ForumMedyczne.edu.pl

Wskaźnik masy ciała czy wskaźnik talia–biodra – co wybrać?
01.06.2016
Dr n. med. Agnieszka Serafin
I Katedra i Klinika Kardiologii WUM, Warszawa

Ocena występowania i rozmieszczenia nadmiaru tkanki tłuszczowej ma znaczenie w ocenie rokowania, szczególnie w odniesieniu do ryzyka sercowo-naczyniowego. Ocena żadnego z tych wskaźników nie jest jednak doskonała a ich indywidualna interpretacja nie przynosi jednoznacznego rozstrzygnięcia w odniesieniu do ryzyka globalnego osoby, u której są oceniane.

Wskaźnik masy ciała (BMI) szacowany jest jako iloraz masy ciała wyrażonej w kilogramach i wzrostu wyrażonego w metrach i podniesionego do kwadratu. Wskaźnik talia–biodra (WHR) to iloraz obwodu ciała mierzonego w talii, czyli w połowie odległości między dolną granicą żeber a górnym brzegiem grzebienia kości biodrowej i obwodu bioder, czyli obwodu na wysokości krętarza większego. Wskaźnik WHR wynoszący powyżej 1 u mężczyzn i powyżej 0,85 u kobiet upoważnia do rozpoznania otyłości brzusznej, dla której wykazano większy niż w przypadku otyłości udowo-pośladkowej negatywny wpływ na ryzyko sercowo-naczyniowe i ogólne. Podwyższona wartość WHR może dodatnio korelować z zaburzeniami tolerancji glukozy, nadciśnieniem tętniczym czy niekorzystnymi zachowaniami żywieniowymi, co dodatkowo zwiększa ryzyko ogólne.

Zarówno ocena BMI, jak i inne pomiary pozwalające na ocenę rozmieszczenia tkanki tłuszczowej, w szczególności rozpoznanie otyłości brzusznej, mają znaczenie głównie w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego. Wartość BMI koreluje z ryzykiem zgonu, w tym także zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, ryzykiem wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych. Badania wskazują jednak, choć jest to kwestia dyskusyjna, że nie jest on silniejszym predyktorem niż inne wskaźniki otyłości. Istnieją natomiast badania w których wykazano, że inne wskaźniki pozwalające na rozpoznanie otyłości centralnej są nieco silniejszym predyktorem umieralności ogólnej, ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 czy chorób układu sercowo-naczyniowego. Dane te jednak pochodzą w dużej części z badań na niewielkich grupach, a wyniki nie pozwalają na wysunięcie jednoznacznych wniosków. Warto również zwrócić uwagę, że zarówno ocena BMI, jak i wskaźnika WHR może mieć różne znaczenie w zależności od płci i wieku osób badanych.

Ocena BMI jest oparta na pomiarach, które – przy zachowaniu odpowiedniej dokładności – cechuje dosyć duża powtarzalność. Eksperci zwracają uwagę natomiast na fakt, że pomiar obwodu pasa i obwodu bioder charakteryzuje się znacznie mniejszą dokładnością, dlatego nie można ich uznać za alternatywę dla oceny BMI. Co więcej, nie ma dowodów wskazujących, by inne pomiary masy tkanki tłuszczowej stosowane w praktyce klinicznej mogły zastąpić w rutynowej, codziennej praktyce ocenę wskaźnika BMI, jako prostego narzędzia przesiewowego do rozpoznania nadwagi lub otyłości.