Cyklopiroksolamina w leczeniu łupieżu.W różnych postaciach

Choroby skóry, włosów, paznokci, nowotwory (czerniak złośliwy, rumień guzowaty)
Chorób, przenoszone drogą płciową,HIV
admin. med.

Cyklopiroksolamina w leczeniu łupieżu.W różnych postaciach

Post autor: admin. med. »

Cyklopiroksolamina w leczeniu łupieżu.W różnych postaciach łupieżu
Łupież jest powszechnie występującym schorzeniem, które w różnych okresach życia dotyczy aż 50 proc. populacji. Charakteryzuje się obecnością łusek w obrębie skóry owłosionej głowy i świądem. Ta banalna w powszechnym odczuciu dolegliwość wywołuje znaczny dyskomfort i obniżenie jakości życia, zwłaszcza wśród młodych pacjentów. Objawy łupieżu mogą być łagodne, przypominające wysuszony naskórek, aż do intensywnego złuszczania. Nasilony łupież rozpoznawany jest najczęściej wśród młodych mężczyzn, a rzadziej wśród dzieci i osób starszych. Nasilenie łupieżu ulega zwiększeniu pod wpływem wilgoci, urazów (np. drapania), zmian sezonowych i stresu. Łupież ustępuje pod wpływem częstszego mycia głowy i dłuższego utrzymywania piany. Należy przerwać stosowanie lakierów i żeli do włosów. Obecnie powszechnie przyjęto, iż czynnikiem etiologicznym choroby są lipofilne grzyby drożdżopodobne Malassezia (poprzednio Pityrosporum), których liczba zwiększa się w złuszczającym naskórku zarówno u pacjentów z łupieżem, jak i z łojotokowym zapaleniem skóry. Zastosowanie odpowiednio dobranych preparatów przeciwgrzybiczych ma więc duże znaczenie terapeutyczne. Obecnie w terapii łupieżu można stosować nowy lek w postaci szamponu zawierającego 1,5% cyklopiroksolaminę, która działa nie tylko grzybobójczo, ale również przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.




Łupież (pityriasis simplex, seborrhea sicca, dandruff) należy do grupy chorób łojotokowych i jest łagodną odmianą zapalenia łojotokowego skóry (seborroheic dermatitis). Powszechne występowanie łupieżu sprawia, iż staje się on częstym problemem terapeutycznym. Ocenia się, iż łupież i łojotokowe zapalenie głowy stanowią ok. 20 proc. porad dermatologicznych i są jednymi z najczęściej występujących schorzeń skóry owłosionej głowy. Przed okresem dojrzewania łupież występuje sporadycznie. Objawy pojawiają się, gdy gruczoły łojowe wzmagają swą aktywność, najczęściej wśród mężczyzn pomiędzy 18. a 40. rokiem życia. Proces złuszczania zmniejsza się w wieku średnim i ustępuje na starość. Rzadko obserwuje się łupież powyżej 75. roku życia. Schorzenie występuje zazwyczaj u ludzi rasy białej, natomiast rzadko pojawia się u przedstawicieli rasy czarnej [1].
Często lekceważony i traktowany jedynie jako problem natury kosmetycznej, dla wielu pacjentów łupież jest przewlekłą i uciążliwą dolegliwością, obniżającą jakość życia.
Patogeneza łupieżu
Etiologia łupieżu nie została jeszcze w pełni wyjaśniona. Patogeneza łupieżu jest wynikiem kompleksowego współdziałania różnych mechanizmów, m.in. zmian proliferacji naskórka głowy i przyśpieszenia jego rogowacenia do 13–15 dni, dlatego niektóre łuski łupieżu mogą zawierać jądro komórkowe (parakeratoza). Zwiększenie proliferacji naskórka prowadzi do jego niekompletnej keratynizacji i nieprawidłowego dojrzewania warstwy rogowej, co wiąże się z zaburzeniem bariery ochronnej naskórka. Badania porównawcze skóry zdrowej i skóry z łupieżem wykazały zmiany w składzie lipidów powierzchownych: obserwowano znaczne obniżenie poziomu wolnych lipidów, znamienne obniżenie ceramidów, kwasów tłuszczowych i cholesterolu. Inne badania wykazały u osób z łupieżem zwiększoną wrażliwość na histaminę aplikowaną miejscowo na skórę owłosioną głowy, która manifestowała się świądem [1]. Podobne zmiany występują również w innych złuszczających chorobach skóry [2, 3].

