ForumMedyczne.edu.pl

Nerwicę histeryczną, popularną histerię, wiele osób uważa nie tyle za zespół chorobowy, ile z cechę osobowości, która okresowo może zaostrzać się do postaci zaburzeń wymagających interwencji lekarskich.
W nerwicy histerycznej, oprócz bardzo silnie wyrażonego egocentryzmu z chęcią skierowania całego zainteresowanie otoczenia na siebie, pewnej przesady i sztuczności, charakterystyczne są objawy konwersji.
W wyjątkowych przypadkach objawy histeryczne mogą nasilać się aż do zespołów psychotycznych. Mogą występować nie tylko indywidualnie ale również w grupach ludzkich. Histeria może pojawiać się w warunkach więziennych obejmując dużą grupę oraz w wojsku.

Histeria jest poważną chorobą, często trudną do zdiagnozowania i leczenia, bardzo uciążliwą dla samego chorego i jego najbliższych.
Histeria potocznie i medycznie
W języku potocznym słowo "histeria" ma swój pejoratywny wydźwięk, funkcjonuje jako obelga, pogardliwy epitet. Kłócisz się z partnerem, mówisz podniesionym głosem, zaczynasz krzyczeć, tupać nogami i płakać. Wreszcie wybiegasz z pokoju i już zza zamkniętych drzwi słyszysz, jak partner krzyczy za tobą: "Ależ z ciebie histeryczka!".
Jest ci źle już nie tylko z powodu tej kłótni. Czujesz się upokorzona. Zawsze, kiedy nazywa Cię histeryczką, wydaje Ci się, że Cię lekceważy i wtedy z nim przegrywasz. W potocznym znaczeniu histeryk to ktoś, kogo nie należy traktować poważnie. Drażni nas, kiedy wpada w tę swoją histerię i irytuje. Czasem próbujemy go ignorować. Bo histerii nie traktujemy jak choroby, ale raczej uważamy ją za pewną słabość i brak umiejętności panowania nad emocjami.
Tymczasem z medycznego punktu widzenia histeria jest nerwicą. Dzisiaj w psychologii mówimy o typie osobowości histerycznej, której dominującą cechą jest niedojrzałość emocjonalna, zmienność nastrojów, zależność od sądów innych osób.
Histeria jako nerwica
Histeria jest zaburzeniem równowagi nerwowej spowodowanym przez urazy psychiczne lub przeciążenie układu nerwowego. Charakterystyczną cechą histerii, jak każdej nerwicy, jest brak objawów psychotycznych, takich jak urojenia czy halucynacje. Brak jest również zmian typu organicznego. Obserwujemy w niej jedynie objawy nerwicowe. Wynikają one z wewnętrznych właściwości człowieka, które sprawiają, że reaguje on w sposób nieco odmienny od powszechnie przyjętego. To, co inni przyjmują spokojnie, histeryk przeżywa bardzo silnie.
Objawy histerii
Wśród objawów cielesnych histerii najczęściej spotykane są bóle w jamie brzusznej, kołatanie i zaburzenia akcji serca, uczucie kuli w gardle i zaburzenia miesiączkowania u kobiet.
Z objawów wegetatywnych najczęściej pojawiają się wymioty, uporczywa czkawka, zawroty głowy, zatrzymanie oddawania moczu i wybroczyny w różnych miejscach ciała. Czasem pojawiają się znieczulenia, nie pokrywające się z unerwieniem anatomicznym, a innym razem przeczulice. Wszystkie objawy cechuje duża zmienność i zależą od sugestywnych wpływów otoczenia. Powstają nagle i równie nagle ustępują.
Z ośrodkowych objawów neurologicznych spotykamy napady drgawkowe, ślepotę, niemotę i głuchotę, zaburzenia chodzenia i stania, brak koordynacji ruchowej, porażenia połowicze.
Osobowość histeryczna
Jest to typ osobowości z charakterystycznym brakiem poczucia tożsamości. Cechuje ją nieobliczalność i nadmierna impulsywność, przesada i egzaltacja. Histeryk może zachowywać się tak, że wywołuje to wrażenie nieautentyczności czy teatralności. Nie jest to jednak świadome udawanie, wynika natomiast z usposobienia tej osoby, z właściwych jej sposobów reagowania, które nie tak łatwo zmienić.
Osobowość histeryczną cechuje przewaga czynności instynktownych i umotywowanych uczuciowo przy osłabionym wpływie rozumowania i hamulców psychicznych. Zdaniem Pawłowa, przy histerii podkora ma przewagę nad korą mózgową.
Niektórzy zwracają uwagę, że charakterystycznymi cechami osobowości histerycznej jest nadmierna zależność od aprobaty otoczenia, brak poczucia bezpieczeństwa wyrażający się zależnością od innych, zahamowanie w zakresie samopotwierdzenia i silna agresja.
Sposoby diagnozy
Nie ma jednoznacznego kryterium przeprowadzenia granicy między zdrowiem a chorobą w przypadku histerii. Nie ma więc jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kto powinien się leczyć i kiedy określone zachowanie jest nerwicą histeryczną, a kiedy nią nie jest.
