ForumMedyczne.edu.pl

Najczęściej spotykaną przyczyną limfadenopatii pochodzenia wirusowego jest mononukleoza zakaźna. W chorobie tej odczyn węzłowy jest spowodowany ostrym, o łagodnym charakterze odczynem limfoproliferacyjnym w przebiegu zakażenia wirusem Epsteina-Barr, rzadziej wirusem cytomegalii. Choroba dotyczy głównie osób młodych. Powiększenie węzłów chłonnych jest tu objawem bardzo charakterystycznym, są one sprężyste, ruchome, ale otoczone niekiedy obrzmiałą tkanką okołowęzłową, co powoduje ich niewielką tkliwość i może dawać złudzenie łączenia się ich w pakiety. Powiększenie dotyczy przede wszystkim węzłów chłonnych szyjnych, częściej za mięśniem mostkowo-obojczykowosutkowym, rzadziej powiększeniu ulegają także i węzły o innej lokalizacji, tylko wyjątkowo węzły śródpiersia. Wielkość węzłów bywa różna, od niewielkich do dużych, niekiedy wielkości jaja kurzego, są tkliwe na początku choroby, nigdy nie wykazują tendencji do ropienia. Z reguły stopień odczynu węzłowego odpowiada ciężkości przebiegu choroby, przy czym ogólny stan chorego nie budzi obaw. Limfadenopatii towarzyszą inne dość charakterystyczne objawy kliniczne: zmiany zapalne w gardle z nalotami na migdałkach, mogące sugerować anginę, powiększenie wątroby i śledziony, zwykle występujące wraz z niewysokim podwyższeniem transaminaz, dające łagodny obraz uszkodzenia wątroby, obrzęk powiek w okresie ostrym oraz gorączka z objawami rzekomogrypowymi. Rozpoznanie w większości przypadków nie jest trudne i możliwe do szybkiego ustalenia. Rozmaz krwi obwodowej wykazuje leukocytozę z limfocytozą oraz obecność charakterystycznych mononuklearów (tzw. limfocyty atypowe). W przypadku nadkażenia bakteryjnego (np. gardła) w mononukleozie interpretacja rozmazu krwi obwodowej może nastręczać pewnych trudności. Jeżeli w czasie choroby stosowano doustne pochodne penicyliny, niezwykle często występuje wysypka przypominająca wysypkę uczuleniową po ampicylinie. Badania serologiczne pozwalają na ostateczne ustalenie czynnika etiologicznego. Nie ma potrzeby badania histologicznego węzła (2, 9).
Zakażenia adenowirusowe dają różne obrazy kliniczne, w niektórych z nich odczyn węzłowy jest bardzo wyraźny. Powiększenie węzłów dotyczy wówczas z reguły regionu szyi i karku, rzadziej ma charakter bardziej uogólniony. Zwykle są obecne objawy wirusowego zapalenia jamy nosowo-gardłowej oraz obustronne zapalenie spojówek. Objawy samoistnie mijają po upływie 1-2 tygodni. O rozpoznaniu decyduje zachowanie się odczynów serologicznych, a także izolacja wirusa z jamy nosowo-gardłowej i spojówek. W praktyce rzadko się je wykonuje ze względu na łagodny przebieg i szybko ustępujące objawy choroby (10).
Różyczka daje bardzo charakterystyczną limfadenopatię, co często pozwala ją odróżnić od innych chorób zakaźnych wieku dziecięcego, przebiegających z wysypkami skórnymi. Powiększenie węzłów najczęściej wyprzedza pojawienie się zmian skórnych. Obrzęk i hiperplazja dotyczą głównie węzłów zausznych i potylicznych, mniej wyraźne bywa powiększenie węzłów o innej lokalizacji, niekiedy ulega powiększeniu także śledziona. Węzły przy palpacji są tkliwe, sprężyste i nie łączą się w pakiety. Powiększenie ich utrzymuje się jeszcze przez kilka dni po ustąpieniu pozostałych objawów różyczki. Rozpoznanie nie jest trudne; występuje charakterystyczna wysypka, niewysoka i krótkotrwała gorączka. W morfologii z rozmazem zwraca uwagę, obok leukopenii, zwiększona w połowie przypadków liczba komórek plazmatycznych. Potwierdzenie uzyskuje się odczynami serologicznymi. W związku z zagrożeniem dla płodu, przy kontaktach ciężarnych nieszczepionych, które dotychczas nie przebyły choroby, z chorymi dziećmi szczególne znaczenie ma oznaczanie przeciwciał w klasie IgM potwierdzające aktualne zachorowanie (10).
W przebiegu odry często występuje nie charakterystyczne powiększenie węzłów chłonnych. Zwykle jest ono ograniczone do okolicy szyi i karku. Węzły są mniejsze niż w różyczce, jednakowo spoiste, zmniejszają się wraz z ustępowaniem wysypki (13).
Limfadenopatia ograniczona do okolicy pachwinowej może występować w przebiegu opryszczki genitalnejwywołanej zakażeniem wirusem HSV typ II. Analogicznie w przebiegu opryszczkowego zapalenia jamy ustnej, dziąseł i gardła wywołanych przez wirusa HSV typ I, mogą być powiększone węzły chłonne szyjne i podżuchwowe. Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie obrazu klinicznego, a także przez izolacje wirusa z wykwitów. Zdecydowanie rzadziej może wystąpić limfadenopatia w przebiegu półpaśćca.
W gorączce krwotocznej denga, rzadkiej chorobie endemicznie występującej w południowo-wschodniej Azji i Afryce Równikowej również może wystąpić powiększenie węzłów chłonnych, z reguły w okolicy szyjnej i pachwinowej. Rozpoznanie choroby w przypadkach skąpoobjawowych poza rejonem występowania może być trudne, pomocnym jest wywiad oraz badania serologiczne i izolacja wirusa (3).
Limfadenopatia w zakażeniu HIV występuje u około 1/3 zakażonych i należy do ważnych objawów zakażenia i rozwoju zmian. Najczęściej powiększenie węzłów chłonnych powstaje stopniowo, początkowo nie zwraca uwagi, ale węzły powiększone na ogół już nie zmniejszają się. Zazwyczaj są niebolesne, ruchome, skóra nad nimi jest nie zmieniona. Biopsje węzłów należy przeprowadzić wówczas, gdy węzły powiększają się niepokojąco szybko i jednostronnie, stwierdza się powiększenie wnęk płuc lub też powiększenie węzłów brzusznych.
W powiększonych węzłach chłonnych, zależnie od okresu trwania zakażenia i tempa rozwoju choroby, występują: przerost grudkowy (hyperplasia follicularis), przerost mieszany (hyperplasia mixta) lub wyczerpanie limfocytów. Zmiany typu hiperplazji stwierdza się we wcześniejszych okresach łącznie z ARC, natomiast zmiany typu wyczerpania limfocytów zwykle w rozwijającym się lub w pełni rozwiniętym AIDS. U części chorych z AIDS w węzłach znaleźć można wykładniki zakażenia drobnoustrojami oportunistycznymi, głównie gruźlicy lub innymi z grupy Mycobacterium, zmiany grzybicze, rzadko cechy chłoniaka. W zakażeniach HIV limfadenopatia dotyczy częściej węzłów szyjnych, karkowych i potylicznych, w dalszej kolejności pachowych i innych, łącznie z węzłami jamy brzusznej. Powiększenie węzłów pachwinowych spowodowane jest częściej inną niż HIV przyczyną.