Jak postępować w przypadku nawracającej gradówki u dziecka?

Choroby dziecięce, opieka nad dzieckiem oraz rozwój.
Asystentka

Jak postępować w przypadku nawracającej gradówki u dziecka?

Post autor: Asystentka »

Pytanie nadesłane do Redakcji

Jakie mogą być przyczyny nawracającej gradówki u dziecka? Jakie postępowanie należy w takich przypadkach wdrożyć?
Odpowiedziała

prof. dr hab. n. med. Mirosława Grałek
Klinika Okulistyki Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Gradówka (chalazon) to przewlekłe ziarniniakowe zapalenie łojowych gruczołów tarczkowych powiek Meiboma lub rzadziej gruczołów łojowych Zeissa, umiejscowionych przyrzęsowo na brzegach powiek. Zapalenie powstaje w następstwie zamknięcia przewodu wyprowadzającego wydzielinę tłuszczową (meibum) do filmu łzowego pokrywającego oko i zalegania tej wydzieliny w obrębie gruczołu. Meibum tworzy się w gruczołach łojowych tarczki powieki górnej i dolnej, których ujścia znajdują się w linii szarej krawędzi powieki (30–40 w tarczce powieki górnej i 20–30 w tarczce powieki dolnej). Wydzielina łojowa stanowi jeden z trzech składników łez; tworzy warstwę tłuszczową filmu łzowego, która jest położona najbardziej powierzchownie i odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu struktur przedniej części gałki ocznej. Między innymi ułatwia usuwanie leżącego na powierzchni filmu łzowego ciała obcego, substancji szkodliwych i różnych patogenów oraz zapobiega infekcjom gałkowym. Zalegająca wydzielina łojowa tworzy otorbioną zmianę z odczynem w otaczających tkankach, czyli gradówkę. Gradówka – zależnie od liczby zajętych gruczołów – może być pojedyncza lub występuje w mnogiej postaci. Odczyn zapalny może pojawiać się wielokrotnie, w każdym z kilkudziesięciu gruczołów Meiboma.

Powstaniu przewlekłego stanu zapalnego gruczołów łojowych tarczki powiekowej i jego nawrotom mogą sprzyjać różne czynniki – miejscowe i ogólne, zapalne i niezapalne. Gradówka może się rozwinąć w następstwie niewyleczonego ostrego zapalenia gruczołu tarczkowego (jęczmień wewnętrzny – chordeolum internum), najczęściej spowodowanego zakażeniem bakteryjnym, głównie gronkowcowym. Leczenie ropnia wewnętrznego jest utrudnione ze względu na lokalizację zmian w zbitej, twardej tkance tarczki powiekowej. Zapalenia powiek i spojówek o etiologii bakteryjnej sprzyjają stanom zapalnym innych przydatków oka, z ziarninowo-tłuszczowym zapaleniem gruczołów Meiboma i/lub Zeissa.

Zarażenie nużeńcem (Demodex spp.), który pasożytuje w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych skóry, także powiek, i powoduje demodekozę, inaczej nużycę, w rzadkich przypadkach może występować u dzieci. Wówczas obserwuje się przewlekłe objawy zapalne ze strony powiek i spojówek, w tym zapalenie gruczołów Meiboma.

Rzadkie mruganie, stwierdzane u dzieci spędzających dużo czasu przed ekranem komputera, zmniejsza wydzielanie meibum i upośledza dystrybucję filmu łzowego. Może to wpływać niekorzystnie na stan gruczołów łojowych, doprowadzając do retencji wytworzonej wydzieliny łojowej i odczynów w postaci przewlekłych stanów zapalnych spojówek i powiek, w tym gradówek. Objawy dyskomfortu ocznego, związanego z astenopią mięśniową (zmęczenie mięśni gałkoruchowych), nierzadko wywołują u dzieci nierozpoznane i nieskorygowane wady refrakcji. Mogą one także sprzyjać występowaniu jęczmienia i gradówki o przewlekłym lub nawrotowym przebiegu.

