Anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny w gabinecie stomatologicznym
prof. dr hab. med. Tomasz J. Guzik, dr med. Barbara Jasiewicz-Honkisz, dr med. Grzegorz Osmenda, dr med. Tomasz Śliwa
I Oddział Chorób Wewnętrznych i Alergologii Szpitala Specjalistycznego im. J. Dietla w Krakowie, Katedra Chorób Wewnętrznych i Medycyny Wsi Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Data utworzenia: 29.10.2012
Ostatnia modyfikacja: 29.10.2012
Opublikowano w Medycyna Praktyczna Stomatologia 2012/02
Wprowadzenie
Lekarz dentysta nieczęsto staje wobec ryzyka śmierci leczonego przez siebie pacjenta. Ryzyko takie, a razem z nim ogromne obawy, rodzi jednak możliwość wystąpienia reakcji anafilaktycznej na stosowane leki, przede wszystkim leki znieczulenia miejscowego, które są powszechnie używane w stomatologii. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych znieczulenie miejscowe każdego dnia otrzymuje 500 000 pacjentów,1 a w Wielkiej Brytanii zużycie stomatologicznych "wkładów" do znieczulenia miejscowego wynosi około 70 mln rocznie.2 Reakcje uboczne o poważnym przebiegu klinicznym po zastosowaniu leków znieczulających miejscowo stanowią w stomatologii 0,5-1% przypadków. Choć nie jest to odsetek znaczny, to zważywszy na bardzo dużą liczbę zastosowań tych leków, reakcje niepożądane mogą stanowić bardzo istotny problem kliniczny w gabinecie stomatologicznym.
Powoduje to często znaczną obawę wśród lekarzy dentystów przed reakcjami anafilaktycznymi podczas leczenia. Tymczasem potwierdzone reakcje anafilaktyczne stanowią zaledwie 1% spośród obserwowanych zdarzeń niepożądanych.3 Powstaje zatem pytanie, na ile istotnym problemem dla praktykującego lekarza dentysty jest ryzyko anafilaksji, jak je zminimalizować i jak postępować w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej na lek znieczulający miejscowo. O ile wstrząs anafilaktyczny w gabinecie stomatologicznym zdarza się rzadko, o tyle ze względu na gwałtowny rozwój kliniczny i ryzyko zgonu kluczowe jest, aby każdy stomatolog był przygotowany do leczenia tego powikłania. Tymczasem badania świadomości objawów i znajomości zasad postępowania w przypadku wstrząsu anafilaktycznego wskazują na niewystarczającą wiedzę europejskich stomatologów i na niewystarczające zaopatrzenie ponad połowy gabinetów stomatologicznych w leki niezbędne do leczenia tego poważnego, zagrażającego życiu stanu.
Reakcje niepożądane po podaniu leków znieczulenia miejscowego w gabinecie stomatologicznym
Nasiękowa droga znieczulenia miejscowego w gabinecie stomatologicznym może w krótkim czasie spowodować wystąpienie szeregu działań niepożądanych. Należą do nich reakcje:
1) psychogenne (77%): zdenerwowanie, omdlenie ze spadkiem ciśnienia tętniczego, bladość powłok, wzmożona potliwość, przyśpieszony oddech, uczucie kołatania serca - najczęściej są spowodowane niezwiązanymi z alergią czynnikami, takimi jak stres czy nasilony lęk przed wykonywaną procedurą leczniczą w gabinecie stomatologicznym
2) toksyczne (22%): zawroty głowy, mrowienie i drętwienie kończyn - jako wynik przedawkowania leku, zbyt szybkiego jego podania lub wstrzyknięcia do naczynia krwionośnego
3) alergiczne (1%), związane z reakcją zależną od IgE - pokrzywka, obrzęk, duszność, kaszel, spadek ciśnienia, utrata przytomności.
