTG jest również pomocne przy rozpoznawaniu choroby zwyrodnieniowej, RZS i innych chorób stawów
ultrasonografia – jest bardzo użytecznym badaniem do obrazowania „miękkich” struktur stawów; służy do rozpoznawania różnych patologii w obrębie ręki (np. zespołu de Quervaina, „palca zatrzaskującego”) i nadgarstka (zwłaszcza zespołu cieśni nadgarstka – patrz: wyżej)
niekiedy inne badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny
badanie przewodnictwa nerwowego w przypadku podejrzenia zespołu cieśni kanału nadgarstka
badania laboratoryjne – wykonywane w niektórych przypadkach, jeśli lekarz podejrzewa RZS lub inną chorobę stawów (odnośnik do badań).

Jak się leczy ból ręki i nadgarstka?

Leczenie zależy od przyczyny dolegliwości. Stosuje się różne metody fizykoterapii, leczenie farmakologiczne, miejscowe wstrzyknięcia steroidów, a niekiedy także zabiegi chirurgiczne (zobacz również poszczególne jednostki chorobowe).