ForumMedyczne.edu.pl

Układ płciowy męski zbudowany jest z narządów zewnętrznych - prącia i moszny, a także narządów wewnętrznych - jąder, gruczołów płciowych oraz dróg wyprowadzających nasienie.
Układ płciowy męski odpowiada za produkcję i przeniesienie plemników do narządów rodnych kobiety, a także wytworzenie hormonów płciowych. Zbudowany jest z narządów zewnętrznych - prącia i moszny, a także narządów wewnętrznych - jąder, gruczołów płciowych oraz dróg wyprowadzających nasienie. Układ płciowy męski narażony jest przy tym na rozwój licznych dolegliwości, od tak powszechnych jak zakażenia, po tak poważne, jak nowotwory.
Układ płciowy męski - najważniejsze zadania

Męski układ płciowy odpowiedzialny jest za wykonanie trzech ważnych zadań. Pierwsze to wytworzenie nasienia, a więc: męskich komórek rozrodczych, czyli plemników oraz płynnej wydzieliny, w której są zawieszone. Drugie to przeniesienie tych komórek do narządów rodnych kobiety. Trzecim jest produkcja męskich hormonów płciowych, czyli androgenów - głównie testosteronu.

Układ płciowy męski - budowa
Męski układ płciowy tworzą narządy zewnętrzne, czyli takie, które widać gołym okiem i narządy wewnętrzne - ukryte wewnątrz ciała. Do pierwszej grupy należą prącie i moszna. Drugą grupę tworzą natomiast jądra, gruczoły płciowe, do których zaliczamy: gruczoł krokowy (inaczej prostatę lub stercz), pęcherzyki nasienne (albo gruczoły nasienne) i gruczoły opuszkowo-cewkowe (inaczej gruczoły Cowpera), a także drogi wyprowadzające nasienie: najądrza, nasieniowody, przewody wytryskowe oraz cewkę moczową - wspólną dla układu moczowego i płciowego.

Układ płciowy męski - narządy zewnętrzne
Zewnętrzne części prącia to: okrągła końcówka - żołądź, ujście cewki moczowej - otwór w żołędzi, z którego wydostają się nasienie i mocz, napletek - fałd skórny, który częściowo lub całkowicie osłania żołądź oraz wędzidełko napletkowe - fałd skórny łączący żołądź z napletkiem. To, czego nie widać, czyli wnętrze trzonu prącia tworzą z kolei dwa ciała jamiste i ciało gąbczaste, otoczone cienką błoną białawą. Ciała jamiste w trakcie wzwodu wypełniają się krwią, sprawiając, że prącie powiększa się i usztywnia (erekcja), co umożliwia współżycie seksualne i wprowadzenie nasienia do dróg rodnych kobiety. Z kolei w środku ciała gąbczastego przebiega cewka moczowa.

Moszna to natomiast rodzaj worka skórnego, wewnątrz którego znajdują się jądra i początkowy odcinek dróg nasiennych. Do jej głównych zadań należy ochrona jąder przed uszkodzeniem a także utrzymanie temperatury optymalnej dla wytwarzanych w jądrach plemników. By cały proces przebiegał sprawnie, a samo nasienie było jak najlepszej jakości, powinna ona być o mniej więcej 2-3 stopnie Celsjusza niższa niż temperatura ciała.

Układ płciowy męski - narządy wewnętrzne
Owalne jądra to jeden z najważniejszych narządów męskiego układu płciowego. Znajdujące się w nich komórki Leydiga odpowiadają za wytwarzanie męskich hormonów płciowych, czyli androgenów - głównie testosteronu. Wewnątrz jąder, w kanalikach nasiennych, odbywa się również spermatogeneza, czyli produkcja plemników z komórek zwanych spermatogoniami. Pojedynczy cykl spermatogenezy trwa około 16 dni, natomiast do wytworzenia plemników potrzebnych jest około 4 cykli, a więc mniej więcej 64 dni. Same plemniki stanowią zaś około 10% całkowitej objętości ejakulatu („porcji” spermy, która wydobywa się podczas ejakulacji).

Plemniki magazynowane są następnie w najądrzach, które przylegają do górnej i tylnej części każdego z jąder. Choć wydają się one niewielkie, zbudowane są z kanalików o łącznej długości kilku metrów. Narządy te produkują również płyn o kwaśnym odczynie, który umożliwia dojrzewanie plemników.

Kolejne struktury, czyli nasieniowody (lub przewody nasienne) „wyprowadzają” plemniki z moszny, wprowadzają do jamy brzusznej i uchodzą do cewki moczowej. One również magazynują plemniki, w miejscu zwanym bańką nasieniowodu, położonym w pobliżu gruczołu krokowego.