Decyzję o leczeniu podejmuje pacjent, który cierpi często razem z najbliższymi, których niepokoją jego histeryczne zachowania. Przy rozpoznawaniu nerwicy i stawianiu diagnozy ważne jest ustalenie w wywiadzie istnienia ewentualnego konfliktu nerwicowego. W rozmaitych postaciach histerii chory nieświadomie wywołuje różne objawy dla osiągnięcia poszczególnych celów: wyrażenia niepokoju czy strachu albo uniknięcia sytuacji wywołującej lęk. Zadaniem lekarza jest odkrycie tej prawdy o pacjencie. Stawiając diagnozę, lekarz zwraca uwagę na ogólny stan zdrowotny pacjenta.
Niekiedy przyczyną zachorowań histerycznych są uszkodzenia układu nerwowego wywołane jakąś chorobą lub wypadkiem (na przykład po urazie czaszki). Lekarz musi więc w trakcie stawiania diagnozy wykluczyć inne choroby. Przy dolegliwościach histerycznych nie stwierdza on żadnych zmian w narządach. Objawy mają charakter wyłącznie czynnościowy i są odwracalne.
Prawidłowe odróżnienie objawów nerwicowych od "pozwalania sobie" zależy przede wszystkim od doświadczenia specjalisty. Siła, forma, powtarzalność i uporczywość pewnych zachowań pozwalają przypuszczać istnienie histerii nerwicowej.
Jak pozbyć się histerii?
W leczeniu histerii dużą rolę odgrywa psychoterapia, która posługuje się sugestią słowną. To oddziaływanie słowne polega na przekonaniu chorego, iż jego cierpienie jest przemijające oraz na namawianiu do wykonywania różnych ćwiczeń i zabiegów - zalecanych indywidualnie, zależnie od osobowości pacjenta i objawów choroby - w celu uzyskania zdolności racjonalnego reagowania na sytuację. Niektórym chorym podaje się środki uspokajające. Dla wielu bardzo skuteczna jest hipnoza.
Autoterapia, choć jest możliwa, najczęściej bywa trudna. Bo wszystko sprowadza się do sokratesowskiego "poznania siebie". Do tego potrzebna jest pomoc specjalisty. Natomiast kurację specjalisty może wspomóc sam pacjent i jego bliscy. Pacjent może uświadomić sobie, że histerii sprzyjają egoizm i silna koncentracja na sobie. Pomoże zatem zajęcie się innymi.
Korzystna jest umiejętność nazwania swoich stanów emocjonalnych, zamiast posługiwania się zastępczymi środkami wyrazu. Trzeba umieć powiedzieć komuś, kto sprawił nam przykrość, że mamy do niego pretensję. Można płakać, kiedy czuje się żal. Takie świadome reakcje są dużo bardziej adekwatne i łagodniejsze w formie niż niekontrolowane wybuchy. Emocji nie należy tłumić. Należy umieć je rozpoznawać, nazywać i kontrolować.
Przyczyny histerii
* Przyczyny pojawienia się histerii, podobnie jak innych nerwic, nie są do końca jasne. Na ich powstawanie wpływają zarówno predyspozycje neurologiczne i charakterologiczne, jak i okoliczności zewnętrzne.
* W starożytności uważano, że przyczyną histerii jest wędrowanie macicy w ciele kobiety. Przypisywano więc ją wyłącznie kobietom. W XVII wieku uznano istnienie histerii u mężczyzn.
* Freud widział w zachowaniach histerycznych stłumione i wyparte ze świadomości reakcje i konflikty seksualne datujące się z dzieciństwa. Pawłow łączył zaburzenia typu histerycznego z wyodrębnionym przez niego typem osobowości. Niektórzy (E. Kahn, K. Schneider) uważają, że przyczyną histerii jest wzmożona pobudliwość układu nerwowego, zwłaszcza wegetatywnego. Były okresy, kiedy uważano, że zachowania histeryczne są dziedziczne, potem, że przychodzimy na świat ze "słabym układem nerwowym".
* Współczesna medycyna nie mówi o dziedziczeniu histerii czy nawet skłonności do niej. Wiele badań potwierdza jednak przypuszczenia, że wpływ na powstawanie histerycznych postaw mają pierwsze lata życia dziecka. Kształtują się wówczas zręby charakteru i pojawiają pierwsze schematy postępowania. Wtedy też mogą powstać zalążki trudności emocjonalnych i nerwic, w tym również histerii.
* Jednak większość specjalistów uważa, że podłożem wszystkich nerwic, w tym histerii, jest lęk i sposoby obrony przed nim, pewna rozbieżność między możliwościami i osiągnięciami. Brak ciepła w dzieciństwie, nerwicowi rodzice, frustracja pragnień, zazdrość i rywalizacja też mają swój wpływ na kształtowanie histerycznych zachowań.
Nerwica histeryczna
Jest nazywana także nerwicą pitiatyczną lub dysocjacyjną.
Występuje u dzieci i tej dorastającej młodzieży, którą cechuje wrodzona duża nadpobudliwość, słaba odporność na stresy, nadmierna emocjonalność, popędliwość oraz niedojrzałość emocjonalna.
Wynika z nieprawidłowo przebiegającego procesu socjalizacji dziecka od wczesnego dzieciństwa oraz specyficznych cech jego osobowości.