Łupież. Przyczyny i leczenie

Choroby skóry, włosów, paznokci, nowotwory (czerniak złośliwy, rumień guzowaty)
Chorób, przenoszone drogą płciową,HIV
admin. med.

Łupież. Przyczyny i leczenie

Post autor: admin. med. »

Kiedy z twojej głowy sypią się białe suche łuski zadajesz sobie pytanie - dlaczego mam łupież?
OD ŁOJOTOKU DO ŁUPIEŻU …

Kłopotliwy wygląd

Kiedy gruczoły łojowe skóry głowy wytwarzają zbyt dużo łoju nie sposób utrzymać zadbany wygląd. Pokryte wydzieliną łojową włosy są zlepione w tłuste pasma , pozbawione puszystości i naturalnego blasku. Łojotok sprzyja powstawaniu łupieżu. Nasilony łojotok w połączeniu ze stanem zapalnym może spowodować przyśpieszone złuszczanie się owłosionej skóry głowy, czyli łupież.

Dlaczego łoju na włosach jest częstokroć za dużo?

Ilość wydzielanego łoju przez gruczoły skóry zależy od wieku, produkcji hormonów i miejsca ciała. Wydzielanie łoju jest np. duże u noworodków, po czym obniża się w ciągu pierwszych lat życia, by wzrosnąć gwałtowanie w okresie pokwitania (13-18 lat). Potem ponownie zmniejsza się powoli, co wyraźniej zaznacza się u kobiet niż u mężczyzn. Wzmożone wydzielanie łoju jest charakterystyczne dla pewnych okolic ciała obfitujących w gruczoły łojowe – tzw. okolice łojotokowe, do których należy owłosiona skóra głowy. Może też obejmować części twarzy, okolice piersi i międzyłopatkowe na plecach, okolice narządów płciowych, itp.

Co nasila łojotok?

Ważną rolę w wytwarzaniu łoju (sebum) przez gruczoły skórne odgrywają hormony płciowe. Stąd obserwowane różnice w produkcji łoju w zależności od wieku i płci. Nasilenie się łojotoku podczas dojrzewania wskazuje na udział androgenów i nadmierne wytwarzanie progesteronu u kobiet. Ponadto wpływ na wydzielanie łoju mają uwarunkowania genetyczne, wiek (okres pokwitania i dojrzewania), dieta, aktualny stan zdrowia, stres, jak i czynniki klimatyczne i nieprawidłowa pielęgnacja włosów. Wypadkową czynników łojotwórczych jest częsty podział włosów na włosy szybko przetłuszczające się, suche lub normalne.

Czym wg. medycyny jest łupież?

Łupież jest to drobnopłatkowe złuszczanie skóry gładkiej (pityriasis alba) lub skóry owłosionej głowy - z mniej nasilonym łojotokiem (łupież zwykły) lub bardziej nasilonym łojotokiem (łupież tłusty). Jest to schorzenie o przewlekłym, zmiennym i nawrotowym przebiegu. Częściej występuje tzw. łupież suchy (zwykły).

Kiedy z głowy sypią się białe suche łuski

Mamy wówczas do czynienia z tzw. łupieżem suchym (zwykłym). Wbrew temu, co na się wydaje nie jest to objaw przesuszenia włosów, a odwrotnie – łagodnego łojotoku. Objawy łupieżu zwykłego przebiegają zwykle bez objawów zapalnych. Jeśli zmiany nie są nasilone to nie dają większych dolegliwości, chociaż niekiedy może wystąpić świąd. Po umyciu głowy następuje krótkotrwała poprawa, bardzo szybko jednak złuszczanie nawraca. Łuski nie są mocno związane z podłożem, odpadają pod wpływem czesania włosów (widoczne są szczególnie na ciemnym ubraniu).
Więcej o objawach łupieżu suchego

Łupież zwykły (suchy) zwykle obejmuje skórę owłosionej głowy.Jednak złuszczanie może występować też między brwiami, pod pachami, na skórze brody i na wzgórku łonowym. Łupież zwykły nie powoduje zwiększonego wypadania włosów, mogą one być jednak bardziej suche i łamliwe. Choroba dotyczy zwykle osób przed 20. rokiem życia. Później, w miarę nasilania się łojotoku może przekształcić się w łupież tłusty.

