ForumMedyczne.edu.pl

Zimą często występują infekcyjne choroby dróg oddechowych. Układ oddechowy jest „otwarty” na świat zewnętrzny – wdychane powietrze dostaje się przez nos, gardło, krtań i tchawicę do oskrzeli i dalej aż do pęcherzyków płucnych. Poprzez ten bezpośredni kontakt z powietrzem drogi oddechowe są narażone na działanie czynników chorobotwórczych, obecnych we wdychanym powietrzu. Stąd w niesprzyjających warunkach (wyziębienie organizmu, spadek odporności) często zdarzają się infekcje, szczególnie górnych dróg oddechowych (nosa, gardła i krtani).
Infekcje wirusowe i bakteryjne.

W znacznej większości przypadków infekcje dróg oddechowych to infekcje wirusowe. Większość zakażeń wirusowych nie wymaga szczególnego leczenia, poza stosowaniem środków łagodzących objawy (leczenie objawowe). Zakażenia bakteryjne dróg oddechowych są rzadsze. Często występują po wcześniejszym zakażeniu wirusowym – wirus osłabia i uszkadza błony śluzowe dróg oddechowych, ułatwiając bakteriom wnikanie do organizmu. W tym przypadku stosuje się leczenie objawowe oraz antybiotyki, czyli leki zwalczające bezpośrednio przyczynę choroby (leczenie przyczynowe).
Nieżyt błony śluzowej nosa – katar.

Katar jest objawem jednej z najczęstszych infekcji – nieżytu błony śluzowej nosa. Nos jest pierwszym „odcinkiem” dróg oddechowych, ma za zadanie ogrzewać, nawilżać i oczyszczać wdychane powietrze. To „pierwsza linia frontu” w walce z drobnoustrojami wdychanymi wraz z powietrzem do organizmu. Gdy odporność organizmu jest osłabiona (stres, przepracowanie, niedożywienie, alkohol) drobnoustroje mogą powodować chorobę.
Najczęściej przyczyną kataru są infekcje wirusowe, powodowane zwykle przez rhinowirusy (mają one powinowactwo do śluzówki nosa). Zakażając nos wirusy powodują stan zapalny oraz niszczą błonę śluzową, występuje obrzęk błony śluzowej i zwiększona przepuszczalność naczyń krwionośnych. Ta zwiększona przepuszczalność powoduje przesączanie się płynu z naczyń i wyciek wodnistej treści z nosa.. Infekcje bakteryjne są rzadsze. Katar wirusowy uzewnętrznia się wyciekiem wydzieliny wodnisto - śluzowej, natomiast katar bakteryjny: śluzowo-ropnej.

Infekcja wirusowa jest chorobą samoograniczającą się w czasie, wygasa sama. Doraźnie trzeba jednak łagodzić dolegliwości, czyli stosuje się leczenie objawowe. Pozwala to na szybszy powrót do zdrowia i uniknięcie powikłań, jakim może być np. nadkażenie bakteryjne. Przy pojawieniu się pierwszych objawów infekcji, należy odpocząć, nie przemęczać organizmu. Wskazana jest kuracja napotna, czyli przyjmowanie dużej ilości ciepłych płynów, gorąca kąpiel lub prysznic, moczenie stóp w ciepłej wodzie. Należy dużo pić: np. herbatę z cytryną i miodem, sok malinowy, czy napary z rumianku. Dla łagodzenia bólu głowy i obniżenia temperatury ciała (gdy występuje gorączka), wskazane jest zażycie środków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych takich jak np. Aspiryna, czy Paracetamol. Stosuje się również zwiększone dawki witaminy C oraz rutynę i wapń. Stosuje się krople do nosa zmniejszające przepuszczalność naczyń, obrzęk oraz ukrwienie błony śluzowej nosa, co zmniejsza z kolei wyciek kataru. Niestety, krople do nosa obkurczające błony śluzowe odnoszą tylko chwilowy skutek. Należy unikać ich zbyt częstego stosowania (nie dłużej niż 3 dni), ponieważ wysuszają błonę śluzową. Stosuje się też doustne leki na katar w postaci tabletek, zawierające pseudoefedrynę, czasem w połączeniu z lekiem przeciwalergicznym. Gdy katar jest gęsty, wydzielina nie spływa, lecz zatyka nos, oczyszczanie ułatwia stosowanie roztworu wody morskiej w aerozolu (w aptekach) lub inhalacje. Podrażniony i zaczerwieniony nos można smarować preparatami zawierającymi wazelinę lub maścią witaminową.

