Choroby górnych dróg oddechowych u dzieci – cz. II

Choroby dziecięce, opieka nad dzieckiem oraz rozwój.
admin. med.

Choroby górnych dróg oddechowych u dzieci – cz. II

Post autor: admin. med. »

dr hab. n. med. Bożena Skotnicka

Skróty: ANN – alergiczny nieżyt nosa, CRP – białko C-reaktywne, GKS – glikokortykosteroidy, OB – odczyn Biernackiego, szybkość opadania krwinek czerwonych, PLNN – polekowy nieżyt nosa, ZZP – zapalenie zatok przynosowych

Pytanie 1. Co jest skuteczniejsze w objawowym leczeniu nieżytu nosa: fizjologiczny roztwór chlorku sodu czy roztwory hipertoniczne? Czym należy się kierować, wybierając konkretny preparat?

Płukanie nosa jest zalecane jako uzupełnienie leczenia nieżytu nosa o różnej etiologii (choroba przeziębieniowa, ANN, ostre i przewlekłe rhinosinusitis), gdyż istotnie zmniejsza nasilenie dolegliwości, przez co poprawia sen i jakość życia chorego. Dostępne są roztwory chlorku sodu o różnym stężeniu (izotoniczne, hipertoniczne [nawet 8%], roztwory wody morskiej, także wzbogaconej w mikroelementy), które można wprowadzać do jam nosa poprzez zasysanie płynu z dłoni, za pomocą dzbanuszków, pompek i irygatorów lub w postaci aerozolu albo nebulizacji. Ich działanie, niezależnie od stężenia roztworu, polega na mechanicznym usuwaniu zalegającej wydzieliny, a wraz z nią antygenów, mediatorów zapalnych i biofilmu.
Natomiast roztwory hipertoniczne skuteczniej poprawiają kluczowy w leczeniu stanu zapalnego u chorych z przewlekłym rhinosinusitis transport śluzowo-rzęskowy (ocena za pomocą testu sacharydowego). Z kolei roztwory izotoniczne są skuteczniejsze u chorych z ANN oraz ostrym zapaleniem błony śluzowej nosa i zatok, gdzie zmniejszają nasilenie dolegliwości i objawów. Zaobserwowano także, że roztwory fizjologiczne poprawiają istotnie drożność nosa, podczas gdy roztwory hipertoniczne nie wykazują takiego działania. Należy też pamiętać, że te ostatnie istotnie częściej wywołują pieczenie i podrażnienie błony śluzowej nosa, dlatego nie są zalecane do stosowania u małych dzieci.
Nadal brakuje jednak jednoznacznych zaleceń dotyczących wyboru typu roztworu w poszczególnych jednostkach chorobowych.

Piśmiennictwo:

1. Harvey R., Hannan S.A., Badia L., Scadding G.: Nasal saline irrigations for the symptoms of chronic rhinosinusitis. The Cochrane Collaboration, 2007; 3: 1–9 (p. Med. Prakt. Pediatr. 2/2008, s. 111–113 – przyp. red.)
2. Hauptman G., Ryan M.W.: The effect of saline solutions on nasal patency and mucociliary clearance in rhinosinusitis patients. Otolaryngol. Head Neck Surg., 2007; 137: 815–821
3. Ural A., Oktemer T.K., Kizil Y. i wsp.: Impact of isotonic and hypertonic saline solutions on mucociliary activity in various nasal pathologies: clinical study. J. Laryngol. Otol., 2009; 123: 517–521
4. King D., Mitchell B., Williams C.P. i wsp.: Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, 4. Art. nr: CD 006 821

Pytanie 2. Czy fizjologiczny roztwór chlorku sodu lub roztwór wody morskiej zaleca się tylko w objawowym leczeniu infekcyjnego zapalenia zatok przynosowych, czy także w alergicznym lub polekowym nieżycie nosa?