W chorobach układowych – trądziku różowatym i łojotokowym zapaleniu skóry – gradówka jest częstym objawem zapalnym, towarzyszącym innym typowym zmianom ustrojowym. Upośledzenie odporności w przebiegu różnych chorób przewlekłych, niedokrwistość lub nierozpoznana cukrzyca mogą ułatwiać kolonizację powiek i spojówek patogenną florą bakteryjną i wywoływać stany zapalne powiek, takie jak jęczmień i gradówka o mnogim umiejscowieniu i nawracającym przebiegu.

Zaburzenia gospodarki tłuszczowej również wpływają na powstawanie meibum i jego skład, i upośledzają czynność gruczołów łojowych Meiboma i Zeissa, prowadząc nie tylko do objawów zespołu suchego oka, ale także stanów zapalnych tych gruczołów.

Klinicznie gradówka objawia się jako twarde, guzkowate uwypuklenie skóry, różnej wielkości (od kilku do kilkunastu mm), widoczne powyżej brzegu rzęsowego, na ogół bez towarzyszącego odczynu zapalnego. Niekiedy skóra jest zaczerwieniona, obrzęknięta, tkliwa przy dotyku. Po odwinięciu powieki stwierdza się ograniczone zgrubienie tarczki powieki z przekrwieniem spojówki powiekowej wokół żółtawego ogniska (zmienionego zapalnie gruczołu łojowego), czasem pokrytego ziarniną. Proces chorobowy może dotyczyć pojedynczego gruczołu lub kilku gruczołów jednocześnie (gradówka mnoga). Rozległa gradówka uciska na gałkę i może deformować jej powierzchnię (rogówkę), powodować zaburzenia widzenia i zmieniać refrakcję w kierunku astygmatyzmu.

U dzieci gradówka wymaga przede wszystkim różnicowania z nabłoniakiem wapniejącym Malherbe’a (pilomatrixoma) o podobnym obrazie klinicznym; rozstrzygające znaczenie ma badanie histopatologiczne wyciętego guzka.

W pierwszym okresie leczenie obejmuje stosowanie ciepłych okładów i masaż zmiany chorobowej (z uwzględnieniem przebiegu gruczołów i ich ujść, czyli w kierunku brzegu powieki) kilkakrotnie w ciągu dnia. Takie postępowanie ułatwia upłynnienie wydzieliny, odblokowanie ujścia, odpływ meibum i samoistną regresję gradówki. Brak poprawy po kilku dniach leczenia wymaga badania okulistycznego i dalszego leczenia specjalistycznego. W zakażeniach bakteryjnych stosuje się antybiotykoterapię, poprzedzoną posiewem i antybiogramem, lub empirycznie antybiotyk o szerokim zakresie, stosowany możliwie krótko. Najczęściej są to antybiotyki z grupy tetracyklin (tetracyklina) i makrolidów (erytromycyna, azytromycyna), w razie wskazań podaje się glikokortykosteroidy. Leki stosuje się miejscowo. Po 4–8 tygodniach w przypadkach braku efektu leczenia zachowawczego gradówkę kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego. U dzieci gradówkę wycina się wraz z torebką w znieczuleniu ogólnym. Leczenie nużycy gruczołów Meiboma jest przyczynowe, a rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu obecności form rozwojowych pajęczaka bezpośrednio w badaniu mikroskopowym usuniętych rzęs.

Podsumowując: dziecko z nawrotową gradówką wymaga oceny stanu refrakcji i ewentualnego dobrania szkieł korygujących stwierdzoną wadę. W ten sposób likwiduje się przewlekle stany zapalne powiek wywołane nieprawidłowościami refrakcji. Ponieważ nawracająca gradówka może wystąpić w przebiegu różnych chorób przewlekłych, konieczna jest ocena stanu ogólnego zdrowia dziecka i postępowanie zgodne z rozpoznaniem. Do leczenia miejscowego gradówki potrzebna jest współpraca z okulistą. Ważny czynnik zapobiegający nawracającym stanom zapalnym spojówek i powiek, zwłaszcza w zespole „oka komputerowego”, stanowi odpowiednia higiena pracy wzrokowej.
źródło: mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post