Podczas kataru ważne jest odpowiednie wydmuchiwanie nosa. Należy to robić często, używając jednorazowych chusteczek. Dobrze jest wydmuchiwać najpierw jedną, a potem drugą dziurkę nosa, gdyż jednoczesne dmuchanie z obydwu otworów może doprowadzić do przemieszczenia się wydzieliny przez trąbkę słuchową do ucha środkowego i zakażenia ucha. Osoby ze skłonnością do zapadania na zapalenia ucha środkowego i zatok przynosowych powinny skorzystać z porady lekarza już przy pierwszych oznakach kataru, aby uniknąć rozprzestrzeniania się zakażenia. Lekarz w razie potrzeby zaleci antybiotyk.

Stan zapalny błon śluzowych nosa wywołujący katar zazwyczaj trwa 5 - 7 dni. Przebycie kataru nie daje żadnej odporności na kolejne zachorowanie, stąd nawracające infekcje.
Zapalenie gardła.

Powietrze, w swej drodze do płuc, z nosa dostaje się do gardła. Gardło to wspólny przedsionek drogi pokarmowej i oddechowej – prowadzi do krtani a także do przełyku. Jest to więc miejsce stałego kontaktu z wirusami, bakteriami i innymi substancjami zawartymi we wdychanym powietrzu, ale też w spożywanych pokarmach. Ból gardła w okresie jesienno - zimowym zdarza się często. Zwykle jest spowodowany infekcją wirusową (przeziębienie), rzadziej zakażeniem bakteryjnym.

Ból gardła „przeziębieniowy” może pojawić się nagle, czasem poprzedzony bywa katarem. Ból nasila się podczas połykania, towarzyszą mu uczucie drapania, kłucia i pieczenia w gardle. Samopoczucie chorego jest na ogół złe, występować może suchy kaszel. Obserwuje się przekrwienie spojówek i powiększenie węzłów chłonnych. Ogólne „rozbicie”, bóle mięśni i głowy, podwyższona temperatura ciała to inne objawy. Błona śluzowa gardła jest przekrwiona i rozpulchniona. Ropna wydzielina, naloty w gardle i na migdałkach świadczą o zakażeniu bakteryjnym.
Leczenie wirusowej infekcji gardła jest objawowe, tzn. ma na celu łagodzenie objawów. Przy pojawieniu się pierwszych objawów infekcji, należy odpocząć, nie przemęczać organizmu, najlepiej położyć się do łóżka na dzień lub dwa. Należy pić dużo ciepłych płynów (herbata z cytryną lub miodem, sok malinowy, napary z rumianku), unika się zimnych napojów. Dieta powinna być możliwie płynna; unikać należy potraw ostrych drażniących chorą błonę śluzową gardła. Dla łagodzenia bólu i obniżenia temperatury ciała wskazane jest zażycie środków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (Ibuprofen, Paracetamol, lub Aspiryna). Wskazane są witamina C, wapno. Zaleca się środki o działaniu odkażającym i ściągającym dla łagodzenia bólu gardła (tabletki do ssania, płyny do płukania gardła - gotowe preparaty w aptekach). W infekcjach bakteryjnych lekarz zaleca antybiotyk.
Zapalenie krtani.

Krtań jest kolejnym za gardłem odcinkiem dróg oddechowych, za nią z kolei mieści się tchawica. W krtani znajdują się struny głosowe. Zapalenie krtani często następuje po przebyciu albo w czasie trwania infekcji dróg oddechowych, takich jak przeziębienie, czy zapalenie oskrzeli. Gdy dojdzie do zakażenia krtani, wówczas rozwija się w niej stan zapalny i obrzęk, co powoduje chrypkę lub utratę głosu, kaszel. Występować mogą oczywiście też inne objawy przeziębienia takie jak gorączka, uczucie drapania w gardle, ból głowy, czy osłabienie.

Leczenie zapalenia krtani polega podobnie jak w zapaleniu gardła na odpoczynku w domu, należy przyjmować większą ilość ciepłych płynów, dbać o dostateczne nawilżanie pomieszczeń. Korzystnie działają inhalacje z pary wodnej: wdycha się przez 10-30 minut znad otwartego naczynia parę - do gorącej wody można wcześniej dodać np. napar z rumianku czy specjalne krople do inhalacji (należy zachować ostrożność, by nie oparzyć się gorącą wodą!). Stosuje się leki rozrzedzające wydzielinę (np. ambroksol w syropie lub tabletkach), przy podwyższonej temperaturze ciała – leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne (np. Ibuprofen). Lekarz może zalecić antybiotyk.