Gdy łojotok jest silny a sypiące się łuski są żółtawe, wilgotne i większe, mamy łupież tłusty

Niekiedy ten rodzaj łupieżu poprzedza łojotokowe zapalenie skóry zwane też pod nazwą złuszczanie łuszczycowate lub wyprysk łojotokowy. W przebiegu tej choroby powstają liczne plamy rumieniowate, pokryte na powierzchni obfitymi żółtymi tłustymi łuskami. Plamy te łączą się ze sobą i powiększają na brzegach, w środku zanikając z pozostawieniem żółtobrunatnego zabarwienia. Dotyczą one głównie czoła i głowy (łupież łojotokowy) – ale również fałdów nosowo-policzkowych, okolicy piersi i pępka, okolicy międzyłopatkowej na plecach, okolicy narządów płciowych i odbytu. Objawy nieco przypominają łuszczycę, łuski jednak nie sypią się obficie i są wilgotne (tłuste).
Kogo łupież dotyka najczęściej?

Łupież jest częstym schorzeniem skóry owłosionej głowy. Występuje zazwyczaj u ludzi rasy białej, natomiast rzadko pojawia się u przedstawicieli rasy czarnej. Największe rozpowszechnienie łupieżu zwykłego u obojga płci występuje w wieku 10-20 lat, w okresie burzy hormonalnej dojrzewania (dotyczy ok. 50%). Łupież zwykły jest częstszy u chłopców i mężczyzn, z wiekiem może przekształcać się w łupież tłusty lub utrzymywać się nawet przez całe życie. Włosy stają się wówczas tłuste, lśniące i coraz cieńsze. Ten rodzaj łupieżu może doprowadzić do wypadania włosów, co zagraża przedwczesnym łysieniem. U niemowląt i dzieci jest w zasadzie niespotykany.

ŁUPIEŻ A GRZYBICA SKÓRY GŁOWY
Łupież (pityriasis) choroba wywołana grzybem Malassezia furfur

Obecnie wiadomo, że w powstawaniu łupieżu uczestniczy grzyb drożdżopodobny - Malassezia furfur (dawna i powszechnie do dziś używana nazwa to Pityrosporum ovale). Ten grzyb może także wywoływać i nasilać objawy łojotokowego zapalenia skóry, a także atopowego zapalenia skóry.


Rola grzyba w złuszczaniu naskórka

Proces złuszczania normalnie odbywa się w sposób niezauważalny i trwa około 28 dni. Za wytwarzanie „młodych” komórek naskórka odpowiedzialne są zawarte w nabłonku komórki „budowniczowie” - tzw. keranocyty. Wszystko wskazuje na to, że to właśnie obecność grzybów Malassezia furfur sprawia, że keranocyty nagle przyspieszają proces odnowy naskórka i skracają go nawet czterokrotnie. Skutkiem jest przyśpieszenie złuszczania się „starych” komórek, które odrywają się jako drobinki skóry w postaci płatków łupieżu.

Mechanizm chorobotwórczy Malassezia furfur

Grzyb Malassezia furfur (Pityrosporum ovale) nie „spadł z nieba”. Egzystuje od wieków na skórze bardzo wielu ludzi pozostając w harmonii z innymi drobnoustrojami. U osób, którym doskwiera łupież zauważa się nadmierny wzrost populacji grzyba. Pod wpływem łojotoku minipasożyt zaczyna namnażać się i przetwarzać obfitej wydzieliną tłuszczową skóry głowy. Efektem jest wytwarzanie tzw. wolnych kwasów tłuszczowych, co drażni skórę i powoduje złuszczanie się naskórka. Stąd świąd i zapalne podrażnienia skóry głowy są rozpoznawane, jako skutek rozkładu tłuszczu – tj. uwalniania i wzrostu stężenia wolnych kwasów tłuszczowych na skórze – przez grzyb Malassezia farfur .
Uwaga! Malassezia farfur może spowodować łupież pstry

