Zaparcie w trakcie terapii przeciwbólowej lekami opioidowymi jest ich najczęstszym działaniem niepożądanym i dużym problemem wśród pacjentów oddziałów onkologicznych - bowiem podstawą leczenia bólu nowotworowego jest farmakoterapia złożona analgetykami opioidowymi i lekami wspomagającymi, według zasad drabiny analgetycznej WHO. Poza działaniem przeciwbólowym, opioidy działają poprzez swoje receptory w przewodzie pokarmowym (powodują osłabienie ruchów jelit), układzie nerwowym (zawroty głowy, senność, znużenie, uspokojenie, utrata apetytu, euforia, drażliwość, drgawki), układzie krążenia (obniżenie ciśnienia krwi), układzie oddechowym (zmniejszenie duszności i odruchu kaszlowego) oraz w skórze (świąd, potliwość).
Wpływ opioidów na układ pokarmowy wynika zarówno z ich działania ośrodkowego, poprzez centralny układ nerwowy, jak i obwodowego - bezpośrednio na jelitowy układ nerwowy. Hamowane są skurcze jelita cienkiego i grubego wydłużając czas pasażu treści pokarmowej. Poza tym zwiększa się wchłanianie wody ze światła jelita, co prowadzi do tworzenia suchych mas kałowych oraz zwiększa się napięcie zwieraczy odbytu, prowadząc do zalegania twardych, trudnych do wydalenia mas kałowych. W wyniku aktywacji receptorów opioidowych hamowane są również ruchy żołądka, co prowadzi do wydłużenia czasu jego opróżniania.
W przeciwieństwie do objawów z innych układów i narządów (senność, nudności, wymioty), w odniesieniu do zaparcia stolca wywołanego opioidami nie obserwuje się zjawiska tolerancji ani też tendencji do ich ustępowania wraz z czasem stosowania leków z tej grupy. Przeciwnie, częstość zaparć zwiększa się wraz z czasem trwania terapii morfiną i jej pochodnymi.
Leki z grupy, tak jak różnią się siłą działania przeciwbólowego, tak też niejednakowo zaburzają perystaltykę przewodu pokarmowego. Droga podania leków opioidowych ma istotne znaczenie w przewidywaniu ich wpływu na przewód pokarmowy. Np. fentanyl w formie plastrów w istotnie mniejszym stopniu zaburza motorykę przewodu pokarmowego niż podawana doustnie morfina, mimo, że fentanyl działa silniej i daje lepszy efekt przeciwbólowy w leczeniu przewlekłym.
Nie jest określony związek pomiędzy dawką opioidu a częstością występowania i natężeniem zaparcia. Różnice wydają się być osobnicze, indywidualne: u niektórych pacjentów już niewielkie dawki opioidów skutkują zaparciami, u innych zaś przez długi okres nie obserwuje się ich.
Niezależnie od stosowanej dawki i preparatu, zaleca się edukację pacjentów rozpoczynających terapię opioidami i profilaktykę przeciwzaparciową. Narastanie działań niepożądanych przyjmowanych preparatów wiąże się nierozerwalnie z mniejszą tolerancją terapii, pogorszeniem jakości życia pacjenta i słabszym działaniem przeciwbólowym leku - ze względu na obawę nasilenia działań po przyjęciu kolejnej bądź większej dawki leku. Istotne jest, aby w przypadku wystąpienia lub pojawienia się pierwszych objawów zaparcia, bezwzględnie zgłosić to lekarzowi prowadzącemu. Istnieje dzisiaj wiele równocześnie stosowanych sposobów łagodzących tą dolegliwość. Należą do nich chociażby zmiana dotychczasowej diety, trybu życia, włączeniu do terapii leków wspomagających, czy też zmiany jednego opioidu na inny. Warto o tym wszystkim pamiętać podczas kontaktu z lekarzem. Jeśli wiemy, że możemy wpłynąć na polepszenie jakości swojego życia, to powinniśmy dołożyć wszelkich starań zmierzających w tym kierunku.
Opracowanie:
Lek. med. Paulina Cichon
Zaparcie w trakcie terapii przeciwbólowej lekami opioidowymi
-
- Podobne tematy
- Odpowiedzi
- Odsłony
- Ostatni post
-
-
Zakażenia oportunistyczne podczas terapii lekami biologicznymi
autor: admin. med. » 2 mar 2016, o 07:37 » w Co ciekawego w świecie służby zdrowia - 0 Odpowiedzi
- 1007 Odsłony
-
Ostatni post autor: admin. med.
2 mar 2016, o 07:37
-
-
-
Zatorowość płucnaw trakcie doustnej terapii hormonalnej
autor: admin. med. » 6 wrz 2016, o 09:10 » w Hematologia - 0 Odpowiedzi
- 2082 Odsłony
-
Ostatni post autor: admin. med.
6 wrz 2016, o 09:10
-
-
-
Zmniejszenie odsetka CXCR4-tropowych prowirusów HIV-1 w trakcie skutecznej terapii antyretrowirusowej
autor: Asystentka » 24 mar 2017, o 10:40 » w Co ciekawego w świecie służby zdrowia - 0 Odpowiedzi
- 829 Odsłony
-
Ostatni post autor: Asystentka
24 mar 2017, o 10:40
-
-
-
Niedoczynność tarczycy i hipokalcemia a zaparcie u dziecka
autor: admin. med. » 4 cze 2016, o 06:11 » w Pediatria, Neonatologia - 0 Odpowiedzi
- 1045 Odsłony
-
Ostatni post autor: admin. med.
4 cze 2016, o 06:11
-
-
-
Zaparcie u niemowlęcia a eliminacja białka mleka krowiego z
autor: admin. med. » 8 paź 2016, o 12:45 » w Pediatria, Neonatologia - 0 Odpowiedzi
- 925 Odsłony
-
Ostatni post autor: admin. med.
8 paź 2016, o 12:45
-