Powiększenie węzłów chłonnych w zakażeniach bakteryjnych

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
admin. med.

Powiększenie węzłów chłonnych w zakażeniach bakteryjnych

Post autor: admin. med. »

W większości poniżej opisanych limfadenopatii w przebiegu chorób bakteryjnych bardzo pomocnym w różnicowaniu jest obraz rozmazu krwi obwodowej typowy dla infekcji bakteryjnych. W zapaleniach gardła, szczególnie w anginach paciorkowcowych występuje powiększenie najbliższych, a więc podżuchwowych i szyjnych węzłów chłonnych. Wielkość ich jest różna, koreluje z rozległością zmian w gardle, węzły są ruchome, ale bolesne, pojedyncze, skóra nad nimi zwykle nie jest zmieniona. W przebiegu płonicy, często w okresie początkowym choroby, są wyczuwalne bolesne węzły szyjne. W postaciach ciężkich, toksycznych, odczyn węzłowy jest szczególnie wyraźny, występuje także obrzęk tkanki okołowęzłowej widoczny jako wyrównanie profilu szyi (tzw. Szyja Nerona). Niegdyś zapalenie węzłów chłonnych stanowiło jedno z kilku ważnych powikłań płonicy. Limfadenopatia występowała po 2-3 tygodniach od zachorowania i, poza powiększeniem węzłów szyjnych, mogła mieć charakter uogólniony. Powikłanie to obecnie występuje tylko wyjątkowo. Rozpoznanie ułatwia charakterystyczna wysypka płonicza i wyniki posiewów wymazów z gardła .
W błonicy gardławywoływanej przez Gram- dodatnią pałeczkę Corynebacterium diphteriae powiększenie węzłów podżuchwowych i szyjnych należy do stałych objawów klinicznych, jest ono szczególnie wyraźne w postaciach ciężkich, toksycznych. Węzły są tkliwe, wraz z obrzmiałą tkanką okołowęzłową są mniej ruchome i wyczuwa się je czasami w postaci pakietów. O rozpoznaniu decyduje badanie bakteriologiczne; w odróżnieniu od angin, w błonicy zwraca uwagę cięższy stan ogólny chorego niż wskazywałyby na to zmiany w gardle
W tularemii wywoływanej przez Gram-ujemne pałeczki Francisiella tularensis, których rezerwuarem są dziko żyjące zwierzęta (w Polsce zające) i ich ektopasożyty, powiększenie węzłów chłonnych ograniczone jest do najbliższej okolicy miejsca wprowadzenia zarazka. Poza postacią płucną i trzewną, we wszystkich pozostałych postaciach tularemii powiększenie węzłów należy do głównych objawów choroby. Tu odbywa się namnażanie zarazków prowadzące do zapalenia z wytworzeniem martwicy tkanki węzłowej i do ich ropienia. Są one bolesne, skóra nad nimi jest zmieniona, różowosina. Rozpoznanie opiera się na wyniku badań bakteriologicznych z materiału pobranego z miejsc zmienionych oraz na dodatnich odczynach serologicznych. Ważną wskazówką będzie obecność zmiany pierwotnej w miejscu wprowadzenia zarazków oraz zazwyczaj podawany w wywiadzie kontakt z gryzoniami, u nas niemal wyłącznie z zającem.
W postaci dymieniczej dżumy powiększenie węzłów chłonnych dominuje w obrazie klinicznym. Węzły powiększają się od początku choroby, najczęściej są to węzły pachwinowe, pachowe i szyjne. Osiągają niekiedy wielkość jaja kurzego, są bolesne przy ucisku i twarde. Po paru dniach rozmiękają i po przebiciu wydziela się ropa. Z ropy hoduje się Gram-ujemne pałeczki Yersinia pestis. Dżuma występuje endemicznie w niektórych rejonach świata o klimacie tropikalnym (Azja, płd. Afryka).
Choroba kociego pazura charakteryzuje się miejscowym powiększeniem węzłów chłonnych powstającym po wprowadzeniu zarazków przez skórę (zadrapanie przez kota, skaleczenie). Tuż powyżej wrót zakażenia z obecną zwykle zmianą pierwotną, powiększeniu ulegają najbliższe węzły chłonne, czasami dwa kolejne regiony, np. węzły zgięcia łokciowego i pachowe. Zawsze jest to limfadenopatia jednostronna, węzły są tkliwe, przesuwalne, czasami powiększony jest tylko jeden węzeł. Rzadko występuje ich zropienie. Są opisywane postacie kliniczne z zajęciem przydatków oka - zespół Parinaud, a nawet z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, jednak zwykle jest to łagodna, bez objawów ogólnych, samoograniczająca się choroba. Rozpoznanie opiera się głównie na obrazie klinicznym, wywiadzie chorobowym i badaniu histopatologicznym węzła. Obecnie możliwe jest wykazanie patogenu, pałeczki Bartonella henselae w zmienionym węźle a także wykonanie odczynu serologicznego.