Zaburzenie bariery ochronnej u osób z łupieżem sprzyja niepożądanym reakcjom na toksyny bakteryjne i grzybicze, a także zanieczyszczenia środowiska. Drobnoustroje saprofitujące na powierzchni skóry (Malassezia sp., Streptococcus viridans lub Staphylococcus albus) mogą być odpowiedzialne za rozwój stanu zapalnego po pokonaniu uszkodzonej bariery naskórkowej [4, 5].
Rola Malassezia sp. w etiologii łupieżu
Szczególną rolę w etiologii łupieżu przypisuje się lipofilnym grzybom drożdżopodobnym Malassezia sp., dawniej znanym jako Pityrosporum sp. [6]. Obecnie wyróżnia się 9 gatunków rodzaju Malassezia: M. pachydermatis, M. furfur, M. sympodialis, M. globosa, M. obtusa, M. restricta, M. slooffiae, M. dermatis i M. japonica [7 ].
Grzyby Malassezia należą do flory saprofitycznej skóry i można je izolować zarówno od osób zdrowych, jak i pacjentów z łupieżem, jednak w przypadku łupieżu jest ich ok. 2 razy więcej i stanowią prawie 75 proc. całkowitej flory skóry owłosionej [8]. Nasilenie łupieżu koreluje z obecnością tych grzybów w obrębie skóry owłosionej [9]. Wykazano, iż objawy łupieżu można wywołać na modelu zwierzęcym poprzez inokulację grzybów Malassezia [10].
Grzyby drożdżopodobne z rodzaju Malassezia biorą także udział w patogenezie różnych innych dermatoz, z których najważniejsze to łupież pstry (pityriasis versicolor), zapalenie mieszków włosowych i atopowe zapalenie skóry [7]. Grzyby Malassezia sp. stymulują keratynocyty do produkcji cytokin zapalnych (IL-1β, IL-6, IL-8, i TNF-α). Istnieją różnice w możliwościach indukowania produkcji cytokin przez poszczególne gatunki Malassezia, co wyraża się różną odpowiedzią zapalną i różnymi objawami klinicznymi dermatoz [11]. Potwierdzeniem znaczącej roli grzybów Malassezia w etiologii łupieżu jest fakt, iż najskuteczniejszymi lekami przeciwłupieżowymi okazały się leki przeciwgrzybicze [10–13].
Czynniki nasilające łupież
Czynniki nasilające łupież można podzielić na endo- i egzogenne (tab. 1.). Wiele czynników genetycznych, immunologicznych, żywieniowych, środowiskowych (czynniki atmosferyczne – zimowa pora roku, zanieczyszczenie powietrza) i związanych ze stylem życia (noszenie nakrycia głowy, stosowanie lakierów, żeli i innych substancji pielęgnacyjnych bezpośrednio na skórę owłosioną) może zwiększać predyspozycję do rozwoju łupieżu i łojotoku. Fakt częstszego występowania zapalenia łojotokowego wśród mężczyzn może wiązać się z wpływem androgenów na gruczoły łojowe. Wbrew rozpowszechnionym opiniom, ani łupież, ani łojotokowe zapalenie skóry nie są powodowane częstym myciem głowy, ani używaniem suszarki do włosów [14].
Obraz kliniczny
Łupież może występować epizodycznie, nawrotowo lub stale. Rozpoznanie kliniczne ustala się na podstawie obecności we włosach charakterystycznych srebrzystobiałych łusek. Złuszczaniu naskórka towarzyszy często świąd. Zaawansowanie objawów waha się od niewielkiego do bardzo nasilonego złuszczania. Zmianom tym może towarzyszyć nadmierne wysuszenie skóry głowy lub zapalenie łojotokowe [15, 16]. Występują dwie odmiany łupieżu: łupież zwykły i łupież tłusty.

