ForumMedyczne.edu.pl

Wpływ diety bogatej w owoce i soki owocowe na zmniejszenie ryzyka wybranych chorób

opracowała dr Agnieszka Kozioł-Kozakowska, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
dr-agnieszka-koziol-kozakowska

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wymieniła niskie spożycie warzyw i owoców, jako jeden z dziesięciu najważniejszych czynników ryzyka zagrażających zdrowiu[1]. Badania naukowe potwierdzają, że dieta uboga w warzywa i owoce, to dieta prowadząca do licznych chorób przewlekłych, takich jak: choroby układu krążenia, nowotwory czy otyłość. Mimo, iż nie można wyróżnić bezpośredniej zależności pomiędzy konsumpcją konkretnej kategorii warzyw i owoców, a wymienionymi chorobami, to udowodniono, że codziennie spożycie różnorodnych produktów z tej szerokiej grupy zmniejsza ryzyko pojawienia się choroby. Na bazie tych obserwacji stworzono zalecenia mówiące o konieczności spożywania co najmniej 400 g warzyw i owoców dziennie jako elementu profilaktyki chorób niezakaźnych.

Owoce i soki owocowe mogą wykazywać działanie przeciwnowotworowe. W raporcie World Cancer Research Found (WCRF) zależność tą określono jako prawdopodobną[2]. Zaletą raportu WCRF jest to, że zawiera szczegółową ocenę siły dowodów z badań w odniesieniu do „lokalizacji nowotworu”. Wskazano, iż spożycie owoców może prawdopodobnie obniżać ryzyko zachorowania na nowotwór: płuc, żołądka, jamy ustnej, gardła i krtani.

Najwięcej wyników badań potwierdza związek między spożyciem owoców i soków a zapadalnością na choroby układu krążenia. W jednym z badań obliczono, że odpowiednie spożycie owoców i warzyw może obniżyć liczbę przypadków choroby niedokrwiennej serca o 31%, a udarów niedokrwiennych o 19%.[3]

Efekt ten przypisuje się działaniom flawonoidów, których źródłem mogą być owoce cytrusowe. Flawonoidy wykazują działanie antyoksydacyjne, które w szerokim zakresie wpływa ochronnie na komórki i narządy. Antyoksydacyjne właściwości przyczyniają się np. do zahamowania peroksydacji lipidów błon komórkowych oraz ochrony lipoprotein o małej gęstości (LDL) przed utlenianiem, a także zwiększają stężenia lipoprotein HDL, dzięki czemu wykazują efekt przeciwmiażdżycowy, a miażdżyca jest jak wiadomo jednym z czynników ryzyka CHUK.[4] Zaobserwowano również udział poszczególnych flawonoidów w innych mechanizmach przeciwmiażdżycowych np. hesperydyna (której podstawowym źródłem jest owoc pomarańczy oraz sok pomarańczowy) hamuje reduktazę HMG-CoA, co prowadzi do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi; kwercetyna obniżenia zdolność monocytów do adhezji nabłonka naczyń i przenikania przez ściany naczyń; kwercytyna hamuje proliferację mięśni gładkich naczyń oraz agregację trombocytów.

Jednym z czynników ryzyka chorób układu krążenia jest nadciśnienie tętnicze. Liczne badania w tym badania z randomizacją dowodzą hipotensyjnego efektu spożywania owoców i soków owocowych. Obniżenie ciśnienia krwi tłumaczone jest jako prawdopodobny wynik działania magnezu, potasu, różnych witamin i polifenoli obecnych w sokach owocowych w tej grupie produktów.

W celu promocji spożycia tej grupy produktów WHO stworzyła zalecenia „5 porcji warzyw i owoców”, w myśl których owoce i warzywa należy spożywać przy każdym posiłku i konsekwentnie zastępować nimi przekąski między posiłkami. Jedną z rekomendowanych porcji może stanowić szklanka soku.

[1] World Health Organization (WHO), 2013, Global Action plan for the prevention and control of non-communicable disease 2013-2020. Geneva, Switzerland: WHO.

[2] The World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research,2007, Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Cancer: a Global Perspective. Washington DC: AICR.

[3] K. Lock i in. The global burden of diease attributable to low consumption of fruit and vegetables: implications for the global strategy on diet. Biuletyn Światowej Organizacji Zdrowia (2005) 83: 100 – 108.

[4] K Liu i in. Effect of fruit juice on cholesterol and blood pressure in adults: A meta-analysis of 19 randomized controlled trials. PLoS ONE (2013) 8(4): e61420. Doi:10.1371/journal.pone.0061420