W końcowym obszarze bańki do nasieniowodów uchodzą przewody odprowadzające pęcherzyków nasiennych. Dzięki nim do plemników dociera lekko zasadowy płyn, który zawiera substancje odżywcze - innymi słowy paliwo, dostarczające im energii, a także umożliwia neutralizację kwasowości spermy. Pęcherzyki wydzielają ponadto wesikulinę - enzym powodujący koagulację, czyli zagęszczenie nasienia po wytrysku, tak, by nie wypłynęło ono z pochwy.

Odcinki od baniek do ujścia nasieniowodów nazywane są przewodami wytryskowymi. Podczas wytrysku, wydzielina pęcherzyków nasiennych, która może stanowić nawet 70% objętości nasienia, przemieszcza się do tych przewodów.

Gruczoł krokowy (stercz), zwany powszechnie prostatą, zbudowany z około 30 gruczołów cewkowo-pęcherzykowych, położony jest tuż poniżej pęcherza moczowego i otacza cewkę moczową. Właśnie ze względu na to położenie, na skutek jego przerostu, dochodzi do problemów z oddawaniem moczu. Mętna, biaława wydzielina prostaty, która w trakcie wytrysku uchodzi do cewki moczowej, nadaje kolor i zapach nasieniu, stanowiąc około 20% jego objętości.

Gruczoły opuszkowo-cewkowe (inaczej gruczoły Cowpera) mają kształt fasolek, znajdują się poniżej gruczołu krokowego i uchodzą do cewki moczowej. Ich głównym zadaniem jest wydzielanie tak zwanego preejakulatu. Ta przezroczysta, śliska wydzielina pełni rolę naturalnego lubrykantu, a przy tym ma za zadanie ochronić plemniki przed kwaśnym środowiskiem cewki i pochwy. Preejakulat może zawierać pewne ilości żywych plemników, co sprawia, że bardzo popularny w naszym kraju stosunek przerywany nie jest najlepszą metodą zapobiegania niechcianej ciąży.

Układ płciowy męski - najczęstsze dolegliwości
U mężczyzn po 40 roku życia często pojawiają się trudności z oddawaniem moczu. Powodem jest zwykle łagodny rozrost prostaty. Szacuje się, że częstotliwość występowania rośnie wraz z wiekiem i dotyczy około 60% panów po 60 r.ż a także około 80-90% mężczyzn po osiemdziesiątce. Oprócz wąskiego, słabego strumienia moczu i częstszego chodzenia do toalety, baczną uwagę powinny zwrócić także uczucie nie w pełni opróżnionego pęcherza, parcie na mocz, które potrafi wybudzić ze snu oraz trudności z powstrzymaniem wypływu moczu. Nie warto unikać wizyty u lekarza i leczenia. Bez tego narażamy się na rozwój zakażeń układu moczowo-płciowego, tworzenie się kamieni nerkowych, a także kłopoty z erekcją.

Do bardzo powszechnych dysfunkcji należy również przedwczesny wytrysk. Szacuje się, że z problemem tym zmaga się około 30-40% Polaków. Przy tym, jak się powszechnie sądzi, nie dotyczy on jedynie młodzieńców, ale również dojrzałych mężczyzn. Dolegliwość tę można obecnie całkiem skutecznie leczyć, zarówno z pomocą farmakoterapii, jak i odpowiednich ćwiczeń.

Zaburzenia erekcji (zwane często również impotencją), czyli przede wszystkim niezdolność do uzyskania lub utrzymania wzwodu, ale również zaburzenia płodności, mogą dotyczyć mężczyzn w każdym wieku. Choć często u ich podłoża leżą problemy natury psychologicznej, problemy ze wzwodem bywają również oznaką innych schorzeń, np. choroby wieńcowej, cukrzycy, schorzeń prostaty, stwardnienia rozsianego czy urazów kręgosłupa.

Jedną z typowo męskich dolegliwości, jest również stulejka - zwężenie napletka, które uniemożliwia całkowite lub częściowe zsunięcie go poza żołądź. U niemowląt i dzieci do mniej więcej 2 roku życia stan ten jest całkowicie normalny (w żadnym wypadku nie wolno odciągać go na siłę!). Gdy jednak pojawi się u starszych chłopców i dorosłych mężczyzn, warto udać się po poradę u lekarza. Choć sama w sobie nie zagraża ani zdrowiu, ani życiu, stulejka może utrudniać zarówno zachowanie prawidłowej higieny prącia, życie seksualne, a nawet oddawanie moczu, w efekcie prowadząc do groźnych infekcji, a nawet chorób nowotworowych. Ponieważ nieleczona ma tendencję do pogłębiania się, najlepiej szybko się jej pozbyć. Główną metodą jest leczenie chirurgiczne, polegające na częściowym lub całkowitym usunięciu napletka.