Łupież zwykły (Pityriasis simplex) najczęściej dotyczy skóry owłosionej głowy, ale w bardziej nasilonych stanach może pojawiać się w także w obrębie brwi i rzęs. Objawami łupieżu zwykłego są małe białe lub szare łuski, które gromadzą się na powierzchni skóry głowy, tworząc zlokalizowane ogniska lub występują w postaci bardziej rozsianej. Drobne łuseczki barwy szarosrebrzystej odpadają samoistnie lub pod wpływem czesania. Zatrzymują się na włosach lub opadają na ubranie, które sprawia wrażenie posypanego mąką. Zmianom niekiedy może towarzyszyć łagodny świąd.

Łupież tłusty (Pityriasis steatoides) występuje u pacjentów z łojotokiem skóry. Widoczne są żółte i tłuste łuski, mocno przylegające do podłoża, a także nawarstwione łojotokowe strupy. Objawom łupieżu tłustego często towarzyszy świąd i stan zapalny (zapalenie łojotokowe).
Łupież należy różnicować z innymi chorobami skóry owłosionej głowy, przebiegającymi ze złuszczaniem – łuszczycą, atopowym zapaleniem skóry, grzybicą skóry owłosionej i rybią łuską [14, 15].
Leczenie łupieżu
Powszechnie stosowane szampony przeciwłupieżowe mają w składzie środki cytostatyczne, hamujące tempo odnowy naskórka: siarczek selenu, dziegcie, piroktonolaminę (oktopiroks), związki keratolityczne, wpływające na rozluźnienie połączeń i usuwanie powierzchownych warstw komórek zrogowaciałego naskórka (dziegcie, związki siarki, kwas salicylowy, mocznik) lub leki przeciwgrzybicze (pirytionian cynku, siarczek selenu, ketokonazol, flutrimazol) [12, 13, 15, 17]. Skuteczność działania szamponów leczniczych można zwiększyć przez kilkuminutowe pozostawienie piany na skórze głowy [18].
Dostępne na rynku szampony przeciwłupieżowe są w większości sprzedawane bez recepty i pacjenci często sami podejmują leczenie.
Cyklopiroksolamina
Od niedawna dostępny jest na receptę nowy szampon leczniczy, zawierający 1,5% cyklopiroksolaminę, związek zaliczany do nowoczesnych leków miejscowych stosowanych w terapii dermatomikoz [19]. Cyklopiroksolamina jest pochodną pirydynonu (ryc. 1.) o skojarzonym działaniu:
· grzybobójczym i grzybostatycznym skierowanym przeciwko dermatofitom (Trichophyton, Microsporum, Epidermophyton), grzybom drożdżopodobnym (Candida sp. i Malassezia sp.), pleśniom (Aspergillus, Penicillium, Cladosporium) i grzybom dimorficznym (Histoplasma, Blastomyces, Coccidioides, Paracoccidioides, Sporotrichum);
· przeciwbakteryjnym: bakterie Gram-dodatnie (Staphylococcus, Streptococcus, Bacillus), Gram-ujemne (Escherichia, Proteus, Klebsiella, Salmonella, Shigella, Pseudomonas), stwierdzono także aktywność leku wobec mikoplazm i rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis) [20, 21];
· przeciwzapalnym (silniejszym od 2,5% hydrokortyzonu). Wykazano, iż cyklopiroksolamina hamuje produkcję metabolitów 5-lipooksygenazy (5-HETE i leukotrienu LTB4), a także komórkowe uwalnianie prostaglandyny E2 (PGE2) in vitro [21].