W ciężkich przypadkach zapalenie krtani może powodować przeszkodę w przepływie powietrza do płuc, co powoduje duszność. Wtedy konieczny jest pilny kontakt z lekarzem. Przy bardzo nasilonej duszności, która u dorosłych zdarza się stosunkowo rzadko, wskazana jest hospitalizacja.

U dzieci zapalenia krtani przebiegają inaczej niż u dorosłych, co wynika ze specyficznej budowy krtani u małego dziecka. Luźna tkanka łączna krtani małego dziecka podatna jest bardzo na obrzęk i stany skurczowe, co powoduje, że zapalenia krtani u dzieci mogą objawiać się silną i nagłą dusznością. Duszności towarzyszy zwykle tzw. „szczekający” kaszel, wdechowi powietrza towarzyszą odgłosy „piania koguta” (charakterystyczny stridor). Wówczas dziecko wymaga natychmiastowej intensywnej pomocy lekarskiej (podanie sterydów, inhalacje z Adrenaliną). Doraźnie, przed przybyciem lekarza lub karetki pogotowia, w duszności krtaniowej u dziecka pomóc może kilka wdechów chłodnego powietrza, np. z lodówki.

Chrypka jest objawem chorób infekcyjnych krtani, ale nie tylko. Przewlekle występująca chrypka wymaga zawsze wizyty u lekarza – może być objawem choroby nowotworowej krtani.
Zapalenie oskrzeli.

Krtań przechodzi w tchawicę, natomiast tchawica rozdziela się na dwa oskrzela główne (po jednym do każdego płuca), które dzielą się dalej na drobniejsze oskrzela, te z kolei na drobniejsze itd. aż do bardzo drobnych oskrzelików, docierających do pęcherzyków płucnych. Oskrzela to systemem rozgałęziających się „rurek”, który rozprowadza wdychane powietrze do pęcherzyków płucnych. Od środka oskrzela wysłane są błoną śluzową, która zwilża wdychane powietrze. Śluzówka wytwarza także wydzielinę, która przechwytuje zanieczyszczenia z powietrza. W przypadku, gdy wirusy lub bakterie atakują błonę śluzową oskrzeli, ilość wydzieliny zwiększa się, oddziela się ona od podłoża, co prowadzi do kaszlu. Dzięki kaszlowi drogi oddechowe pozbywają się ciał obcych lub nadmiernej ilości śluzu, stąd stosuje się leki rozrzedzające wydzielinę i wykrztuśne.

Zapalenie oskrzeli zaczyna się drażniącym kaszlem, który przechodzi w kaszel mokry, produktywny. Początkowo wydzielina jest bezbarwna lub biała, potem przybiera żółto-zieloną barwę. W ostrym zapaleniu oskrzeli występować mogą też inne objawy, takie jak gorączka, katar i ból gardła, ból głowy, bóle mięśni i stawów.

Ostre zapalenie oskrzeli jest wywołane zwykle przez wirusy, które wniknęły do organizmu. Jednak uszkodzenie śluzówki oskrzeli przez wirusy zwiększa jej wrażliwość na inne czynniki chorobotwórcze, co często prowadzi do nadkażeń bakteryjnych. Od ostrego zapalenia oskrzeli należy odróżnić przewlekłe zapalenie oskrzeli, które występuje przede wszystkim u palaczy, (tzw. „kaszel palacza”).

Zapalenie oskrzeli jest rozpoznawane przez lekarza po osłuchaniu stetoskopem klatki piersiowej. Lekarz ocenia czy szmer pęcherzykowy jest prawidłowy, czy też wystąpiły charakterystyczne dla zapalenia oskrzeli zmiany osłuchowe. Lekarz ocenia też czy nie pojawiły się symptomy zapalenia płuc. Może zlecić wykonanie RTG klatki piersiowej oraz badanie krwi.