Bardzo ważne jest, że aż 99% działań niepożądanych stanowią reakcje psychogenne lub toksyczne, a zaledwie 1% reakcje alergiczne, w tym niebezpieczne dla życia reakcje anafilaktyczne.4
Definicja i objawy anafilaksji
Anafilaksja według Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej jest ciężką, zagrażającą życiu, uogólnioną reakcją nadwrażliwości natychmiastowej.5 Nadwrażliwością zaś określa się występowanie reakcji na bodziec o nasileniu dobrze tolerowanym przez osoby zdrowe. Tak więc na przykład stosowane powszechnie w gabinecie stomatologicznym leki znieczulenia miejscowego lub leki przeciwbólowe zwykle nie wywołują objawów alergicznych, jednak u chorych wykazujących reakcję nadwrażliwości nawet najmniejsze dawki tych leków mogą wywołać groźne dla życia następstwa. Reakcja alergiczna może się manifestować jedynie nadmierną reakcją miejscową (np. nasilonym obrzękiem w miejscu podania leku) lub przebiegać w postaci uogólnionej. Uogólnione reakcje anafilaktyczne mogą mieć różne nasilenie. Klasyfikację nasilenia objawów anafilaksji mogących występować w czasie znieczulenia przedstawiono w tabeli 1.6
Tabela 1. Kasyfikacja ciężkości anafilaksji według Niemieckiego Towarzystwa Alergologii i Immunologii Klinicznej (DGAI)
Stopień Opis Objawy
0 reakcja miejscowa ograniczone objawy skórne
I reakcja uogólniona
lekka rumień, świąd, pokrzywka
nieżyt nosa, spojówek, zespół alergii jamy ustnej niepokój
II reakcja uogólniona
umiarkowana przyspieszenie tętna, spadek ciśnienia tętniczego
duszność
nudności, wymioty, ból brzucha, luźne stolce
III reakcja uogólniona
ciężka wstrząs
obrzęk krtani, obturacja oskrzeli
bezwiedne oddanie moczu/stolca
IV ostra niewydolność krążeniowo-oddechowa zatrzymanie krążenia
zatrzymanie oddechu
Kluczowe jest wczesne i szybkie odróżnienie objawów rozwijającego się wstrząsu anafilaktycznego od reakcji psychogennych i toksycznych. Objawy reakcji anafilaktycznej nie są charakterystyczne tylko dla tej jednostki chorobowej. Jednak ich wystąpienie po zadziałaniu czynnika (podaniu leku) powoduje, że rozpoznajemy reakcję alergiczną. W praktyce klinicznej do rozpoznania anafilaksji upoważnia wystąpienie objawów z co najmniej 2 układów narządów. Najczęściej współwystępują objawy skórne oraz ze strony układu oddechowego. Częstość występowania najważniejszych objawów klinicznych anafilaksji zebrano w tabeli 2.7
cd.w mat.źródłowym: mp.pl
Anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny w gabinecie stomatologi
-
- Użytkownicy
- Posty: 2
- Rejestracja: 28 mar 2017, o 08:27
Re: Anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny w gabinecie stomato
1 reakcja jest chyba dosyć częsta, a te inne wydają się straszne;/ na szczęście nigdy tak nie miałem, chodzę na odczulanie i wiem że jest po każdej szczepionce ryzyko Nieuzgodniona Reklama gdyby ktoś chciał rozwinąć swoją wiedzę w tym kierunku
-
- Podobne tematy
- Odpowiedzi
- Odsłony
- Ostatni post
-
-
Wstrząs anafilaktyczny śmiertelnie groźny
autor: Asystentka » 27 maja 2017, o 09:39 » w Co ciekawego w świecie służby zdrowia - 0 Odpowiedzi
- 937 Odsłony
-
Ostatni post autor: Asystentka
27 maja 2017, o 09:39
-
-
-
Antyaborcyjna agitacja w gabinecie
autor: admin. med. » 16 cze 2016, o 07:48 » w Co ciekawego w świecie służby zdrowia - 0 Odpowiedzi
- 1186 Odsłony
-
Ostatni post autor: admin. med.
16 cze 2016, o 07:48
-
-
- 9 Odpowiedzi
- 4849 Odsłony
-
Ostatni post autor: Krycha84
27 lut 2020, o 13:49
-
-
Pierwsza pomoc w gabinecie dentystycznym
autor: Asystentka » 25 sty 2017, o 16:52 » w Wydawnictwa medyczne - 0 Odpowiedzi
- 890 Odsłony
-
Ostatni post autor: Asystentka
25 sty 2017, o 16:52
-