Cyklopiroksolamina jest skutecznym i bezpiecznym preparatem, stosowanym od ok. 20 lat w leczeniu miejscowym wszystkich postaci grzybicy skóry gładkiej, grzybicy skóry owłosionej, grzybicy paznokci, grzybicy pochwy, łupieżu pstrego, zapalenia łojotokowego, a także w przypadkach współistnienia nadkażenia bakteryjnego [21, 22]. Lek dostępny jest w postaci kremu, płynu, lakieru do paznokci (Batrafen), globulek dopochwowych (Dafnegin), a obecnie także w postaci leczniczego szamponu do włosów (Stieprox).
Mechanizm działania
W przeciwieństwie do większości leków przeciwgrzybiczych (imidazoli, alliloamin), które hamują syntezę ergosterolu, cyklopiroksolamina ma całkowicie odmienny mechanizm działania. Lek ten w dużych ilościach gromadzi się we wnętrzu komórki grzyba i wiąże się z jego organellami komórkowymi, a także ze ścianą komórkową, błoną, mitochondriami, rybosomami i mikrosomami. Powoduje to m.in. zwiększenie przepuszczalności błony komórkowej i ucieczkę z komórki aminokwasów, peptydów i potasu. Wykazano również, iż cyklopiroksolamina, tworząc związki chelatowe z poliwalentnymi kationami (Fe3+, Al.3+), hamuje niektóre metaloenzymy biorące udział w procesie oddychania komórkowego grzybów. Cyklopiroksolamina, pozbawiając komórki grzybów substancji odżywczych i hamując komórkowe procesy enzymatyczne, wywiera działanie grzybobójcze. Lek dobrze przenika przez warstwę rogową naskórka do skóry właściwej i przydatków skóry [21, 23].
Szampon do włosów zawierający 1,5% cyklopiroksolaminę (Stieprox) wykazuje silniejsze działanie przeciwłupieżowe w porównaniu do ketokonazolu [24]. Jest preparatem skutecznym w leczeniu łupieżu i łojotokowego zapalenia skóry [17, 25], dobrze tolerowanym, charakteryzującym się niską częstotliwością występowania objawów niepożądanych [26]. Miejscowe objawy podrażnienia lub alergizacji, objawiające się świądem, zaczerwienieniem i pieczeniem w miejscu aplikacji występują bardzo rzadko [28].
Szampon stosuje się zwykle 2 lub 3 razy w tyg. lub tak często, jak jest to konieczne, nakładając go na zmoczone uprzednio włosy w ilości wystarczającej do wytworzenia obfitej piany. Piana ta powinna pozostawać na miejscach chorobowo zmienionych przez 3–4 min. Po dokładnym spłukaniu proces należy powtórzyć.

Przeciwwskazaniem do stosowania cyklopiroksylaminy jest nadwrażliwość na lek. Nie należy stosować preparatu na spojówki. Nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży oraz u noworodków i niemowląt [30].
Podsumowanie
Szampon zawierający 1,5% cyklopiroksolaminę to nowoczesny i bezpieczny lek, który można skutecznie stosować zarówno w leczeniu, jak i w profilaktyce łupieżu oraz zapalenia łojotokowego skóry. Jego postać galenowa i skojarzone działanie przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne sprawiają, że lek ten może być z powodzeniem stosowany u pacjentów z innymi dermatozami zlokalizowanym w obrębie głowy i szyi, a zwłaszcza u osób z łupieżem pstrym, atopowym zapaleniem skóry, łuszczycą, grzybicą skóry owłosionej (w leczeniu skojarzonym z lekiem p.o.) i zapaleniem mieszków włosowych wywołanym przez Malassezia (Malassezia folliculitis).
źródło i piśmiennictwo:termedia.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post