Przyczyny nawracającej gradówki u dziecka. Jak leczyć?

Choroby, schorzenia i leczenie oczu.
admin. med.

Przyczyny nawracającej gradówki u dziecka. Jak leczyć?

Post autor: admin. med. »

Jakie mogą być przyczyny nawracającej gradówki u dziecka? Jakie postępowanie należy wdrożyć?
Odpowiedziała

prof. dr hab. n. med. Mirosława Grałek
Klinika Okulistyki Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Gradówka (chalazon) to przewlekłe ziarniniakowe zapalenie łojowych gruczołów tarczkowych powiek Meiboma lub rzadziej gruczołów łojowych Zeissa, znajdujących się przyrzęsowo na brzegach powiek. Zapalenie powstaje w następstwie zamknięcia przewodu wyprowadzającego wydzielinę tłuszczową (meibum) do filmu łzowego pokrywającego oko. Powoduje to zaleganie tej wydzieliny w obrębie gruczołu. Meibum powstaje w gruczołach łojowych tarczki powieki górnej i dolnej, których ujścia znajdują się w linii szarej krawędzi powieki (30–40 w tarczce powieki górnej i 20–30 w tarczce powieki dolnej). Wydzielina łojowa stanowi jeden z trzech składników łez, tworzy warstwę tłuszczową filmu łzowego, która leży najbardziej powierzchownie i odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu struktur przedniej części gałki ocznej. Między innymi ułatwia usuwanie leżącego na powierzchni filmu łzowego ciała obcego, substancji szkodliwych, różnych patogenów, zapobiega infekcjom gałkowym. Zalegająca wydzielina łojowa tworzy otorbioną zmianę z odczynem w otaczających tkankach, czyli gradówkę. Gradówka, zależnie od liczby zajętych gruczołów, może być pojedyncza lub występować w mnogiej postaci. Odczyn zapalny może się pojawić wielokrotnie w każdym z kilkudziesięciu gruczołów Meiboma.

Czynniki sprzyjające powstaniu i utrzymywaniu się przewlekłego stanu zapalnego gruczołów łojowych tarczki powiekowej mogą być miejscowe i ogólne, zapalne i niezapalne. Gradówka może się rozwinąć w następstwie niewyleczonego ostrego zapalenia gruczołu tarczkowego (jęczmień wewnętrzny – chordeolum internum), które jest najczęściej wynikiem zakażenia bakteryjnego, głównie wywołanego gronkowcem. Leczenie ropnia wewnętrznego jest utrudnione ze względu na lokalizację zmian w zbitej, twardej tkance tarczki powiekowej. Zapalenia powiek i spojówek o etiologii bakteryjnej sprzyjają stanom zapalnym innych przydatków oka, z ziarninowo-tłuszczowym zapaleniom gruczołów Meiboma i/lub Zeissa.

Zarażenie nużeńcem (Demodex spp.), który pasożytuje w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych skóry, także powiek i powoduje demodekozę, inaczej nużycę. W rzadkich przypadkach może występować u dzieci i wywoływać przewlekłe objawy zapalne ze strony powiek i spojówek, w tym zapalenie gruczołów Meiboma.

Rzadkie mruganie występujące u dzieci spędzających dużo czasu przed ekranem komputera zmniejsza wydzielanie meibum i upośledza dystrybucję filmu łzowego. Może to wpływać niekorzystnie na stan gruczołów łojowych, doprowadzając do retencji wytworzonej wydzieliny łojowej i odczynów w postaci przewlekłych stanów zapalnych spojówek, powiek, w tym gradówek. Nierozpoznane i nieskorygowane wady refrakcji powodują nierzadko u dzieci objawy dyskomfortu ocznego, związanego z astenopią mięśniową (zmęczenie mięśni gałkoruchowych) i mogą także sprzyjać występowaniu jęczmienia i gradówki o przewlekłym lub nawrotowym przebiegu.

