Przemoc w rodzinie – obowiązki ratownika medycznego

Różne informacje,czasem dziwne a czasem bardzo interesujące, o badaniach medycznych
admin. med.

Przemoc w rodzinie – obowiązki ratownika medycznego

Post autor: admin. med. »

dr Marcin Mikos
Polskie Towarzystwo Prawa Medycznego

Wprowadzenie
Ratownik medyczny w swojej codziennej pracy może się stykać z przypadkami przemocy w rodzinie. Dlatego w przepisach powszechnie obowiązującego prawa na ratowników medycznych nałożono określone obowiązki w zakresie zgłaszania przypadków przemocy w rodzinie. Dotyczą one zwłaszcza obowiązku denucjacji przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, związanych z przemocą w rodzinie, uruchamiania procedury „niebieskiej karty”, a także uczestniczenia w czynności odebrania dziecka.
Przemoc i jej formy

Przemoc w rodzinie obejmuje zarówno jednorazowe, jak i powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, a zwłaszcza działania narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną i wolność, w tym wolność seksualną. Te działania lub zaniechania stanowią przyczynę powstania uszczerbku na zdrowiu fizycznym lub psychicznym oraz cierpień i krzywd moralnych u osób dotkniętych przemocą (art. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie). Ofiarami przemocy w rodzinie mogą być współmałżonkowie, dzieci, osoby starsze, a także niepełnosprawni.

Przemoc w rodzinie może przybierać różnorodne formy; najczęściej są to m.in.: przemoc fizyczna (bicie, kopanie), przemoc psychiczna (wyśmiewanie, lżenie), przemoc seksualna (wymuszanie pożycia seksualnego czy wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych).

W ratownictwie medycznym stosunkowo często przyczyną nagłego zagrożenia zdrowotnego bywa akt przemocy fizycznej lub psychicznej. Możliwość dopuszczenia się przemocy w rodzinie ratownik medyczny może stwierdzić zarówno w trakcie badania przedmiotowego, jak i w czasie wywiadu medycznego prowadzonego z osobą poszkodowaną. Trzeba zaznaczyć, że w przypadku stwierdzenia znamion przemocy w rodzinie badanie pacjenta oraz wywiad medyczny należy przeprowadzić szczególnie wnikliwie i skrupulatnie.
Procedura „niebieskiej karty”

Skuteczne przeciwdziałanie przemocy w rodzinie umożliwia wczesne reagowanie na jej pierwszej symptomy oraz uruchomienie odpowiednich procedur, w tym zainicjowanie procedury „niebieskiej karty”. Do zgłoszenia podejrzenia zaistnienia przemocy w rodzinie w formie „niebieskiej karty” ustawowo zobowiązany jest m.in. personel medyczny, w tym ratownicy medyczni, którzy w ramach prowadzonych czynności zawodowych stwierdzili, że istnieje uzasadnione podejrzenie stosowania środków przemocy wobec członków rodziny. Zaznaczyć należy, iż samo zgłoszenie podejrzenia przemocy w rodzinie w formie „niebieskiej karty” nie wymaga od zgłaszającego ratownika medycznego uzyskania zgody od osoby dotkniętej przemocą w rodzinie. Konieczne jest jednak przeprowadzenie rozmowy z osobą, wobec której istnieje podejrzenie, że jest przemocą w rodzinie dotknięta, w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo.

Jeśli osoba, która jest dotknięta przemocą, nie jest obecna ze względu na stan zdrowia lub zagrożenie życia, formularz „Niebieska karta – A” należy wypełnić niezwłocznie po nawiązaniu z nią bezpośredniego kontaktu lub po ustaniu przyczyny uniemożliwiającej jego wypełnienie.

W przypadku braku możliwości nawiązania bezpośredniego kontaktu z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, formularz „Niebieska karta — A” należy wypełnić bez udziału tej osoby.

Ratownik medyczny jest zobowiązany do przekazania wypełnionego formularza „Niebieska Karta – A” do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego działającego przy urzędzie gminy niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie do 7 dni od dnia wszczęcia procedury.

W ramach procedury zgłoszenia podejrzenia przemocy w rodzinie ratownik medyczny – podobnie jak inne osoby wykonujące zawody medyczne – jest zobowiązany każdorazowo do udzielenia osobie, która może być dotknięta przemocą w rodzinie, informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia oraz o uprawnieniach do uzyskania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego, zawierającego ocenę przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z przemocą w rodzinie.