Wskazania do stosowania fizjologicznych roztworów chlorku sodu i wody morskiej wynikają z mechanizmu ich działania. Obejmuje on przede wszystkim mechaniczne usuwanie zalegającej wydzieliny oraz eliminację antygenów, mediatorów zapalnych i biofilmu, a ponadto powoduje skurcz naczyń krwionośnych, zmniejszenie przepływu krwi i obrzęku błony śluzowej, poprawę funkcji rzęsek nabłonka, przyśpieszenie transportu śluzowo-rzęskowego oraz nawilżenie i ochronę błony śluzowej. Płukanie nosa znacząco poprawia jego drożność, zmniejsza zaleganie wydzieliny i jej spływanie po tylnej ścianie gardła, co poprawia sen i jakość życia. Przy licznych korzyściach skutki uboczne leczenia są niewielkie – najczęściej obserwuje się pieczenie lub podrażnienie w obrębie jam nosa, rzadziej wymioty. Należy natomiast pamiętać, że około 40% niemowląt źle toleruje donosowe preparaty soli.
Płukanie nosa roztworami soli lub preparatami wody morskiej może więc uzupełniać leczenie podstawowe choroby przeziębieniowej, ostrego i przewlekłego zapalenia zatok przynosowych u dzieci i dorosłych, a także przewlekłego rhinosinusitis w przebiegu mukowiscydozy.
Ponadto płukanie nosa zaleca się w leczeniu alergicznego nieżytu nosa (ANN), nieżytu nosa u ciężarnych oraz po zabiegach operacyjnych w obrębie jam nosa i zatok przynosowych.
Mimo iż metoda ta jest prosta i powszechnie dostępna, jak dotąd nie opracowano konsensusu określającego najkorzystniejsze sposoby płukania nosa, częstość powtarzania zabiegów, objętość używanych preparatów oraz ich stężenie. Nie ma też zaleceń dotyczących płukania nosa jako metody leczenia polekowego nieżytu nosa (PLNN).

Piśmiennictwo:

1. Harvey R., Hannan S.A., Badia L., Scadding G.: Nasal saline irrigations for the symptoms of chronic rhinosinusitis. The Cochrane Collaboration, 2007; 3: 1–9
2. Tran N.P., Vickery J., Blaiss M.S.: Management of rhinitis: allergic and non-allergic. Allergy Asthma Immunol. Res., 2011; 3: 148–156

Pytanie 3. Co może być przyczyną „furczenia i charczenia” w nosie lub sapki u noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia, u których nie stwierdza się innych objawów ani wydzieliny w nosie? Jakie postępowanie zalecić rodzicom?

Upośledzenie drożności nosa jest dość częstym objawem u noworodków i niemowląt. U dzieci bez cech infekcji najczęstszą przyczyną objawów jest idiopatyczny nieżyt nosa wieku niemowlęcego. Pojawiający się w jego przebiegu obrzęk błony śluzowej nosa i nadmiar wydzieliny są wynikiem rozszerzenia naczyń krwionośnych jamy nosowej w następstwie działania na błonę śluzową nosa czynników drażniących, takich jak suche powietrze, nagłe zmiany temperatury otoczenia lub dym tytoniowy. Znacznie rzadziej przyczynę dolegliwości stanowi poważna patologia, taka jak zwężenie choan, znacznego stopnia skrzywienie przegrody nosa, obustronne torbiele wewnątrznosowe dróg łzowych, wady wrodzone linii środkowej nosa (torbiel skórzasta, przepuklina oponowo-mózgowa, glejak). Ważne jest, aby w wywiadzie zawsze pytać o przyjmowanie przez matkę (także w okresie ciąży) leków przeciwnadciśnieniowych, ß-blokerów i leków przeciwdepresyjnych. Do innych (rzadszych) przyczyn należą alergia na białko mleka krowiego, zwłaszcza u dzieci, których rodzice chorują na choroby atopowe, oraz refluks żołądkowo-przełykowy (fizjologiczny u dziecka do 1. rż.). Idiopatyczny nieżyt nosa wymaga jedynie leczenia objawowego – stosowania fizjologicznego roztworu chlorku sodu, preparatów soli morskiej i oczyszczania nosa z wydzieliny.
źródło: mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post