Drożdżak ten może powodować niekiedy łupież pstry schorzenie zaliczane do grzybic naskórkowych. Schorzenie to przebiega pod postacią rumieniowo-żółtawych, drobnych, złuszczających się ognisk, występujących najczęściej na karku, dekolcie i ramionach. Po ustąpieniu dyskretnych zmian zapalnych pozostają odbarwione plamy. Często jednak objawy zakażenia nasilają się w miesiącach letnich i są widoczne na plaży, gdyż miejsca zmienione grzybiczo nie opalają się. Nadmierna potliwość i łojotok sprzyjają rozwojowi Malassezia farfur. W każdym przypadku tego typu grzybicy wczesne rozpoczęcie leczenia skutecznie zapobiega rozwojowi choroby i jej przenoszeniu.
Splot okoliczności powodujących łupież

Grzyb Malassezia furfur nie jest jedyną przyczyną łupieżu. Aby z głowy sypały się suche łuski często jednocześnie działa wiele patogennych czynników zaburzających zdrowy ekosystem skóry owłosionej głowy. Obok wspomnianych już zaburzeń hormonalnych i łojotoku – istotny wpływ mogą odegrać indywidualne cechy genetyczne, niewłaściwa pielęgnacja włosów i skóry głowy, w tym drażniące skórę środki pielęgnacyjne. Ponadto nadmierne nasłonecznienie, zanieczyszczenie powietrza, choroby i zaburzenia immunologiczne, nieodpowiednia dieta, niedobór witamin i mikroelementów, stres, itp.
PROFILAKTYKA PRZECIWŁUPIEZOWA
Przeciwdziałasz łojotokowi - leczysz łupież

Już wiemy, że łojotok wywoływany jest zarówno przez zjawiska fizjologiczne na które trudno mieć wpływ, jak i zaburzenia chorobowe dające się leczyć. W większości przypadków, z wyjątkiem pewnych zaburzeń endokrynologicznych, lekarz ma niewielki wpływ na ich eliminację. W związku z tym często zaleca profilaktykę (lub leczenie) od środków wysuszających skórę i hamujących łojotok. Powinien też zastosować środki mającą na celu właściwe odżywienie skóry i włosów (witaminy i minerały). A dopiero gdy to jest konieczne podjąć leczenie zaburzeń hormonalnych mających ogromny wpływ na zdrowie skóry.

Środki o działaniu przeciwłojotokowym

W zapobieganiu łupieżowi zaleca się stosować i szampony oraz płyny o działaniu przeciwłojotokowym i wysuszającym do codziennego nacierania skóry głowy.


Nie można jednak bezwzględnie zwalczać łojotoku

Gruczoły łojowe na skórze głowy wytwarzają lipidy (sebum) chroniące włosy przed czynnikami atmosferycznymi. Lokalizacja tych gruczołów ściśle łączy się z obecnością mieszków włosowych. Ujścia gruczołów łojowych uchodzą do nich tuż poniżej tzw. lejka. Dzięki tej lokalizacji wydzielina gruczołów stale i efektywnie natłuszcza długie łodygi włosów lipidowym filmem ochronnym. Włosy odpowiednio nawilżone sebum stają się bardziej odporne na uszkodzenia, utratę wilgoci, promieniowanie UV, deszcz, itp.

Pierwszy krok - umiejętne mycie włosów szybko przetłuszczających się

Bardzo ważne jest umiejętne mycie włosów szybko przetłuszczających się. Łojotok skłania bowiem do częstego mycia „zawsze” przetłuszczonych włosów i tym samym do sięgania po szampony, które nie zawsze są odpowiednie i nierzadko dodatkowo sprzyjają powstaniu łupieżu. Powinno się więc dobierać specjalne środki myjące. Co więcej środki te powinny być stosowane z częstością dostosowaną do aktywności gruczołów łojowych i ilości wydzieliny lipidowej. W praktyce oznacza to, że w przypadku nadprodukcji łoju przez gruczoły łojowe mycie powinno być częste. Powinno się jednak zawsze uwzględniać zasadę zachowania filmu ochronnego sebum na włosach.
Mycie włosów przetłuszczonych

Gdy nie pomaga mycie…

Warto wiedzieć, że łojotok skóry głowy jest nie tylko problemem estetycznym, lecz zdrowotnym. Gdy nie wystarcza mycie - łojotok zaniedbany może doprowadzić do łojotokowego zapalenia skóry, łupieżu, a konsekwencji nasilenia tych zjawisk i do znacznego przerzedzenia włosów. Aby nie dopuścić do utraty włosów należy podjąć leczenie łojotoku i łupieżu przy pomocy preparatów leczniczych.

Jak leczymy łupież?