Jeżeli stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, wymaga przewiezienia jej do placówki medycznej, formularz „Niebieska karta – A” wypełnia przedstawiciel podmiotu leczniczego, do którego tę osobę przewieziono.

Obok danych dotyczących personaliów osób dotkniętych przemocą w rodzinie oraz osób podejrzewanych o jej stosowanie, część A „niebieskiej karty” zawiera ogólną część medyczną, w której wymienia się w szczególności zdiagnozowane przez ratownika medycznego uszkodzenia ciała u potencjalnej ofiary, w tym zasinienia, zadrapania, krwawienia, oparzenia i inne uszkodzenia ciała, a także rodzaj stosowanej przemocy psychicznej, jak m.in. izolacje, groźby, wyzwiska. W części szczegółowej karty znajdują się informacje na temat stanu psychicznego osoby i jej możliwości komunikowania się oraz stanu higieny, a także zalecenia dotyczące leczenia specjalistycznego oraz informacje o podjętym leczeniu.
Jaka pomoc?

W przepisach prawa zawarto katalog instrumentów pomocy, jaką może otrzymać osoba dotknięta przemocą w rodzinie. W ramach bezpłatnej pomocy dostępne są m.in. formy poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego, interwencji kryzysowej i wsparcia, ochrony przed dalszym krzywdzeniem, uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakaz kontaktów i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej, zapewnienie osobie dotkniętej przemocą w rodzinie bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie oraz badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie, potwierdzonego zaświadczeniem lekarskim. Do obowiązków ratownika medycznego, zwłaszcza działającego w jednostkach Państwowego Ratownictwa Medycznego, należy podstawowa znajomość tych zagadnień i w razie potrzeby wsparcie informacyjne ofiary przemocy w rodzinie.
Reakcja na przestępstwo

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (art. 12 ust.1) nakłada m.in. na personel medyczny, w tym ratownika medycznego, który w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych podejrzewa popełnienie ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, obowiązek niezwłocznego zawiadamia o tym Policji lub prokuratora. Do przestępstw tych należą:

znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny (art. 207 k.k.)
pozbawienie człowieka wolności – art. 189 k.k.
stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia określonego stanu – art. 191 k.k.
spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci: pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia bądź innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała – art. 156 k.k.
porzucenie wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej 15. roku życia albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny – art. 210 k.k.
uprowadzenie lub zatrzymanie małoletniego poniżej 15. roku życia albo osoby nieporadnej ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru – art. 211 k.k.
obcowanie płciowe z małoletnim poniżej 15. roku życia lub dopuszczenie się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadzenie jej do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania – art. 200 k.k.;
rozpijanie małoletniego przez dostarczanie mu napoju alkoholowego, ułatwianie jego spożycia lub nakłanianie go do spożycia takiego napoju – art. 208 k.k.

W wyżej wymienionych przypadkach ratownik medyczny jest zobowiązany złożyć doniesienie na Policję lub prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa. Przepisy dotyczące ochrony tajemnicy medycznej nie mają zastosowania w takich przypadkach.
Udział ratownika medycznego w procedurze odebrania dziecka

W sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie prawo dopuszcza, by pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe odebrał dziecko z rodziny i umieścił je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Przepisy prawa nakazują, aby decyzja ta była podejmowana wspólnie z obecnym na miejscu zdarzenia funkcjonariuszem Policji, lekarzem lub ratownikiem medycznym albo pielęgniarką, nie precyzują jednak szczegółowych oczekiwań od personelu medycznego uczestniczącego w procedurze odebrania dziecka. Procedura ta obejmuje jednak z pewnością, obok wykonywania medycznych czynności ratunkowych, także potwierdzenie przez osoby wykonujące zawód medyczny stanu bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie.
Podsumowanie

Obowiązki ratownika medycznego obejmują przygotowanie się do rozpoznania przypadków przemocy w rodzinie i właściwego zachowania się w takich sytuacjach. Należy do nich w szczególności wszczęcie procedury „niebieskiej karty”, poinformowanie ofiary przemocy w rodzinie o przysługujących jej prawach i środkach pomocy, a w uzasadnionych przypadkach powiadomienie policji lub prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa. Znajomość ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jest niezbędnym elementem edukacji ratowników medycznych. Obowiązek zaznajomienia się z tą ustawą spoczywa nie tylko na osobach wykonujących ten zawód, ale obejmuje także szkoły wyższe prowadzące kształcenie z ratownictwa medycznego oraz pracodawców zatrudniających ratowników medycznych.


źródło: mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post