ForumMedyczne.edu.pl

Radiochirurgiczny nóż Gamma Knife jest urządzeniem służącym do leczenia łagodnych i złośliwych guzów mózgu, a także niektórych innych schorzeń układu nerwowego. Gamma Knife (znany również jako Leksell Gamma Knife – od nazwiska jednego z pomysłodawców) został wynaleziony w Szwecji w latach 60. Zasada działania urządzenia polega na dostarczaniu dużej dawki promieniowania kobaltowego, skoncentrowanej na niewielkim obszarze.

Polska należy do krajów o wysokim współczynniku zachorowań na nowotwory mózgu. Szacuje się że nowotwory te stanowią ok. 2% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Oznacza to, że rocznie u ok. 5000-6000 Polaków rozwinie się guz mózgu.

Leczenie guzów mózgu w Polsce jest leczeniem skojarzonym, wykorzystującym leczenie chirurgiczne, radio i chemioterapię. W przypadku guzów łagodnych radioterapia może być leczeniem opcjonalnym, w przypadku guzów złośliwych jest koniecznością. Jedną z najdoskonalszych technik radioterapii jest radiochirurgia, czyli przestrzenne napromienianie, które może być przeprowadzone przy użyciu urządzenia Gamma Knife.

Nóż Gamma jest odmianą leczenia chirurgicznego, które zamiast skalpela wykorzystuje wiązki promieniowania kobaltowego. 20 g radioaktywnego kobaltu produkuje 192 promienie, które pojedyńczo nie są niebezpieczne dla mózgu, a jedynie w miejscu skrzyżowania powodują śmierć komórek nerwowych.

Urządzenie daje także możliwość planowania kompozytowego, czyli sterowania średnicą oraz włączania i wyłączania różnych wiązek, co pozwala uniknąć uszkodzenia niektórych struktur mózgu i w związku z tym daje mniej efektów ubocznych.

Przy pomocy technologii Gamma Knife mogą być leczone guzy złośliwe i łagodne mózgu. Szczególne zastosowanie metoda ma w przypadku zmian mnogich, guzów nieoperacyjnych lub tych opornych na radioterapię, a także osłoniaka nerwu przedsionkowo – ślimakowego oraz guzów przysadki. Przy pomocy Gamma Knife można też leczyć naczyniaki mózgu, niektóre odmiany drżenia i nerwobóle twarzy. Napromieniowywany guz nie może mieć średnicy przekraczającej 4 cm.

Metoda Gamma Knife jest całkowicie nieinwazyjna i bezbolesna. W czasie zabiegu nie otwiera się czaszki, nie ma potrzeby golenia głowy. Zabieg trwa od 20 min do 2 godzin, a pacjent jeszcze tego samego dnia może wrócić do domu. Ocenia się, ze koszt jest niższy niż koszt tradycyjnej neurochirurgii (o 20-30%).

Terapia metodą Gamma Knife składa się z kilku etapów. Pierwszy z nich to mocowanie ramy (w znieczuleniu miejscowym). Rama służy do określenia stałych punktów stereotaktycznych, w oparciu o które będzie planowane leczenie. Dalszy etap to przeprowadzenie rezonansu magnetycznego wraz z ramą, pozostającą na głowie pacjenta. Kolejny etap to planowanie napromieniowania przy użyciu specjalnej konsoli. W planowaniu wykorzystuje się promienie o różnej średnicy, aby pokryć promieniami całą masę guza, a jednocześnie mając na uwadze bezpieczeństwo pacjenta. Ostatni etap to napromienianie przy pomocy Gamma Knife. Podczas całej procedury pacjent ma kontakt z lekarzem.

Obecnie urządzenie Gamma Knife funkcjonuje w ok. 300 szpitalach, w większości w Japonii i w USA. Do tej pory ok. 600 tys. pacjentów na całym świecie było leczonych przy użyciu tej metody. W Polsce pierwszy Gamma Knife został oddany do użytku jesienią 2010 roku w Centrum Neuroradiochirurgii Allenort przy Wojewódzkim Szpitalu Bródnowskim w Warszawie.

Za około półtora roku kolejny Gamma Knife w Polsce będzie działać przy Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym nr 5 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Koszt urządzenia to 4 mln euro.

Autor: Magdalena Mroczek