Jak postępować w zapaleniu tkanek oczodołu i okolicy oczodoł

Choroby, schorzenia i leczenie oczu.
admin. med.

Jak postępować w zapaleniu tkanek oczodołu i okolicy oczodoł

Post autor: admin. med. »

Postępowanie w zapaleniu tkanek oczodołu i okolicy oczodołowej
Opublikowano w Medycyna Praktyczna Pediatria 2012/05
Pełna treść artykułu jest dostępna w publikacji: Medycyna Praktyczna Pediatria 2012/5

KOMENTARZ
prof. dr hab. med. Elżbieta Hassmann-Poznańska
Klinika Otolaryngologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Komentowany artykuł jest próbą opracowania zaleceń dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i szpitalnych oddziałów ratunkowych odnośnie do postępowania z dziećmi zgłaszającymi się ze zmianami zapalnymi w obrębie oczodołu i jego okolicy. Przedstawione zalecenia są w zasadzie zgodne z przyjętą w Polsce praktyką, a algorytm postępowania wydaje się prosty i bardzo przydatny. Również zalecana antybiotykoterapia odpowiada polskim standardom. Głównym problemem dla lekarza pierwszego kontaktu jest wstępne ustalenie przyczyny zmian i stopnia zagrożenia, jakie ze sobą niosą. W praktyce polskiej, przynajmniej w dużych szpitalach, większość z tych dzieci w chwili zgłoszenia się jest kierowana na konsultację do okulistów i laryngologów, co jest uzasadnione, ponieważ pozwala ukierunkować rozpoznanie. Jest to bardzo ważne, ponieważ obrzękiem zapalnym powiek manifestuje się bardzo dużo chorób, w tym zagrażających trwałymi następstwami. O ile większość (ok. 90%) zmian zapalnych w obrębie oczodołu (zaprzegrodowe) jest powikłaniem zatokopochodnym, to zapalenia przedprzegrodowe (zapalny obrzęk powiek) mogą mieć różne przyczyny, które należy ustalić. Trudno określić, jaki odsetek wśród nich stanowi zapalenie zatok przynosowych, ponieważ dane z piśmiennictwie wahają się znacznie w zależności od profilu ośrodka, z którego pochodzą, prowadzonej diagnostyki i regionu świata.1-3

Występowanie powikłań zatokopochodnych jest związane z rozwojem zatok, tak więc ryzyko wystąpienia powikłań, ich rodzaj i przebieg zależą od wieku dziecka. U niemowląt, u których zatoki są jeszcze słabo rozwinięte, bardzo rzadko mamy do czynienia z powikłaniami zatokopochodnymi, zmiany zapalne w okolicy oczodołu najczęściej są powikłaniem zapalenia dróg łzowych. Mogą też wystąpić w przebiegu zakażenia typem otoczkowym Haemophilus influenzae, prezentując wtedy burzliwe objawy ogólne, również ze strony OUN, ale częstość ich występowania znacząco się zmniejszyła po wprowadzeniu szczepień. Kilkuletnie dzieci przechodzą intensywny rozwój zatok sitowych i w tym okresie występuje najwięcej powikłań oczodołowych przedprzegrodowych. Zapalny obrzęk powiek w przebiegu zapalenia zatok sitowych jest następstwem zmian zastoinowych w naczyniach krwionośnych. Jest to najczęstsze (70-90%) powikłanie zatokopochodne i zwykle ma łagodny przebieg.

Dzieci z zatokopochodnymi powikłaniami wewnątrzoczodołowymi są zwykle starsze (średnia wieku ok. 7 lat), a źródłem infekcji są zatoki sitowe lub czołowe. Wytrzeszcz i zaburzenia ruchomości gałki ocznej są bardzo istotnymi objawami wskazującymi na powikłania wewnątrzoczodołowe (PPV 97%).4 Powikłania wewnątrzczaszkowe są najczęściej następstwem zapalenia zatok czołowych, dlatego dotyczą starszych dzieci (89% >9. rż.), zwykle nastoletnich. Możliwość współistnienia powikłań wewnątrzczaszkowych ze zmianami zapalnymi w oczodole należy rozważyć u dzieci ≥7. roku życia z bólem głowy, wymiotami i gorączką utrzymującą się mimo odpowiedniego leczenia (antybiotykoterapia i ew. leczenie chirurgiczne).5

W publikacji opisano objawy wskazujące na objęcie zakażeniem wnętrza oczodołu. Ich wystąpienie oznacza konieczność hospitalizacji chorego i objęcia go specjalistyczną opieką, przy czym słusznie zwrócono uwagę na konieczność współpracy okulisty i laryngologa w tych przypadkach. W warunkach polskich chorzy ci hospitalizowani są na oddziałach otolaryngologii, co ułatwia ewentualną interwencję chirurgiczną. Przedstawione wskazania do diagnostyki radiologicznej pokrywają się z zaleceniami obowiązującymi w otorynolaryngologii. Pragnę jedynie zwrócić uwagę, że większość powikłań oczodołowych u dzieci jest następstwem ostrych zapaleń zatok, a więc szerzy się drogą naczyń, niezamkniętych szwów kostnych i naturalnych otworów, nie należy się zatem spodziewać w tych przypadkach zmian radiologicznych w postaci ubytków ścian kostnych zatok, do których dochodzi w przebiegu przewlekłych zapaleń zatok u dorosłych. U dzieci wystąpienie objawów ze strony zatok poprzedza jedynie o kilka dni (2-5) wystąpienie powikłania oczodołowego, tak więc zwykle proces rozwija się bardzo szybko.6 Niezmiernie istotna jest umiejętność właściwego i szybkiego ustalenia rozpoznania.

Zapamiętaj!
Z wyjątkiem najłagodniejszych przypadków kliniczna ocena zapalenia tkanek oczodołu stanowi duże wyzwanie.
W większości przypadków łagodnego przedprzegrodowego zapalenia tkanek miękkich (typ 1. wg klasyfikacji Chandlera) skuteczna jest antybiotykoterapia doustna.
Wczesne poznanie rozległości i nasilenia zakażenia pozwala zapobiec odległym powikłaniom.
Do objawów ostrzegawczych należy wytrzeszcz, zaczerwienienie spojówek, upośledzenie czynności nerwu wzrokowego i ograniczenie ruchów gałki ocznej.
Leczenie zazwyczaj wymaga współpracy wielu specjalistów.
Badanie TK powinno obejmować zatoki, oczodoły i struktury wewnątrzczaszkowe.
Należy stosować antybiotyki o szerokim spektrum działania obejmującym również bakterie beztlenowe.

Piśmiennictwo do komentarza oraz źródło: mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post