W chorobach układowych – trądziku różowatym i łojotokowym zapaleniu skóry – gradówka jest częstym objawem zapalnym, towarzyszącym innym typowym zmianom ustrojowym. Upośledzenie odporności w przebiegu różnych chorób przewlekłych, niedokrwistość lub nierozpoznana cukrzyca mogą ułatwiać kolonizację powiek i spojówek patogenną florą bakteryjną i wywoływać stany zapalne powiek, takie jak jęczmień i gradówka o mnogim umiejscowieniu i nawracającym przebiegu.

Zaburzenia gospodarki tłuszczowej mogą również wpływać na powstawanie oraz skład meibum i upośledzać czynność gruczołów łojowych Meiboma i Zeissa, prowadząc nie tylko do objawów zespołu suchego oka, ale także stanów zapalnych tych gruczołów.

Klinicznie gradówka jest widoczna jako twarde, guzkowate uwypuklenie skóry o różnej wielkości (kilka, kilkanaście mm) powyżej brzegu rzęsowego, na ogół bez towarzyszącego odczynu zapalnego. Niekiedy skóra może być zaczerwieniona, obrzęknięta, tkliwa przy dotyku. Po odwinięciu powieki stwierdza się ograniczone zgrubienie tarczki powieki z przekrwieniem spojówki powiekowej wokół żółtawego ogniska (zmienionego zapalnie gruczołu łojowego), czasem pokrytego ziarniną. Proces chorobowy może dotyczyć pojedynczego gruczołu lub kilku z nich jednocześnie (gradówka mnoga). Rozległa gradówka, uciskając na gałkę, może deformować jej powierzchnię (rogówkę), powodować zaburzenia widzenia i zmieniać refrakcję w kierunku astygmatyzmu.

U dzieci gradówka wymaga przede wszystkim różnicowania z nabłoniakiem wapniejącym Malherbe’a (pilomatrixoma) o podobnym obrazie klinicznym, rozstrzygające jest badanie histopatologiczne wyciętego guzka.

Leczenie w pierwszym okresie polega na stosowaniu ciepłych okładów i masażu zmiany chorobowej (z uwzględnieniem przebiegu gruczołów i ich ujść, czyli w kierunku brzegu powieki) kilkakrotnie w ciągu dnia, ułatwia to upłynnienie wydzieliny, odblokowanie ujścia, odpływ meibum i samoistną regresję gradówki. Brak poprawy po kilku dniach leczenia wymaga badania okulistycznego i dalszego leczenia specjalistycznego. W zakażeniach bakteryjnych stosuje się antybiotykoterapię, poprzedzoną posiewem i antybiogramem lub empirycznie antybiotyk o szerokim spektrum, stosowany możliwie krótko. Najczęściej są to antybiotyki z grupy tetracyklin (tetracyklina) i makrolidów (erytromycyna, azytromycyna), w razie wskazań podaje się glikokortykosteroidy. Leki stosuje się miejscowo. W przypadku braku efektu leczenia zachowawczego, po 4–8 tygodniach, gradówkę kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego. U dzieci gradówkę wycina się wraz z torebką w znieczuleniu ogólnym. Leczenie nużycy gruczołów Meiboma jest przyczynowe, a rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu obecności form rozwojowych pajęczaka, bezpośrednio w badaniu mikroskopowym usuniętych rzęs.

Podsumowując, dziecko z nawrotową gradówką wymaga oceny stanu refrakcji i ewentualnego dobrania szkieł korygujących stwierdzoną wadę. Likwiduje to przewlekłe stany zapalne powiek wywołane nieprawidłowościami refrakcji. Ze względu na wystąpienie nawracającej gradówki w przebiegu różnych chorób przewlekłych konieczna jest ocena stanu ogólnego zdrowia dziecka i postępowanie zgodne z rozpoznaniem. Do leczenia miejscowego gradówki potrzebna jest współpraca z okulistą. Ważnym czynnikiem zapobiegającym nawracającym stanom zapalnym spojówek i powiek, zwłaszcza w zespole „oka komputerowego”, jest odpowiednia higiena pracy wzrokowej.
źródło:mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post