ForumMedyczne.edu.pl

Lek. Izabela Lasoń
Klinika Chorób Metabolicznych UJ CM, Kraków

Naukowcy sprawdzili, czy jedzenie ziemniaków i frytek zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.
Rola ziemniaka na świecie

Ziemniaki są jednym z podstawowych składników diety Europejczyków i Amerykanów. Pojawiają się na naszych stołach pod różnymi postaciami i w wielu odmianach. Szacuje się, że Polsce w 2015 r. zebrano aż 6,3 mln ton1 kartofli! Aby podkreślić ich rolę w rolnictwie, handlu oraz w walce z głodem na świecie Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa FAO ogłosiła rok 2008 Międzynarodowym Rokiem Ziemniaka, a na głównej stronie internetowej tego wydarzenia umieszczono zdjęcie rolnika odkrywającego w ziemi mieniący się na złoto „ukryty skarb”2.
Czy są one jednak odpowiednie dla diabetyków?

Jak powszechnie wiadomo, ziemniaki zawierają dużo skrobi, mają wysoki indeks glikemiczny (IG) i ładunek glikemiczny (ŁG)3,4. Pojawia się zatem problem, ponieważ udowodniono, że produkty żywnościowe o wysokim IG i ŁG są czynnikiem ryzyka cukrzycy typu 25. Miejsce ziemniaków w diecie pozostaje kontrowersyjne; podczas gdy Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych w przewodniku po zdrowym odżywianiu „MyPlate” uznaje je za warzywa6, to już brytyjskie zalecenia „eatwell plate” przyporządkowują kartofle do grupy produktów zbożowych7.
Naukowcy postanowili wyjaśnić, czy jedzenie ziemniaków wpływa na rozwój cukrzycy typu 2

W Diabetes Care8 przedstawiono analizę danych pochodzących z trzech dużych prospektywnych badań kohortowych, którymi objęto 70 773 kobiety z the Nurses’ Health Study (1984–2010 r.)9, 87 739 kobiet z the Nurses’ Health Study II (1991–2011 r.)10 oraz 40 669 mężczyzn z the Health Professionals Follow-up Study (1986–2010 r.)11. Badanymi byli pracownicy służby zdrowia bez stwierdzonej wyjściowo cukrzycy, choroby układu sercowo-naczyniowego czy nowotworu, a częstość konsumpcji standardowej porcji ziemniaków oceniano półilościowo co 4 lata za pomocą zwalidowanego kwestionariusza.
Wyniki

→ Okazało się, że większe spożycie ziemniaków (w tym gotowanych, pieczonych, tłuczonych oraz frytek) wiązało się w sposób istotny ze zwiększonym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2.

→ Zbiorcze ryzyko względne, po dostosowaniu względem czynników demograficznych, dietetycznych i stylu życia, w przypadku 2–4 porcji ziemniaków tygodniowo wyniosło 1,07 (95%CI: 0,97–1,18), a 1,33 (95% CI: 1,17–1,52) w przypadku 7 i więcej porcji tygodniowo, w porównaniu ze spożywaniem poniżej 1 porcji tygodniowo.

→ Na nieszczęście dla łasuchów wykazano, że ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 było szczególnie większe w przypadku jedzenia frytek (zbiorcze ryzyko względne dla każdych 3 porcji/tydzień wyniosło 1,04 (95%CI: 1,01–1,08) dla ziemniaków gotowanych, pieczonych lub purèe, a 1,19 (95% CI: 1,13–1,25) dla frytek).

→ Ryzyko było mniejsze w przypadku zastąpienia ziemniaków taką samą ilością produktów pełnoziarnistych jako głównego źródła węglowodanów (HR: 0,88 (95%CI: 0,84–0,91) w przypadku zastąpienia 3 porcji ziemniaków tygodniowo). Ryzyko zmniejszało się zwłaszcza wtedy, gdy produktami pełnoziarnistymi zastępowano frytki.

→ Dodatkowo okazało się, że zwiększenie spożycia ziemniaków o każde 3 porcje/tydzień w ciągu 4-letniego okresu wiązało się z większym o 4% (95%CI: 0–8%) ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2, w porównaniu ze stałym poziomem ich konsumpcji. W tym przypadku HR dla frytek wyniosło 1,10 (95%CI: 1,05–1,15), a dla innych postaci 1,03 (95%CI: 1,00–1,07).
A w Polsce?

W Zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego na 2016 r.12, wskazując skład zalecanej diety, zrezygnowano z określenia jednej, optymalnej ilości węglowodanów (wcześniej 40–50% wartości energetycznej diety) z uwagi na brak wystarczających dowodów naukowych. Zalecono, by głównym źródłem węglowodanów były pełnoziarniste produkty zbożowe, zwłaszcza o niskim IG (<55 IG).
Podsumowanie

Naukowcy wykazali, że większe spożycie ziemniaków, a w szczególności frytek, wiązało się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2, niezależnie od innych czynników ryzyka. Zastąpienie w diecie ziemniaków produktami pełnoziarnistymi było związane z mniejszym ryzykiem cukrzycy. Jeśli następnym razem kelner zapyta nas, jaki dodatek chcielibyśmy zamówić do dania głównego, dobrze zastanówmy się nad odpowiedzią.

Piśmiennictwo/źródło: mp.pl