ForumMedyczne.edu.pl

dr n. społ. Błażej Kmieciak
Zakład Prawa Medycznego, Katedra Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
b. Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego
Wprowadzenie

W poprzednim numerze „Medycyny Praktycznej – Psychiatrii” (5/2014) zaproponowany został temat związany z dwudziestą rocznicą uchwalenia w Polsce ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (dalej ustawa o o.z.p. lub ustawa psychiatryczna). W artykule Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z perspektywy wybranych wyzwań oraz dylematów w sposób szczególny odniesiono się do problematyki ochrony praw pacjenta szpitala psychiatrycznego. Analizując zagadnienie znaczenia przywołanego aktu prawnego, nie można jednak pominąć jednego z najistotniejszych zagadnień prawno-medycznych odnoszących się do psychiatrii, jakim jest przymusowa hospitalizacja psychiatryczna. Powyższa kwestia już od dłuższego czasu interesuje przedstawicieli nauki prawa. W literaturze przedmiotu zwrócono między innymi uwagę na to, że brak w okresie PRL prawnych regulacji dotyczących możliwości leczenia pacjenta bez zgody sprawił, iż przez lata dochodziło w tej kwestii do naruszeń praw człowieka.1 Uchwalona w 1994 r. polska ustawa psychiatryczna wprowadziła standardy, które z jednej strony chronią wolność oraz prawa osób przymusowo leczonych w omawianym typie szpitali, a z drugiej umożliwiają personelowi medycznemu podjęcie działań w chwili, w której to zachowania pacjenta wynikające z choroby stwarzają zagrożenie dla jego życia lub życia i zdrowia innych osób. Praktyka kliniczna oraz działania związane z ochroną praw pacjenta szpitala psychiatrycznego zwracają jednak uwagę, iż w ciągu dwóch dekad, jakie dzielą nas od uchwalenia ustawy o o.z.p., pojawiły się zjawiska, zagadnienia oraz sytuacje, których rozstrzygnięcie nie jest możliwe bezpośrednio na podstawie zapisów omawianego aktu prawnego.