W gruźlicy węzłów chłonnych, (zmienione węzły nazywano kiedyś skrofułami) występującej obecnie bardzo rzadko, węzły są początkowo elastyczne i niebolesne, dobrze odgraniczone od podłoża, później stopniowo twardnieją. W miarę postępowania procesu serowacenia tkanki węzła, wytwarzają się na zewnątrz przetoki. Zmiany występują częściej u osób młodych i lokalizują się jednostronnie w węzłach chłonnych szyjnych poniżej kąta żuchwy. U dzieci poniżej 5 roku życia częściej przyczyną tego rodzaju limfadenopatii bywa zakażenie Mycobacterium scrofuloceum i M. aviumamintracellularae. Rozpoznanie opiera się na badaniu histopatologicznym i hodowli prątków. Pomocny jest test z tuberkuliną; w przypadku podejrzenia o zakażenie prątkami atypowymi do testu należy używać więcej niż 25 j.m.
W kile pierwotnej, w zakażeniach Treponema pallidum bardzo typowym jest powiększenie się regionalnych węzłów chłonnych najbliższych wrzodziejącemu miejscu wtargnięcia zarazka (zmiana pierwotna).Węzły z reguły są niebolesne, sprężyste z tendencją do łączenia się w pakiety i pojawiają się w około tydzień po pierwszych zmianach skórnych, najczęściej są to węzły pachwinowe. W rzadziej spotykanej drugorzędowej kile limfadenopatia nie jest ograniczona i towarzyszy typowym uogólnionym zmianom skórnym i śluzówkowym, a węzły również mają podobne właściwości jak w kile pierwotnej. Ze względu na wywiad, typowy obraz kliniczny i powszechnie wykonywane odczyny serologiczne rozpoznanie kiły pierwotnej i drugorzędowej zwykle nie jest trudne.
Ziarnica weneryczna pachwin wywołana jest w większości przypadków przez zakażenie drogą płciową drobnoustrojami z grupy Chlamydia. Charakteryzuje się ograniczonym do pachwin powiększeniem węzłów chłonnych. Występuje po 2-6 tygodniach od zakażenia, a ok. 1-2 tygodni od wystąpienia zmiany pierwotnej na narządach płciowych. Węzły chłonne są początkowo niewielkie, stopniowo powiększają się, najczęściej obustronnie. Towarzyszący zapaleniu odczyn ze strony tkanki okołowęzłowej sprawia, że są one wyraźnie nieruchome. Węzły stopniowo stają się bolesne, rozmiękają, wytwarzają się liczne przetoki z surowiczo-ropną wydzieliną. Skóra nad nimi jest nacieczona i ścieńczała. U osób nie leczonych zmiany rozszerzają się na tkanki i narządy miednicy. Rozpoznanie, poza wywiadem, opiera się na stwierdzeniu Chlamydia trachomatis, serotyp L 1-L 3 w wydzielinie z węzłów lub innych miejsc zmienionych chorobowo i na potwierdzeniu za pomocą odczynów serologicznych.
W postaci węzłowejtoksoplazmozy wywoływanej przez Toxoplasma gondii powiększenie węzłów chłonnych należy do objawów podstawowych. Powiększeniu ulegają przede wszystkim węzły szyjne, karkowe i potyliczne, a wyraźnie rzadziej pachowe i inne obwodowe. W rzadko występującej postaci brzusznej toksoplazmozy powiększenie może dotyczyć węzłów krezkowych lub zaotrzewnowych. Zazwyczaj wyraźnie występują wówczas inne objawy ogólne i ze strony przewodu pokarmowego (gorączka, bóle brzucha, nudności). Węzły chłonne powiększają się stopniowo, na początku mogą być nie zauważone. W okresie powiększenia bywają tkliwe, a w okolicach z kostnym podłożem i napiętą skórą (np. potyliczne i zauszne) sprawiają wyraźne dolegliwości bólowe. Węzły są ruchome, sprężyste, skóra nad nimi nie zmieniona. Powiększenie może dotyczyć jednego lub kilku węzłów, często jest asymetryczne, rzadko węzły łączą się. Inwolucja zmian trwa do kilku tygodni, rzadko dłużej. Powiększenie węzłów chłonnych w toksoplazmozie należy traktować w zasadzie jako odczyn immunologiczny. Tylko niewielu badaczom udało się znaleźć w węźle pierwotniaka T. gondii. Badanie histopatologiczne bioptatu węzła wykazuje obraz mało charakterystyczny. Stwierdza się powiększenie ośrodków blastycznych, drobne skupienia komórek nabłonkowatych między ośrodkami i w ośrodkach oraz rozrost komórek wyściółki zatok (utkanie węzła typu Piringer-Kuschinka). Wobec częstego występowania toksoplazmozy węzłowej u ludzi młodych, w przypadkach wątpliwych należałoby proces różnicowania rozpocząć właśnie od tej choroby. Najczęściej wystarcza wykonanie przynajmniej dwukrotnie odczynów serologicznych. Często zwalnia to od podejrzenia limfadenopatii rozrostowej, tym bardziej że obraz kliniczny toksoplazmozy może sugerować choroby rozrostowe, np. ziarnicę, chłoniaka i inne.
