ForumMedyczne.edu.pl

dr hab. n. med. Anna Skoczyńska, prof. nadzw.
Kierownik Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN), Kierownik Zakładu Epidemiologii i Mikrobiologii Klinicznej Narodowego Instytutu Leków w Warszawie

Skróty: IChP – inwazyjna choroba pneumokokowa, KOROUN – Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego
Jaka jest epidemiologia IChP w Polsce? Które typy pneumokoka są najczęstszą przyczyną zachorowań u dzieci, a które u dorosłych?

W Polsce istnieją dwa systemy rejestracji przypadków inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP). Pierwszy, obowiązkowy, nadzorowany przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP–PZH), rejestruje zakażenia pneumokokowe na podstawie zgłoszeń przesyłanych ze szpitali do stacji sanitarno-epidemiologicznych. Drugi, dobrowolny, obejmujący przypadki potwierdzane laboratoryjnie w Krajowym Ośrodku Referencyjnym ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) w Narodowym Instytucie Leków, pozwala na charakterystykę izolatów, w tym określenie ich typów serologicznych, wrażliwości na leki, a niekiedy podobieństwa i przynależności do międzynarodowych klonów. Według danych NIZP–PZH, w Polsce w 2015 roku zarejestrowano 988 przypadków IChP, co daje zapadalność ogólną 2,54/100 000 mieszkańców. Należy jednak podkreślić, że liczba zachorowań na IChP jest w Polsce niedoszacowana, dlatego często zamiast zapadalności posługujemy się terminem „wykrywalność IChP”, zwłaszcza w przypadku zakażeń potwierdzonych laboratoryjnie w KOROUN. Przyczyną niedoszacowania jest wcześniejsza antybiotykoterapia oraz wciąż zbyt rzadkie zlecanie posiewów krwi, o czym świadczą m.in. duże różnice w wykrywalności zachorowań w poszczególnych województwach (np. w 2015 r. 4,34 dla całej populacji województwa pomorskiego, ale 0,42 i 0,48/100 000 odpowiednio dla województwa lubelskiego i łódzkiego). W 2015 roku KOROUN potwierdził laboratoryjnie 701 przypadków IChP (ogólna wykrywalność 1,82/100 000 mieszkańców). W Polsce, tak jak na całym świecie, zakażenia pneumokokowe, w tym inwazyjne, występują we wszystkich grupach wiekowych, ale największą zapadalność obserwuje się w skrajnych grupach wiekowych, czyli u dzieci <2. roku życia i dorosłych >65. roku życia. Według danych KOROUN, w 2015 roku w wymienionych grupach wiekowych wykrywalność wyniosła odpowiednio 4,08 i 4,83/100 000.

Na podstawie różnic w budowie otoczki polisacharydowej wyróżniono 97 typów serologicznych pneumokoków, z których kilkanaście odpowiada za większość zakażeń inwazyjnych na świecie. Rozpoznanie, które serotypy odpowiadają na danym terenie za zakażenia, jest niezwykle istotne, ponieważ dostępne szczepionki zawierają w swym składzie ograniczoną liczbę antygenów polisacharydowych. W latach 2011–2015 za zakażenia inwazyjne u dzieci <2. roku życia najczęściej odpowiadały pneumokoki (ryc. 1. i 2.) należące do typów serologicznych 6B (15,3%), 14 (15,3%), 19A (12,0%), 19F (8,7%) i 23F (7,3%). Wśród dorosłych (>18. rż., n = 1886) za zachorowania na IChP w latach 2011–2015 odpowiadały najczęściej izolaty o serotypach 3 (21,0%), 14 (7,9%), 4 (6,2%), 19A (5,1%) i 9V (5,1%). cd...mp.pl