Szczepienia - niepożądane reakcje i przeciwwskazania
Dr n. med. Ilona Małecka
Katedra Profilaktyki Zdrowotnej
Uniwersytet Medyczny, Poznań
Szczepienia - niepożądane reakcje i przeciwwskazania
Szczepionka jest złożonym preparatem zawierającym żywe lub zabite drobnoustroje albo ich części oraz wiele związków wspomagających, dlatego – jak w przypadku innych leków – u niektórych dzieci po jej podaniu mogą wystąpić niepożądane reakcje (tzw. niepożądane odczyny poszczepienne [NOP]).
Większość ma łagodny przebieg i ustępuje w ciągu kilku dni. Zazwyczaj nie wymagają one interwencji lekarza i szczególnego leczenia. NOP mogą wystąpić po podaniu każdej szczepionki, a do najczęściej stwierdzanych należą:
gorączka
odczyn w miejscu wstrzyknięcia (obrzęk, zaczerwienienie, przemijający ból).
Powyższe objawy to skutek reakcji układu odpornościowego na podane w szczepionce bakterie i wirusy lub ich fragmenty. Reakcja ta rozpoczyna proces produkcji przeciwciał ochronnych i komórek odpornościowych. Brak tych objawów po szczepieniu nie świadczy jednak o jego nieskuteczności.
Oprócz opisanych częstych NOP niektóre szczepionki mogą (bardzo rzadko) wywoływać charakterystyczne poważniejsze reakcje związane z:
żywymi drobnoustrojami zawartymi w szczepionce
odpowiedzią na niektóre czynne składniki szczepionki (np. zabite bakterie krztuśca)
nadwrażliwością (alergią) na niektóre składniki podanego preparatu
Większość poważnych zdarzeń po szczepieniu nie ma jednak związku z działaniem szczepionki, a zbieżność w czasie jest przypadkowa. Ponadto w przypadku wszystkich obecnie stosowanych szczepionek ryzyko wystąpienia poważnego NOP jest wielokrotnie mniejsze niż ryzyko i konsekwencje wynikające z zachorowania na chorobę zakaźną, przed którą chroni szczepienie. Co więcej, trudno wcześniej przewidzieć, które dzieci nie będą tolerowały szczepionki.
Na poważny NOP wskazują następujące objawy:
omdlenie lub zaburzenia przytomności, bąble pokrzywkowe lub uogólnione zaczerwienienie skóry, kłopoty z oddychaniem (świsty w klatce piersiowej, świst podczas wdechu) - pojawiają się w ciągu 30 minut po szczepieniu (zatem jeszcze w gabinecie lekarza) i świadczą o ciężkiej, natychmiastowej reakcji uczuleniowej
wysoka gorączka (>40,5°C) w ciągu 2 dni po szczepieniu
trudny do uspokojenia płacz (krzyk) trwający co najmniej 3 godziny w ciągu 2 dni po szczepieniu (zobacz: Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi)
znacznie zmniejszone napięcie mięśni (dziecko staje się wiotkie) oraz utrudniony kontakt z dzieckiem lub bladość skóry w ciągu 2 dni po szczepieniu (zobacz: Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi)
drgawki (zazwyczaj w ciągu 2 dni po szczepieniu)
zaburzenia przytomności lub wyraźna, niepokojąca zmiana zachowania dziecka (apatia, brak kontaktu) w ciągu 7 dni po szczepieniu (zobacz: Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi)
krew w stolcu i/lub wymioty zawierające żółć w ciągu miesiąca (a zwłaszcza w ciągu 7 dni) po podaniu szczepionki doustnej.
Jak postępować w przypadku niepożądanej reakcji?
Ważne
Jeżeli po szczepieniu zauważysz u dziecka typowe NOP, koniecznie powiedz o tym lekarzowi. Łagodne reakcje poszczepienne możesz zgłosić podczas kolejnej wizyty, natomiast o poważniejszych objawach poinformuj go natychmiast!
asady postępowania w przypadku najczęstszych NOP przedstawiono w znajdującej się obok tabeli. Wystąpienie danego objawu po szczepieniu nie oznacza, że szczepienie stanowiło jego przyczynę. Często zbieżność ta jest przypadkowa, zwłaszcza jeśli obserwowane reakcje nie są typowe dla określonego preparatu. Ocena i analiza objawów należy do lekarza oraz odpowiednich służb sanitarno-epidemiologicznych, ale skuteczność wykrywania prawdziwych NOP zależy także od Twojej wnikliwej obserwacji i przekazywania odpowiednich informacji lekarzowi, który na tej podstawie wypełnia specjalny formularz zgłoszenia NOP, przesyłany następnie do lokalnej stacji SANEPID. Uzasadnione podejrzenie poważnego NOP stanowi wskazanie do zastosowania innej, lepiej tolerowanej szczepionki albo całkowitej rezygnacji z tego szczepienia u Twojego dziecka.
Nadzór nad NOP prowadzą nie tylko instytucje krajowe, ale także instytucje państwowe na całym świecie, instytucje międzynarodowe oraz producenci szczepionek. Dzięki temu udało się zidentyfkować szczepionki wywołujące rzadkie, poważne NOP, określić grupy osób, które z tego powodu nie powinny być szczepione, a w uzasadnionych przypadkach całkowicie wycofać takie preparaty z użycia.
Niepożądane reakcje i przeciwwskazania do szczepień w pytaniach i odpowiedziach
Gradówka - przeciwwskazanie do szczepienia? »
Niepożądany odczyn poszczepienny - co zrobić, gdy wystąpią powikłania? »
Niepożądane reakcje na szczepionki odczulające »
Niepożądany odczyn poszczepienny »
Rtęć w szczepionkach i pożywieniu - czy to powód do niepokoju? »
Artykuł pochodzi z przewodnika dla rodziców Pierwsze 2 lata życia dziecka wydanego przez Medycynę Praktyczną, Kraków 2012
Szczepienia - niepożądane reakcje i przeciwwskazania
-
- Podobne tematy
- Odpowiedzi
- Odsłony
- Ostatni post
-
-
Szczepienia - niepożądane reakcje i przeciwwskazania
autor: Asystentka » 17 kwie 2017, o 08:44 » w Pediatria, Neonatologia - 0 Odpowiedzi
- 1107 Odsłony
-
Ostatni post autor: Asystentka
17 kwie 2017, o 08:44
-
-
-
Reakcje anafilaktyczne po szczepieniach u dzieci
autor: Asystentka » 3 sty 2017, o 11:48 » w Pediatria, Neonatologia - 0 Odpowiedzi
- 1315 Odsłony
-
Ostatni post autor: Asystentka
3 sty 2017, o 11:48
-
-
-
Niepożądane odczyny poszczepienne
autor: admin. med. » 11 gru 2015, o 09:04 » w Co ciekawego w świecie służby zdrowia - 0 Odpowiedzi
- 1113 Odsłony
-
Ostatni post autor: admin. med.
11 gru 2015, o 09:04
-
-
-
Działania niepożądane w leczeniu
autor: admin. med. » 17 maja 2016, o 08:29 » w Internista. Lekarz chorób wewnętrznych. Schorzenia inne - 0 Odpowiedzi
- 1222 Odsłony
-
Ostatni post autor: admin. med.
17 maja 2016, o 08:29
-
-
-
Reakcje i interakcje w gabinecie lekarza praktyka
autor: Asystentka » 6 sty 2017, o 11:36 » w Wydawnictwa medyczne - 0 Odpowiedzi
- 926 Odsłony
-
Ostatni post autor: Asystentka
6 sty 2017, o 11:36
-