W ostrej postaci brucelozy, choroby odzwierzęcej typowej dla lekarzy służby weterynaryjnej i rolników, wywołanej przez pałeczkę Brucella, powodującej ronienie u zwierząt hodowlanych, w naszym kraju najczęściej była to B. abortus bovis, rzadziej B. abortus suis, a w basenie Morza Sródziemnego przez B. mellitiensis może również dochodzić do powiększenia węzłów chłonnych. Choroba ta w Polsce rodzimie już nie występuje, ale bywa importowana z rejonu śródziemnomorskiego. Rozpoznanie potwierdza się testami serologicznymi. Grzybice płuc przebiegające z odczynem ziarniniakowym i martwicą (wywołane przez Histoplasma capsulatum i Coccidioides immitis z Ameryki Północnej oraz H. dubosi z Afryki), których zarodniki mogą się znajdować w wysuszonych odchodach nietoperzy i ptaków lub rozwijać w glebie i mogą być inhalowane przez ludzi, dają również powiększenie węzłów chłonnych śródpiersia przypominające radiologicznie chłoniaka lub zmiany gruźlicze oraz splenomegalię. Grzyb Sporotrichum schenckii żyjący na roślinach i w glebie może przy inokulacji w uszkodzeniach skóry dawać infekcje, które dalej rozprzestrzeniają się wzdłuż naczyń chłonnych i dają również lokalną limfadenopatię. Rozpoznanie potwierdza się izolując grzyby z materiału biologicznego pobranego ze zmian, szukając samych mikroorganizmów (np. tzw. sferule które są patognomoniczne dla C. Immitis), używając testów serologicznych, w przypadku kokcidioidomykozy pewną wartość ma również test skórny.
W wielu filariozach powiększenie węzłów chłonnych wraz z objawami zapalenia naczyń chłonnych występuje często jako objaw charakterystyczny. Odnosi się to głównie do zakażeń Wuchereria bancrofti, Brugia malayi i B. Timori. Zmiany spowodowane są obecnością, rozwojem i obumieraniem filarii w węzłach i naczyniach chłonnych, w następstwie powstają nacieki i zmiany zarostowe w naczyniach chłonnych łącznie ze słoniowacizną, np. kończyn lub narządów płciowych. Filariozy występują w rejonach o klimacie ciepłym. Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu mikrofilarii we krwi lub w zmianach skórnych. Niezależnie od gatunku nicienia charakterystyczna jest wysoka eozynofilia w rozmazach krwi obwodowej .
Trypanosomozy (Trypanosoma brucei gambiense/rhodesiense) - śpiączka afrykańska obecna w Afryce Równikowej przenoszona przez muchę tse-tse i analogiczna w Nowym Świecie choroba Chagasa (Trypanosoma cruzi) przenoszona przez pluskwiaki są chorobami przebiegającymi z limfadenopatią, rzadko spotykanymi poza terenem ich endemicznego występowania. W chorobie Chagasa limfadenopatia początkowo może być lokalna, w pobliżu miejsca wniknięcia patogenu lub później uogólniona wraz z hepatomegalią. W śpiączce afrykańskiej limfadenopatia w przypadkach powodowanych przez T. b. gambiense jest zawsze obecna i typowo daje powiększenie węzłów chłonnych tylnego trójkąta szyjnego nazywane objawem Winterbottoma.
Leiszmaniozy przebiegające w postaci skórnej lub trzewnej również mogą powodować powiększenie węzłów chłonnych. Wiciowce kilkunastu gatunków Leishmania patogennych dla człowieka są przenoszone poprzez ukąszenia moskitów (Sandfly) z rezerwuaru jakim są małe ssaki (gryzonie i psy). Choroba rozwija się tygodnie, miesiące lub nawet lata po ukąszeniu przez owada będącego wektorem. Typowym rejonem występowania choroby są rejony subtropikalne, w tym również bliższe nam: Północna Afryka, Bliski Wschód a nawet centralna Azja. W przypadkach leiszmaniozy skórnej zajęte mogą być lokalne węzły w pobliżu ukąszenia i jest to czasami pierwszy z objawów choroby; w przypadkach trzewnej leiszmaniozy limfadenopatia pojawia się stosunkowo rzadko, późno i zwykle jest związana z geograficznym regionem występowania gatunków (np. częsta jest w Sudanie). Rozpoznanie choroby opiera się na wykrywaniu pasożyta w odciskach z brzegu ran lub w rozmazach z bioptatów zajętych narządów. Można potwierdzać rozpoznanie testami serologicznymi i testami wykrywającymi komórki uczulone na antygeny pasożyta (testy skórne)
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post