Pytania do eksperta. Przesiewowe badanie wzroku i wady wzrok

Choroby, schorzenia i leczenie oczu.
admin. med.

Pytania do eksperta. Przesiewowe badanie wzroku i wady wzrok

Post autor: admin. med. »

dr med. Wojciech Hautz
Data utworzenia: 29.10.2012
Ostatnia modyfikacja: 29.10.2012
Opublikowano w Medycyna Praktyczna Pediatria 2012/05

dr med. Wojciech Hautz, Klinika Okulistyki Instytutu "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie

Skróty: Dsph - dioptria sferyczna, POZ - Podstawowa Opieka Zdrowotna

Pytanie 1. Kiedy należy wykonać przesiewowe badanie wzroku u dziecka i na czym ono polega?
Przesiewowe badanie wzroku przeprowadza się w czasie badań bilansowych w gabinetach pediatrycznych (p. Med. Prakt. Pediatr. 5/2011, s. 45-54 - przyp. red.). Ze względu na brak specjalistycznego wyposażenia tych gabinetów, jest to badanie bardzo orientacyjne. Bezwzględnym wskazaniem do skierowania dziecka na badanie do okulisty jest zez, mrużenie oczu, ból oczu, ból głowy, niechęć do pracy z bliska (czytania i pisania) lub oglądanie telewizji z bardzo bliskiej odległości. Na badanie okulistyczne należy również skierować dziecko, u którego rodziców, dziadków lub rodzeństwa stwierdzono zezowanie, niedowidzenie albo wadę wzroku. Okresowych badań okulistycznych wymagają też dzieci przedwcześnie urodzone. U wcześniaków, zwłaszcza poddanych leczeniu laserowemu z powodu retinopatii, wady wzroku występują zdecydowanie częściej. Badanie okulistyczne najlepiej jest przeprowadzić w wieku 2,5-3 lat, gdy dziecko już mówi i może współpracować z lekarzem. Trzeba jednak pamiętać, że dzieci, u których stwierdza się wymienione objawy, należy skierować do specjalisty jak najszybciej.

Piśmiennictwo
1. Kępa B., Grałek M., Adach K. i wsp.: Występowanie wad refrakcji i zeza u dzieci urodzonych przedwcześnie. Kontaktol. Optyka Okulist., 2008; 2 (18): 45-48
2. Kępa B., Grałek M., Czerwinska E. i wsp.: Zez u dzieci przedwcześnie urodzonych. Okulistyka, 2005; 2 (II ): 12-15
3. Hered R.W.: Effective vision screening of young children in the pediatric office. Pediatric Annals, 2011; 40 (2): 76-82 (p. Med. Prakt. Pediatr. 5/2011, s. 45-54 - przyp. red.)

Pytanie 2. Czy przesiewowe badanie wzroku może przeprowadzić lekarz POZ, czy każde dziecko powinien zbadać okulista?
Zbadanie wszystkich dzieci przez okulistę byłoby sytuacją idealną. Niestety nawet w najbogatszych krajach nie jest to możliwe do realizacji. Orientacyjne badanie wzroku może przeprowadzić lekarz POZ. Polega ono na sprawdzeniu ostrości widzenia do dali i bliży oraz wykonaniu tzw. cover test (naprzemienne zasłonięcie oka prawego i lewego w celu wykrycia zezowania). Bardzo ważne podczas badania ostrości widzenia jest dokładne zasłonięcie jednego oka oraz zachowanie odpowiedniej odległości od tablicy (dostępne na rynku tablice do sprawdzania ostrości widzenia do dali należy odczytywać z odległości 5 m!).

Piśmiennictwo
1. Hautz W., Grałek M., Kanigowska K.: Zasady korekcji wad refrakcji u dzieci. Kontaktol. Optyka Okulist., 2010; 2 (26): 13-14
2. Kemper A.R., Clark S.J., Freed G.L.: Services provided for preschool-aged children with suspected amblyopia. J.Pediatr. Ophthalmol. Strabismus, 2003; 40 (5): 279-282

Pytanie 3. Czy badanie wzroku przeprowadzone w POZ jest miarodajne? Czy badanie wzroku u małego dziecka bez użycia specjalistycznego sprzętu ma sens?
Przeprowadzenie badania okulistycznego u małego, niewspółpracującego dziecka jest bardzo trudne nawet dla doświadczonego okulisty. Ostrość wzroku u mówiących dzieci >2,5 lat sprawdza się, pokazując specjalnie dla nich zaprojektowane tablice optotypów (obrazki typu domek, kaczka, samolot, itp.). Badanie dzieci, które już współpracują, ale nie potrafią jeszcze czytać, można przeprowadzić w gabinecie POZ, wykorzystując te same tablice optotypów. W razie wątpliwości należy dziecko skierować na badanie do okulisty.