Układ płciowy męski - najczęstsze schorzenia
Dolegliwości i schorzenia mogą dotyczyć każdego elementu układu płciowego. Jedną z najczęstszych są stany zapalne, zwłaszcza zapalenie cewki moczowej, ale również gruczołu krokowego, najądrza i jądra. Wywołane są często przez zakażenia drobnoustrojami przenoszonymi drogą płciową (np. dwoinka rzeżączki, Chlamydia), infekcje bakteryjne, ale mogą być również wynikiem nieprawidłowej higieny czy powikłaniem innych chorób, na przykład świnki.

Drogą płciową, ale również poprzez brak odpowiedniej higieny czy też na basenie, można nabawić się również grzybicy narządów płciowych. Daje o sobie znać zaczerwienieniem oraz uporczywym świądem i pieczeniem członka, zwłaszcza w obrębie żołędzi. Skóra na prąciu może się łuszczyć lub być pokryta białawym nalotem. Bywa, że grzybicy towarzyszy ból podczas stosunku i ejakulacji, a sam ejakulat (jak i preejakulat) nieprzyjemnie pachnie.

Silny ból jąder i moszny oraz pojawiająca się na nich opuchlizna może być oznaką nie tylko stanu zapalnego, ale również ostrego skrętu jądra (więcej na ten temat: Zawał jądra). Dolegliwość ta jest zwykle efektem urazu i wymaga szybkiej interwencji lekarza. Z kolei żylaki powrózka nasiennego nie powodują zazwyczaj poważniejszych dolegliwości. O tym, że coś jest nie tak, mogą świadczyć dyskomfort, uczucie ciężkości lub pobolewanie w okolicy moszny, a czasem także w pachwinie (zwłaszcza podczas stosunku lub w konieczności długotrwałego stania) oraz wyczuwalne zgrubienia w mosznie.

Do najpoważniejszych schorzeń męskiego układu płciowego należą nowotwory. Zwykle dotyczą one prostaty, ale również jąder. Rak prostaty to drugi (zaraz po raku płuc) z najczęściej diagnozowanych u Polaków nowotworów, który na ogół dotyka panów 40+. Grupę młodych dorosłych mężczyzn (20-40 lat) atakuje przede wszystkim rak jądra. Występuje on jednak stosunkowo rzadko - to około 1% spośród wszystkich diagnozowanych nowotworów złośliwych.

Aby w miarę wcześnie wykryć wszelkie niebezpieczne schorzenia, warto zwracać uwagę na sygnały wysyłane przez organizm i nie lekceważyć ich. Od czasu do czasu - najlepiej co miesiąc - powinno się również wykonać samobadanie jąder, np. tuż po ciepłej kąpieli, gdy moszna jest rozluźniona. Oba jądra należy dokładnie obejrzeć (można w tym celu skorzystać z lustra), zważyć w dłoniach i obmacać. Niepokojące objawy to wszelkie guzki, obrzęk, ból czy nadwrażliwość na dotyk, a także gromadzenie się cieczy w mosznie, uczucie ciężaru w kroczu oraz ból podbrzusza (więcej na ten temat: Samodzielne badanie jąder - im wcześniej, tym lepiej).

Choć wielu mężczyznom badanie u lekarza wydaje się zbyt krępujące, warto postarać się przełamać lęk. W grę wchodzi przecież zdrowie, a niekiedy nawet i życie. Wcześnie wykryta choroba - nawet nowotwór - to spore szanse na całkowite wyleczenie. Tymczasem rak prostaty często nie daje początkowo żadnych objawów. Wykryć go można zatem głównie z pomocą lekarza.

Układ płciowy męski - do kogo udać się po poradę?
Działem medycyny, który zajmuje się budową, działaniem, diagnozowaniem oraz leczeniem schorzeń układu płciowego u mężczyzn jest przede wszystkim andrologia. Ze względu na to, że układ płciowy jest u mężczyzn nierozerwalnie związany z układem moczowym, wszelkie związane z nim zagadnienia mieszczą się również w obszarze zainteresowań kolejnej gałęzi medycyny - urologii. A zatem, mając wątpliwości co o stanu swojego zdrowia lub po prostu chcąc zasięgnąć porady lekarza, mężczyzna powinien udać się albo do androloga - specjalisty od męskiego układu płciowego, albo urologa - zajmującego się przede wszystkim leczeniem schorzeń układu moczowo-płciowego.