LDCT w badaniach przesiewowych w kierunku wczesnego wykrywan

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
Asystentka

LDCT w badaniach przesiewowych w kierunku wczesnego wykrywan

Post autor: Asystentka »

LDCT w badaniach przesiewowych w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca w Polsce
Skróty: LDCT – niskodawkowa tomografia komputerowa klatki piersiowej, NELSON – The Dutch-Belgian Lung Cancer Screening trial, NLST – National Lung Screening Trial

Badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca w oparciu o niskodawkową tomografię komputerową bez kontrastu z perspektywy polskiej
dr n. med. Małgorzata Wojtyś, Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej i Transplantacji Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego
prof. dr hab. med. Tomasz Grodzki, Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej i Transplantacji Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Skróty: LDCT – niskodawkowa tomografia komputerowa klatki piersiowej, NELSON – The Dutch-Belgian Lung Cancer Screening trial, NLST – National Lung Screening Trial
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
W Polsce wskaźnik resekcyjności raka płuca wynosi około 16–17%, podczas gdy w krajach o bardziej zaawansowanym modelu opieki zdrowotnej sięga nawet 30%. Wykazano, że coroczne badanie przesiewowe przy użyciu LDCT jest w stanie wykryć małe, bezobjawowe raki płuca w stopniu I, które są całkowicie resekcyjne. Mimo potencjalnie wysokich kosztów oraz ograniczeń badań przesiewowych w kierunku wczesnego raka płuca w oparciu o LDCT (fałszywie dodatnie wyniki, rozpoznawanie zmian potencjalnie niezłośliwych, możliwość poważnych powikłań przy diagnostyce inwazyjnej zmian znalezionych w badaniach, narażenie na potencjalnie niekonieczną operację), obecnie badania te są jedyną skuteczną metodą profilaktyki wtórnej raka płuca.
Wprowadzenie

W skali całego społeczeństwa największe znaczenie w zapobieganiu rakowi płuca ma profilaktyka pierwotna czyli walka z nałogiem palenia tytoniu i zapobieganie temu zjawisku. Badania przesiewowe stanowią profilaktykę wtórną. Mają one za zadanie wykrycie już istniejącej choroby, ale we wczesnym, zwykle bezobjawowym stadium. Wykrycie choroby na wczesnym etapie, zwłaszcza choroby nowotworowej, ma zasadnicze znaczenie dla jej skutecznego leczenia. W przypadku niedrobnokomórkowego raka płuca odsetek 5-letniej przeżywalności chorych leczonych chirurgicznie jest zależny od stopnia zaawansowania nowotworu i dla stadium IV wynosi tylko 4–9%.

Podstawową metodą leczenia raka płuca pozostaje nadal leczenie chirurgiczne. Jest ono skuteczne przede wszystkim dla wcześniejszych stopni zaawansowania, kiedy guz można usunąć z zachowaniem radykalności onkologicznej. Niestety w Polsce wskaźnik resekcyjności raka płuca wynosi około 16–17%, podczas gdy w krajach o bardziej zaawansowanym modelu opieki zdrowotnej sięga nawet 30%.

Jedną z metod poprawy rokowania i zmniejszenia umieralności z powodu niedrobnokomórkowego raka płuca są badania przesiewowe w kierunku jego wykrycia we wczesnym stopniu zaawansowania.
Dotychczasowe badania

Niskodawkowa tomografia komputerowa bez kontrastu (low-dose computed tomography – LDCT), ograniczająca ekspozycję na promieniowanie jonizujące, wzbudziła zainteresowanie jako narzędzie odpowiednie do badań przesiewowych w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca już w latach 90. XX wieku. Pierwsze tego rodzaju badania przeprowadzono w Japonii. Wykazały one, że coroczne badanie przesiewowe przy użyciu LDCT jest w stanie wykryć małe, bezobjawowe raki płuca w stopniu I, które są całkowicie resekcyjne (około 80% raków było w stadium I). U chorych, u których w trakcie badań przesiewowych wykryto raka płuca osiągnięto wskaźnik 5-letniej przeżywalności wynoszący 85%. Była ona wyższa niż w grupach nieobjętych badaniami przesiewowymi.

W 2011 roku na podstawie amerykańskiego badania NLST (w którym jako narzędzie przesiewu porównano LDCT i RTG klatki piersiowej) wykazano około 20% redukcję śmiertelności z powodu raka płuca i zmniejszenie śmiertelności z tak zwanych przyczyn ogólnych w grupie badanej za pomocą LDCT o około 7%. W ramach tego badania obrazowanie wykonywano trzy razy, w każdym kolejnym roku. Kryteriami włączenia do badania był wiek 55–74 lat, aktualne albo wcześniejsze palenie tytoniu (czas od zaprzestania palenia nie dłuższy niż 15 lat), co najmniej 30 paczkolat, brak objawów i ujemny wywiad w kierunku raka płuca. Wyniki te po raz pierwszy były istotne statystycznie przy obserwacji trwającej 7 lat. Natomiast w 2016 roku wyniki europejskiego badania NELSON wykazały zmniejszenie umieralności z powodu raka płuca o około 25% w grupie badanej techniką LDCT wśród uczestników badania w obserwacji trwającej 10 lat. Inne badania prowadzone w Europie nie przyniosły jednak jednoznacznych wyników (między innymi wcześniejsze badania prowadzone we Włoszech na mniejszych próbach).
Sytuacja w Polsce