Piśmiennictwo
1. Hautz W., Grałek M., Kanigowska K.: Zasady korekcji wad refrakcji u dzieci. Kontaktol. Optyka Okulist., 2010; 2 (26): 13-14
2. Kemper A.R., Fant K.E., Badgett J.T.: Preschool vision screening in primary care after a legislative mandate for diagnostic eye examinations. Southern Med. J., 2003; 96 (9): 859-862

Pytanie 4. Czy komputerowe badanie wzroku przeprowadzane u optyków może być podstawą doboru okularów dla dziecka, czy zawsze konieczna jest weryfikacja rozpoznania i pełne badanie okulistyczne?
Badanie komputerowe jest zawsze tylko i wyłącznie badaniem orientacyjnym. Szkła okularowe dla dziecka zawsze powinien dobierać lekarz okulista. U małych dzieci występuje bardzo silny skurcz wewnątrzgałkowych mięśni powodujących akomodację, co znaczne przekłamuje wyniki badania komputerowego (np. u dziecka z nadwzrocznością +3,0 dioptrie sferyczne [Dsph] można uzyskać wynik -3,0 Dsph). W takich przypadkach badanie można przeprowadzić po podaniu dziecku kropli rozluźniających mięśnie akomodacyjne (Atropina, Tropicamid).

Piśmiennictwo
1. Hautz W., Grałek M., Kanigowska K.: Zasady korekcji wad refrakcji u dzieci. Kontaktol. Optyka Okulist., 2010; 2 (26): 13-14
2. Szuba R., Naskręcki R.: Metody badania i korekty krótkowzroczności. Kontaktol. Optyka Okulist., 2009; 4 (24): 20-27

Pytanie 5. Czy każdy astygmatyzm należy korygować szkłami (niektórzy okuliści nie zalecają szkieł z niewielkim cylindrem)?
Przy małym astygmatyzmie do 0,5 dioptrii korekcja nie jest konieczna, ponieważ pacjent bez problemu koryguje taką wadę napięciem mięśni wewnątrzgałkowych (akomodacja). Jednak astygmatyzm, któremu towarzyszy dodatkowo wada sferyczna, należy skorygować w pełni. Pełną korektę astygmatyzmu zaleca się również pacjentom leczonym z powodu zeza.

Piśmiennictwo
1. Witowska W.: Postępowanie w przypadku pacjenta z zezem zbieżnym akomodacyjnym. Kontaktol. Optyka Okulist., 2010; 1 (25): 28-31
2. Wilczyński T., Wójcik-Niklewska B., Formińska-Kapuścik M., Zielińska A.: Współczesne metody wyrównywania krótkowzroczności. Kontaktol. Optyka Okulist., 2010; 2 (26): 24-26

Pytanie 6. Niektórzy okuliści i rodzice uważają, że nie należy w 100% korygować wady wzroku (krótkowzroczności) u małego, rosnącego dziecka, twierdząc, że zmusza to gałkę oczną do ćwiczeń i hamuje pogłębianie się wady. Czy jest to prawda?
Zdania okulistów są podzielone. Z jednej strony pełna korekta okularowa krótkowzroczności może powodować mocniejszy skurcz akomodacyjny przy pracy z bliska, co zwiększa ryzyko pogłębienia wady, jednak z drugiej strony w niedokorygowanej krótkowzroczności obraz padający na siatkówkę jest niewyraźny, co również może powodować przetrwały skurcz akomodacyjny (oko próbuje skorygować nieostry obraz) i w konsekwencji pogłębiać wadę. Ja jestem zwolennikiem korygowania krótkowzroczności u dzieci do osiągnięcia ostrości widzenia 0,9 przy patrzeniu obuocznym (co odpowiada orientacyjnie 90% pełnej ostrości do dali).

Piśmiennictwo
1. Wilczyński T., Wójcik-Niklewska B., Formińska-Kapuścik M., Zielińska A.: Współczesne metody wyrównywania krótkowzroczności. Kontaktol. Optyka Okulist., 2010; 2 (26): 24-26
2. Szuba R., Naskręcki R.: Metody badania i korekty krótkowzroczności. Kontaktol. Optyka Okulist., 2009; 4 (24): 20-27

Pytanie 7. Czy wada wzroku u rodziców zwiększa ryzyko wystąpienia wady u dziecka (czy każda, a jeżeli nie, to które)? Czy w związku z tym dzieci te powinny być badane regularnie przez okulistę?
Jak każda cecha, również wady wzroku mogą być dziedziczone. Szczególną uwagę należy zwrócić na pacjentów, u których rodziców lub dziadków występuje nadwzroczność, astygmatyzm, niedowidzenie lub zez. Dzieci te, jeśli nie demonstrują niepokojących objawów, należy zbadać po raz pierwszy po ukończeniu 1. roku życia. W razie stwierdzenia jakiegokolwiek z objawów z wymienionych powyżej (p. pyt. 1.) dziecko należy jak najszybciej skierować na badanie okulistyczne (czekanie na badanie zezującego dziecka do ukończenia 1. rż. jest błędem!).

