ForumMedyczne.edu.pl

Zatrzymanie moczu do niemożność całkowitego opróżnienia pęcherza w wyniku czynności oddawania moczu.

Zatrzymanie moczu może być nagłe, czyli ostre, lub trwające dłuższy czas, czyli przewlekłe.

Ostre zatrzymanie moczu to sytuacja, gdy niemożność opróżnienia pęcherza pojawiła się nagle i najczęściej jest to całkowite zatrzymanie, czyli mocz z pęcherza nie odpływa. Efektem jest szybkie wypełnienie i przepełnienie pęcherza.

Przewlekłe zatrzymanie moczu jest zaburzeniem trwającym dłuższy czas i zdolność do częściowego opróżniania pęcherza jest zachowana. Po oddaniu moczu w pęcherzu pozostaje pewna ilość moczu (więcej niż 100 ml) i cały czas mocz zalega w pęcherzu (pęcherz nigdy nie jest całkowicie opróżniony).
Przyczyną zatrzymania moczu może być: niedrożność cewki moczowej, osłabienie mięśni pęcherza, zaburzenia regulacji nerwowej lub stosowanie niektórych leków.

Niedrożność cewki moczowej jest wynikiem przeszkody utrudniającej lub blokującej odpływ moczu z pęcherza. Najczęstsze przyczyny to:

choroby gruczołu krokowego (łagodny rozrost stercza, rak stercza), które prowadzą do powiększenia gruczołu, który zaciska cewkę moczową (u mężczyzny cewka moczowa przechodzi przez gruczoł krokowy)
zwężenie cewki moczowej, które może być następstwem urazu lub zapalenia cewki moczowej, a najczęściej wykonywanych wcześniej endoskopowych zabiegów urologicznych
kamica moczowa; kamień moczowy może utknąć w pęcherzowym ujściu cewki moczowej lub w cewce moczowej i zablokować odpływ moczu
wypadanie narządu rodnego u kobiety; w wyniku osłabienia mięśni dna miednicy macica i pęcherz moczowy mają nieprawidłowe położenie, co powoduje ucisk na cewkę moczową
zaparcia; wypełniona twardymi masami kałowymi odbytnica powoduje ucisk na cewkę moczową
krwawienie do dróg moczowych; w przypadku dużego krwawienia, np. z guza pęcherza, tworzące się skrzepliny blokują odpływ krwi przez cewkę moczową.

Osłabienie mięśni pęcherza moczowego, które może być wynikiem starzenia się lub utrudnienia odpływu moczu przez cewkę moczową, powoduje, że kurczą się one niedostatecznie i pęcherz nie opróżnia się całkowicie.

Zaburzenia regulacji nerwowej czynności oddawania moczu mogą występować w wielu sytuacjach, np.:

po porodzie pochwowym (prawie zawsze ustępują w ciągu paru dni)
w wyniku uszkodzenia lub choroby rdzenia kręgowego
po udarze mózgu
w wyniku chorób mózgu (np. stwardnienie rozsiane)
w wyniku urazu miednicy
u chorujących na cukrzycę
mogą być wynikiem wrodzonej wady (np. przepuklina mózgowo-rdzeniowa).

Różne leki mogą zaburzać czynność oddawania moczu. Jest to działanie niepożądane tych leków i ryzyko takich zaburzeń jest większe u osób, które już mają problem z opróżnianiem pęcherza (np. choroba gruczołu krokowego).

Leki, które najczęściej powodują zatrzymanie moczu to:

leki przeciwhistaminowe stosowane w leczeniu alergii
leki przeciwbólowo-rozkurczowe
leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe
leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa (często dostępne bez recepty)
niesteroidowe leki przeciwzapalne (często dostępne bez recepty)
opioidowe leki przeciwbólowe.
Ostre zatrzymanie moczu jest stanem bardzo poważnym i wymaga pilnego leczenia. Należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza POZ, urologa lub do SOR.

Przewlekłe, łagodne problemy z oddawaniem moczu wymagają diagnostyki i w razie ich występowania należy zgłosić się do lekarza POZ.

W ostrym zatrzymaniu moczu należy pilnie zapewnić odpływ moczu z pęcherza. Zwykle polega to na wprowadzeniu cewnika do pęcherza przez cewkę moczową. Jeżeli nie da się tego zrobić to wykonuje się nakłucie pęcherza przez skórę brzucha nad spojeniem łonowym i wprowadza cewnik do pęcherza przez takie nakłucie (jest to tzw. nadłonowa cystostomia przezskórna).

W zależności od przyczyny zatrzymania moczu konieczny może być zabieg urologiczny, np poszerzenie lub nacięcie cewki moczowej, operacyjne leczenie chorób gruczołu krokowego, usunięcie kamienia moczowego, operacyjne leczenie wypadania narządu rodnego.

Gdy przyczyną zatrzymania moczu jest łagodny rozrost stercza, stosuje się leki w celu zmniejszenia wielkości gruczołu krokowego (np. finasteryd) oraz leki rozkurczające (np. doksazosyna, tamsulozyna, alfuzosyna).

Jeżeli nie można usunąć przyczyny i zaleganie moczu jest istotne (zwykle ponad 100 ml), konieczne jest pozostawienie cewnika w pęcherzu na stałe. W takich przypadkach cewnik musi być okresowo wymieniany na nowy.