Leczenie łupieżu najlepiej zacząć od zahamowaniu wzrostu grzyba Malassezia furfur, eliminacji łojotoku i przywróceniu równowagi fizjologicznej skóry. W związku z tym zwykle stosuje się preparaty:

- przeciwłojotokowe,

- grzybobójcze (odkażające),

- złuszczające (cytostatyczne)

- usuwające warstwę rogową naskórka (keratolityczne)
Nasilony łojotok w połączeniu ze stanem zapalnym jest częstą przyczyną łupieżu. W powstawaniu łupieżu uczestniczy zwykle również grzyb drożdżopodobny – o nazwie Malassezia furfur (dawna i powszechnie do dziś używana nazwa to Pityrosporum ovale). Dlatego leczenie łupieżu polega najogólniej na eliminacji łojotoku, zahamowaniu wzrostu grzyba i przywróceniu równowagi fizjologicznej skóry.


ŚRODKI PRZECIWŁOJOTOKOWE


Zanim zastosujemy lek poznajmy przyczynę łojotoku

Do łojotoku, czyli wzmożonego wydzielania łoju przez gruczoły skóry, usposabiają pewne czynniki, do których należy:
– wrodzona skłonność osobnicza uwarunkowana genetycznie,
– zaburzenia czynności wewnątrzwydzielniczej, zwłaszcza hiperandrogenizm i nadmierne wytwarzanie progesteronu u kobiet,
- niedobory witamin i minerałów wywołane przez błędy żywieniowe, choroby,
– zaburzenia układu nerwowego, stres.



Kompleksowe przeciwdziałanie przyczynom łojotoku

Łojotok jest powodowany zarówno przez zjawiska fizjologiczne na które trudno mieć wpływ, jak i zaburzenia chorobowe dające się leczyć. Jednak w większości przypadków, z wyjątkiem pewnych zaburzeń endokrynologicznych, lekarz ma niewielki wpływ na ich eliminację. W związku z tym stosuje środki leczące objawy - hamujące łojotok i wysuszające. Powinien też stosować terapię mającą na celu właściwe odżywienie skóry (i włosów), poprawę metabolizmu skóry oraz leczenie zaburzeń hormonalnych mających ogromny wpływ na zdrowie skóry.


Środki o działaniu przeciwłojotokowym i przeciwłupieżowym

- oczyszczona smoła pogazowa w stężeniu 0,5%
- pochodne imidazolowe – ( Klotrimazol, Ekonazol, Ketokonazol, Mikonazol, Oksykonazol ) – niszczą grzybicę skóry owłosionej głowy i łagodzą stan zapalny pobudzający łojotok
- siarczek selenu i sól cynkowa pyritionu – działają przeciw łojotokowo, a ponadto przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo oraz łagodzą stan zapalny
- biosiarka
- kwas salicylowy, rezorycyna w niewielkim stężeniu , itp.
- kwaśne pH szamponów - usuwa nadmiar łoju i nie powoduje przesuszenia skóry oraz podrażnień


Szampony z oczyszczoną smołą pogazową

Szampony z dodatkiem oczyszczonej smoły pogazowej (w stężeniu 0,5% ) służą zwalczaniu łojotoku i łojotokowego zapalenia skóry. Zwykle zaleca się stosowanie ich w odstępach trzydniowych, co skutecznie wpływa na usuwanie nadmiaru łoju i złuszczeń naskórka. W celu uzyskania odpowiedniego działania szamponu, po wytworzeniu w trakcie mycia piany należy ją przetrzymać na skórze głowy przez 5 minut. Jeśli szampon jest stosowany w okresie dużego nasłonecznienia, należy szczególnie dokładnie spłukać preparat ze skóry głowy, a to dlatego żeby uniknąć ewentualnej niekontrolowanej reakcji fototoksycznej.
Działanie przeciwłojotokowe dziegci
Od dawna znane jest korzystne działanie przeciwłojotokowe dziegci (smoły). Najprostszą formą ich zastosowania są szampony, które zawierają w swym składzie związki lecznicze czynne w postaci oczyszczonej smoły pogazowej.