W leczeniu zapalenia oskrzeli stosuje się leki „na kaszel mokry”, rozrzedzające wydzielinę oskrzelową i ułatwiające jej wykrztuszanie. Ponadto przy gorączce leki obniżające temperaturę ciała, przeciwzapalne, a w przypadku infekcji bakteryjnej również antybiotyki. Lekarz zalecić może też leki rozszerzające oskrzela, np. w postaci aerozolu. Należy pić duże ilości płynów, wskazane są inhalacje z użyciem pary. Przy meczącym, drażniącym i suchym kaszlu, który nie pozwala spać można po zaleceniu przez lekarza krótkotrwale przyjmować leki przeciwkaszlowe, nigdy jednak gdy kaszel jest mokry i odkrztusza się wydzielinę. Zahamowanie odruchu kaszlu jest wtedy bardzo niekorzystne, gdyż wydzielina zalega w drogach oddechowych, co spowalnia proces leczenia. Należy dbać o właściwą wilgotność powietrza w mieszkaniu, np. zimą, gdy powietrze w pomieszczeniach jest wysuszone przez grzejniki można je nawilżać nakrywając kaloryfery mokrymi ręcznikami, stosując nawilżacze powietrza.

Ostre zapalenie oskrzeli, szczególnie u osób w starszym wieku oraz u osób z osłabionym układem odpornościowym, może doprowadzić do zapalenia płuc. Stąd tak ważne jest wczesne zgłoszenie się do lekarza, a następnie po postawieniu rozpoznania ścisłe stosowanie się do jego zaleceń.
Zapalenie płuc.

Gdy infekcja rozszerza się poza oskrzela może dojść do zapalenia płuc. Zapalenie płuc częściej występuje u dzieci i osób starszych, a także u osób z obniżoną odpornością (np. niedożywionych, u chorych na cukrzycę, AIDS, czy u nadużywających alkoholu). Objawy zapalenia płuc to wysoka gorączka, poty, dreszcze, a także objawy takie jak ból głowy, zmęczenie i osłabienie. Występuje kaszel, niekiedy z odkrztuszaniem wydzieliny (może być podbarwiona krwią, zielona lub żółta). Występować może przyspieszenie oddechu, trudności i ból przy oddychaniu, uczucie duszności. W przypadku, gdy pojawią się takie objawy, należy pilnie zasięgnąć porady lekarskiej.

Lekarz zbada pacjenta, zleci badania (badanie krwi, wykonanie zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej w celu potwierdzenia diagnozy). Ponadto przeprowadza się badanie plwociny (posiew bakteriologiczny), aby stwierdzić, jaki drobnoustrój jest przyczyną infekcji. W zapaleniu płuc stosuje się leki obniżające gorączkę, przeciwzapalne, leki rozrzedzające wydzielinę i wykrztuśne, rozszerzające oskrzela a także inhalacje, aby ułatwić odkrztuszanie. W zakażeniach bakteryjnych lekarz zaleca antybiotyki. Jeśli infekcja jest poważna pacjent jest kierowany do szpitala. Zapalenie płuc niekiedy może zagrażać życiu, szczególnie u niemowląt, ludzi starszych oraz u osób z osłabieniem odporności.
Jak wzmacniać odporność i unikać infekcji dróg oddechowych?

W utrzymaniu odporności organizmu ważne są:

Odpowiednie odżywianie się (warzywa, owoce, nabiał, mięso), które znacząco wpływa na wzrost odporności.
Wyeliminowanie alkoholu i papierosów (czynników drażniących błonę śluzową gardła, osłabiających odporność).
Odpowiednia ilość odpoczynku i snu (regeneracja organizmu).
Aktywność fizyczna, gimnastyka (poprawia wydolność krążeniowo – oddechową, wpływa na wzrost odporności, poprawia samopoczucie).
Hartowanie ciała w okresie zdrowia (przyzwyczajanie organizmu do niskich temperatur, wietrzenie pomieszczeń, gdy pogoda na to pozwala; polewanie ciała chłodną wodą pod prysznicem).
Ubiór (unikanie zarówno przegrzania jak i nadmiernego schłodzenia organizmu).
Noszenie nakrycia głowy (40% ciepła z ustroju „ucieka” przez głowę).
Unikanie dusznych, zatłoczonych pomieszczeń; wietrzenie pomieszczeń.
Nie należy bagatelizować „błahych” infekcji, lecz pomóc organizmowi w zwalczaniu ich zanim rozwiną się w poważniejszą chorobę.

Powyższy artykuł daje jedynie ogólną wiedzę o problemie, jakim są infekcje układu oddechowego. Dane tutaj przedstawione mają jedynie wartość informacyjną i nie mogą zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej. W przypadku problemów zdrowotnych i jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się po poradę do lekarza. Tylko porada lekarska oparta na osobistym zbadaniu pacjenta, wywiadzie chorobowym i badaniach dodatkowych zawsze gwarantuje postępowanie bezpieczne, takie, które może dać pożądany efekt zdrowotny.
źródło:zdrowie.flink.pl