ABC badań laboratoryjnych. CO-oksymetria

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
Asystentka

ABC badań laboratoryjnych. CO-oksymetria

Post autor: Asystentka »

mgr Barbara K. Kościelniak, dr hab. n. med. Przemysław J. Tomasik
Zakład Biochemii Klinicznej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
ABC badań laboratoryjnych. CO-oksymetria

Skróty: COHb – karboksyhemoglobina, HbO2 – oksyhemoglobina, HHb – deoksyhemoglobina, MetHb – methemoglobina, SpHb – przezskórny pomiar frakcji hemoglobin, SulfHb – sulfhemoglobina, tHb – hemoglobina całkowita

Podczas oceny saturacji u pacjenta nie zawsze można polegać wyłącznie na pomiarach wysycenia hemoglobiny tlenem wykonywanych przy użyciu pulsoksymetrów lub analizatorów gazometrycznych. Pomiary CO-oksymetryczne są szczególnie zalecane u pacjentów, u których podejrzewa się ekspozycję na tlenek węgla (CO), związki utleniające żelazo oraz związki siarki. Fizjologicznie różnica pomiędzy wysyceniem hemoglobiny tlenem mierzonym za pomocą pulsoksymetru (SpO2) i wartością udziału procentowego frakcji oksyhemoglobiny (FO2Hb) mierzonego przez CO-oksymetr nie powinna przekraczać 5%. Jednak SpO2 może być znacząco fałszywie zawyżone w stosunku do wartości FO2Hb mierzonej za pomocą CO-oksymetru w przypadku zwiększonej ilości dyshemoglobin. Ponadto, pomiary z wykorzystaniem modułu CO-oksymetrycznego są badaniem pomocniczym w diagnostyce zaburzeń gazometrycznych, na przykład gdy hipoksja nie zmniejsza się w czasie tlenoterapii lub istnieje rozbieżność pomiędzy wartością ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętniczej (PaO2) a pomiarem SpO2. Analiza frakcji hemoglobiny jest więc często kluczowa dla prawidłowej oceny mechanizmów transportowania tlenu w organizmie. Parametry te mierzy się za pomocą specjalnych modułów w niektórych modelach gazometrów lub za pomocą przezskórnych CO-oksymetrów dostępnych na oddziałach szpitalnych.
Zasada pomiaru

Głównym źródłem widma absorpcyjnego w tkankach w zakresie światła czerwonego i podczerwieni jest hemoglobina. Jednak sygnał pochodzi również od innych chromoforów, takich jak mioglobina i melanina. Dodatkowo utlenowana hemoglobina z naczyń żylnych absorbuje światło w tym samym zakresie co hemoglobina z tętnic. Moduł CO-oksymetryczny dokonuje pomiaru absorbancji przy różnych długościach fali przechodzącej przez badaną próbkę. Za pomocą komputerowej analizy pomiarów wyznaczane są stężenia hemoglobiny całkowitej i jej frakcji.
Każda z pochodnych hemoglobiny posiada unikalne spektrum absorpcyjne, a ich stężenie można określić ma podstawie prawa Lamberta-Beera, znając absorbancję przy czterech swoistych długościach fali (ryc.). Różne formy hemoglobiny można podzielić na dwie klasy: zdolne do wiązania tlenu, czyli prawidłowe hemoglobiny, oraz pochodne niezdolne do wiązania tlenu w sposób odwracalny, czyli dyshemoglobiny. Do prawidłowych hemoglobin zalicza się oksyhemoglobinę (HbO2) i deoksyhemoglobinę (HHb). HbO2 jest definiowana jako hemoglobina erytrocytów zawierająca tlen przyłączony do żelaza (Fe+2) hemu w sposób odwracalny. HHb jest to hemoglobina zdolna do wiązania tlenu, ale w momencie pomiaru nie jest związana z tlenem. Wartości referencyjne wynoszą odpowiednio: 95–98% dla HbO2, 0–5% dla HHb we krwi tętniczej lub 15–40% HHb we krwi żylnej u dorosłych. Do dyshemoglobin zalicza się COHb, methemoglobinę (MetHb) i sulfhemoglobinę (SulfHb). Hemoglobina całkowita (tHb) jest sumą wszystkich frakcji hemoglobiny mierzonych za pomocą CO-oksymetru, którą oblicza się zgodnie ze wzorem:

tHb = HbO2 + HHb + MetHb + COHb

Oznaczenie tHb ma kluczowe znaczenie dla oceny wydolności systemu transportowania tlenu i oszacowania niedokrwistości, a jej stężenie zależy od wieku i płci. Wstępna ocena obecności dyshemoglobin opiera się na wyliczeniu luki saturacyjnej, czyli różnicy między SO2 obliczoną za pomocą analizatora gazometrycznego a zmierzoną za pomocą CO-oksymetru. Wartość wynosząca ≥5% świadczy o występowaniu dyshemoglobinemii. Aby otrzymać wiarygodny wynik, krew na badanie CO-oksymetryczne należy pobierać według ściśle określonych zasad – analogicznych jak w przypadku pobierania krwi na oznaczenia gazometryczne (p. Med. Prakt. Pediatr. 1/2016, s. 100 ). Krew tętniczą lub żylną (jeżeli nie ma konieczności oznaczenia HbO2) należy pobierać w sposób anaerobowy, do heparynizowanej kapilary lub strzykawki, dokładnie ją wymieszać i transportować na lodzie. Oznaczenia należy wykonać w ciągu 30 min od pobrania krwi.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post