Biosiarka

Do walki z łojotokiem pomocna jest czysta chemicznie siarka. Ten pierwiastek chemiczny zastosowany na skórę ulega przemianom do siarczków, które działają bakteriobójczo i grzybobójczo. Sama siarka działa wysuszająco. W aptece znajdziemy dostępne bez recepty w postaci emulsji zawierającej kilka % siarki, niekiedy z różnymi dodatkami. Tego typu preparaty są skuteczne w łojotoku, trądziku, ropnych schorzeniach skóry, działają również przeciwgrzybiczo oraz przeciwświerzbowo.


Kwas salicylowy

Kwasu salicylowego w stężeniu ok. 1-2% - używa się w medycynie jako środka dezynfekującego (np. w postaci spirytusu salicylowego) i keratylicznego (np. w lekach na przeciwłupiezowych i na trądzik. Do roztworów i płukanek dodaje się niekiedy 1% ichtiol. Tego typu płukanka do skóry głowy z tendencją do nadmiernego łuszczenia się usuwa łój, nagromadzone łuski, ma działanie łagodzące i bakteriobójcze. Stosowanie: Myć włosy 2-, 3 razy w tygodniu.


Zasada wspomagania się substancji preciwłupieżowych

Wszystkie szampony przeciw-łupieżowe mają podobne składniki podstawowe, np. siarczek selenu, pirithion cynku, kwas salicylowy lub siarkę. Substancje te - odpowiednio dobrane - wspomagają wzajemnie swe działanie lecznicze.
Obecnie wiadomo że w powstawaniu łupieżu uczestniczy również grzyb drożdżopodobny – o nazwie Malassezia furfur (dawna i powszechnie do dziś używana nazwa to Pityrosporum ovale). Dlatego leczenie łupieżu polega najogólniej na zahamowaniu wzrostu grzyba, eliminacji łojotoku i przywróceniu równowagi fizjologicznej skóry.


ŚRODKI PRZECIWGRZYBICZE STOSOWANE W LECZENIU ŁUPIEŻU


Środki hamujące rozwój grzyba Malassezia furfur

Łupież, nawet w najłagodniejszej formie jest schorzeniem dermatologicznym związanym z aktywnością grzyba Malassezia furfur ( Pityrosporum ovale). Dlatego w przypadku intensywnego łupieżu poleca się środki hamujące rozwój grzyba. Ten grzyb należący do fizjologicznej flory skóry pod wpływem wydzieliny tłuszczowej skóry zaczyna intensywnie namnażać się i złuszczać naskórek.


Szampony zawierające niskoprocentowy roztwór soli cynkowej pirytionu

W walce z grzybem Malassezia furfur stosuje się preparaty przeciwłupieżowe zawierające 2% roztwór soli cynkowej pirytionu. Pirytionian cynku to związek o bardzo dobrych właściwościach przeciwgrzybiczych i przeciwbakteryjnych. Skutecznie niszczy nadmierny rozwój Pityrosporum ovale. Wskazany jest do stosowania nie tylko w przypadku łupieżu owłosionej skóry głowy, lecz także łojotokowym zapaleniu skóry i łupieżu pstrym. Postępowanie podczas mycia jest podobne jak podczas stosowania szamponu z dodatkiem oczyszczonej smoły pogazowej, z tym że po ustąpieniu łupieżu szampon powinien być jeszcze stosowany przez jakiś czas jeden raz w tygodniu.



Ketokonazol zwalcza grzyba we włosach

Przeprowadzone w Niemczech wieloośrodkowe badanie kliniczne, (z podwójnie ślepą próbą, kontrolowane placebo) - wykazało wysoką skuteczność szamponu z ketokonazolem w oczyszczaniu skóry głowy z łupieżu, jak i w zapobieganiu nawrotom choroby przy stosowaniu profilaktycznym raz w tygodniu. Ketokonazol hamuje skutecznie biosyntezę ergosterolu, substancji niezbędnej do budowy błony komórkowej grzyba, co prowadzi do obumarcia tego pasożyta skóry. Substancja działa na dermatofity, drożdżaki (m.in. Malassezia furfur) oraz grzyby dimorficzne. Wchłanianie przez skórę zachodzi w niewielkim stopniu – substancja czynna nie przenika do krwi i nie wywiera działania układowego.