W 2005 roku przyjęto w Polsce „Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych” (Dz. U. Nr 143, poz. 1200 oraz z 2008 r. Nr 54, poz. 325). Jednym z jego elementów była „Poprawa standardów leczenia operacyjnego nowotworów klatki piersiowej na lata 2006–2015”. Jego celem była poprawa wyników leczenia raka płuca, w szczególności przez zwiększenie wskaźnika jego resekcyjności. Opierając się na badaniach prowadzonych w wielu krajach uznano, że można to osiągnąć poprzez przeprowadzenie badań przesiewowych w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca wykorzystujących LDCT.

Badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca oparte na LDCT rozpoczęto w Polsce w 2008 roku. W latach 2008–2012 u 34 810 osób z grupy wysokiego ryzyka wykonano LDCT klatki piersiowej. Badania takie prowadzono w Szczecinie (po raz pierwszy w Polsce), Gdańsku, Poznaniu i Warszawie. Badania miały zbliżone kryteria włączenia. W Szczecinie kryteria włączenia opracowano na podstawie programów I-ELCAP (International Early Lung Cancer Action Project) oraz NELSON. Do badania włączono osoby w wieku 55–65 lat niezależnie od płci i palące tytoń aktualnie lub w przeszłości (co najmniej 20 paczkolat). Badanie w Szczecinie objęło 15 020 mieszkańców miasta spełniających przedstawione kryteria. Była to największa liczba osób przebadanych w jednym mieście w Polsce. W Gdańsku prowadzono dodatkowo badania molekularne próbek mrożonej krwi (MOLTEST 2013). Programy w Szczecinie i Gdańsku zostały zainicjowane przez ośrodki chirurgii klatki piersiowej.
Ogółem w badaniach polskich wykryto raka płuca u od 0,86% do 1,05% (1 wykryty rak na 90–120 badań LDCT), a w I stadium zaawansowania było od 64% do 70% wykrytych zmian. Dla porównania w badaniu ELCAP raka płuca wykryto u około 2,1% uczestników, z czego 85% przypadków było w stadium I. W tym też czasie oraz w latach późniejszych prowadzono w Polsce mniejsze programy wczesnego wykrywania raka płuca w oparciu o LDCT i jedno badanie wspólnie ze Słowacją. Badania takie prowadzono między innymi w Lublinie czy Bielsku-Białej, zaś wrocławski program takich badań jest zaprojektowany na lata 2012–2022.
Efektywność badań

Uważa się, że koszt wykrycia raka płuca w badaniu przesiewowym opartym na LDCT wynosi w Polsce około 30 tysięcy złotych. Na podstawie analizy inkrementacyjnej efektywność kosztowa wczesnego wykrycia raka płuca w Polsce wynosi średnio 15 495,60 PLN/LYS (Dyszkiewicz, 2015).

Zakłada się, że grupa wysokiego ryzyka zachorowania na raka płuca w Polsce obejmuje około 3 mln osób. Obecnie wykonuje się w Polsce blisko 3200 resekcji raków płuca roczne. Jeżeli spośród grupy wysokiego ryzyka poddano by badaniu w oparciu o LDCT około 1 mln osób i rozpoznano raka płuca możliwego do resekcji choćby u 1 na 200 osób, to wykryto by około 5000 raków płuca w stadium resekcyjnym.

Obecnie w Polsce – podobnie jak w innych krajach Europy – badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca w oparciu o LDCT nie są badaniami o charakterze populacyjnym, jak na przykład badania prowadzone w celu wykrycia raka piersi, jelita grubego czy szyjki macicy. Program badań przesiewowych wykrywania raka płuca w oparciu o LDCT jest obecnie prowadzony w Polsce w ramach badań koordynowanych przez Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie i biorą w nim udział ośrodki z województwa mazowieckiego, łódzkiego, dolnośląskiego czy z Górnego Śląska.

Można przyjąć, że mimo potencjalnie wysokich kosztów oraz ograniczeń badań przesiewowych w kierunku wczesnego raka płuca w oparciu o LDCT (fałszywie dodatnie wyniki, rozpoznawanie zmian potencjalnie niezłośliwych, możliwość poważnych powikłań przy diagnostyce inwazyjnej zmian znalezionych w badaniach, narażenie na potencjalnie niekonieczną operację), obecnie badania oparte na LDCT są jedyną skuteczną metodą profilaktyki wtórnej raka płuca. Dalszy rozwój badań przesiewowych prowadzonych w celu wykrycia raka płuca w oparciu o LDCT może obejmować między innymi integrację ośrodków prowadzących badania, testy wspomagające wykrywanie raka płuca (np. testy molekularne czy genetyczne), wprowadzenie jednocześnie programu rzucenia palenia czy opracowanie jednego modelowego schematu badań dla populacji polskiej i rozszerzenie puli badanych na cały kraj.
źródło: mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post