Oktopiroks – nowy aktywny środek przeciwłupieżowy

Wszechstronnie zwalcza patologiczna mikroflorę włosów oktopiroks. Po pierwsze działa przeciwłupieżowo poprzez hamowanie wzrostu grzyba Malassezia farfur. Blokuje to mechanizm wytwarzający objawy łupieżu – lipolizę, która pobudza naskórek do złuszczania się w przyspieszonym tempie. Po drugie działa przeciwbakteryjnie, co zabezpiecza przed zakażeniami i infekcjami bakteryjnymi. Po trzecie oczyszcza warstwę rogową naskórka z łusek łupieżu.


Wspomaganie się substancji przeciwłupieżowych

Szampony zawierające ketokonazol i oktopiroks stanowią dobrze dobraną kompozycję dwóch wspomagających się substancji przeciwgrzybiczych. Dzięki oktopiroksowi szampon ma również działanie przeciwbakteryjne i łagodnie oczyszczające skórę (keratolityczne). Łączne działanie ketokonazolu i oktopiroksu pomaga szybko usunąć świąd i łuszczenie się skóry oraz zmniejszyć przetłuszczanie się włosów i skóry głowy. Szampon dzięki ketokonozalowi działa również przeciwzapalnie na podrażnioną niektórymi metabolitami grzyba skórę i jest dobrze tolerowany. Wywiera działanie przeciwgrzybicze przez kilka dni po umyciu włosów.



ABC WIEDZY O LECZENIU ŁUPIEŻU


HORMONALNE ŚRODKI PRZECIWŁOJOTOKOWE


Hormony a łojotok i łupież

Na wahania poziomu hormonów, zwłaszcza androgenów zwykle pierwsza reaguje skóra. Zaczynają się wtedy problemy z cerą i włosami. Komórki gruczołów łojowych mają bowiem receptory dla androgenów, których pobudzenie nasila łojotok. Podwyższony poziom androgenów może wywołać silny łojotok oraz w konsekwencji łupież tłusty (i trądzik) nie tylko u mężczyzn, ale również u kobiet.


Zaburzenia poziomu hormonów a skóra

Wpływ hormonów męskich - androgenów na powstawanie łojotoku i łupieżu jest niewątpliwy i bardzo duży. U obu płci na nadmiar androgenów (np. dihydrotestosteronu) - pojawia się nadprodukcja łoju. Gruczoły łojowe reagują z dwóch powodów: z powodu zbyt wysokiego poziomu androgenów we krwi, albo z powodu nadmiernej wrażliwości komórek na ich obecność. U kobiet ważną rolę pobudzająca łojotok mogą też odgrywać zmiany w poziomie progesteronu, żeńskiego hormonu płciowego.



Antyandrogeny

Istnieją leki zwane antyandrogenami, mające zastosowanie w przypadkach wymienionych efektów działania zwiększonej ilości androgenów – szczególnie w przypadku hirsutyzm. Hirsutyzm jest objawem bardzo wysokiego poziomu androgenów (tzw. hiperandrogenizacji) i występuje zwykle w połączeniu z innymi ( poza łojotokiem i trądzikiem) objawami maskulinizacji, takimi jak łysienie typu męskiego, przerost łechtaczki, obniżenie tembru głosu, itp. Leki te niosą również pomoc kobietom cierpiącym na łojotok, łupież tłusty lub trądzik.


Leczenie zaburzeń hormonalnych

Eliminacja zaburzeń i wyrównanie hormonalne powinno odbywać się pod opieką doświadczonego endokrynologa. Terapia hormonalna dotyczy zarówno mężczyzn i kobiet. Najczęściej polega na podawaniu hormonów lub antyhormonów. Zaczyna się od najmniejszych, ale już skutecznych dawek. Czasem wystarczy krótka kuracja, bywa jednak, że na efekty trzeba poczekać długo. U kobiet w wielu przypadkach dobre wyniki daje odpowiednio dobrana pigułka antykoncepcyjna, która szybko poprawia stan skóry i samopoczucie.


OGÓŁ ŚRODKÓW STOSOWANYCH W LECZENIU ŁUPIEŻU

Środki stosowane w leczeniu łupieżu w zależności sposobu działania, można podzielić na grupy:

- środki przeciwłojootokowe

- środki przeciwgrzybicze

- środki hormonalne

Ponadto stosuje się również

- środki cytostatyczne - zmniejszające szybkość odnawiania się naskórka

- środki keratolityczne usuwające warstwę rogową naskórka wraz z łuskami łupieżu.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post