Piśmiennictwo
1. Podfigurna-Musielak M., Frajdenberg A., Rydzanicz M. i wsp.: Typy dziedziczenia w genetycznie uwarunkowanych chorobach narządu wzroku. Okulistyka, 2007; 1 (I): 39-43
2. Szumski M., Bakunowicz-Łazarczyk A.: Współczesne poglądy na etiopatogenezę, diagnostykę i postępowanie krótkowzroczności. Kontaktol. Optyka Okulist., 2010; 2 (26): 18-23

Pytanie 8. Rodzice często pytają, co mogą zrobić, by zapobiec pogłębianiu się wady wzroku. Czy są jakieś metody lub preparaty o potwierdzonej skuteczności?
Nadwzroczność ma tendencję do zmniejszania się, a krótkowzroczność do powiększania wraz ze wzrostem dziecka - jest to spowodowane fizjologicznym procesem wydłużania gałki ocznej. Niestety nie ma leków spowalniających ten proces. Niektórzy okuliści zalecają zakładanie na noc specjalnych soczewek kontaktowych, które mają za zadanie odkształcić powierzchnię rogówki, co pozwala nie używać szkieł korekcyjnych w ciągu dnia (ortokorekcja). Jednak stosowanie tych soczewek u dzieci jest kontrowersyjne.

Piśmiennictwo
1. Borrisova O., Pelczar E.: Ocena wpływu noszenia soczewek ortokorekcyjnych na postępowanie krótkowzroczności u dzieci. Kontaktol. Optyka Okulist., 2006; 2 (14): 8-11
2. Borrisova O., Pelczar E.: Zastosowanie ortosoczewek w korekcji krótkowzroczności - ocena wyników własnych. Kontaktol. Optyka Okulist., 2004; 2 (10): 19-22

Pytanie 9. Czy u dzieci stosuje się operacyjną (laserową) korektę wady wzroku? Czy każdą wadę można leczyć chirurgicznie? Jakie są wskazania i przeciwwskazania do tego zabiegu?
Generalnie zabiegi laserowe wykonuje się po ukończeniu 21. roku życia, a więc po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. U dzieci operacje tego typu wykonuje się wyjątkowo rzadko, a wskazaniem jest duża różnowzroczność (różnica w wielkości wady wzroku pomiędzy prawym i lewym okiem). W takich przypadkach nie jest możliwe zlewanie obrazów z jednego i drugiego oka nawet po zastosowaniu korekty okularowej. Zabieg laserowy może wówczas umożliwić proces widzenia obuocznego.

Piśmiennictwo
Ghanem A.A., Nematallah El-Adawy E.H., Anwar G.M.: Facilitation 1. of amblyopia management by laser In situ keratomileusis (LASIK) in children with myopic anisometropia. Curr. Eye Res., 2010; 35 (4): 281-286
2. Szuba R., Naskręcki R.: Metody badania i korekty różno wzroczności. Kontaktol. Optyka Okulist., 2009; 4 (24): 20-28

Pytanie 10. Na czym polega "jednooczne patrzenie"? Czy wadę tę można skorygować szkłami?
"Jednooczne patrzenie" jest konsekwencją zezowania i towarzyszącego mu niedowidzenia (obniżonej ostrości widzenia oka z nieużywania [p. Med. Prakt. Pediatr. 4/2011, s. 63-70 - przyp. red.]). Taki pacjent nie zlewa obrazów z obu oczu, a więc nie widzi stereoskopowo. Leczenie polega na pełnej korekcie wady wzroku, zasłanianiu oka dominującego (aby uruchomić oko niedowidzące) i ewentualnej korekcji chirurgicznej zeza. Trzeba podkreślić, że leczenie to daje dobre efekty tylko u pacjentów do 6.-7. roku życia. W późniejszym okresie życia powrót do prawidłowego obuocznego, stereoskopowego widzenia jest już praktycznie niemożliwy.
Piśmiennictwo
1. Markowska E., Bakunowicz-Łazarczyk A.: Wyniki operacji zeza u dzieci w wieku od 2 lat do 3 lat. Kontaktol. Optyka Okulist., 2008; 2 (18): 20-22
2. Tokarz-Sowińska E., Karczewicz D.: Leczenie choroby zezowej metodą lokalizacyjną. Część I: Leczenie zezów bez zaburzeń ruchomości oczu. Kontaktol. Optyka Okulist., 2008; 4 (20): 11-13
3. Granet D.B., Khayali S.: Amblyopia and strabismus. Pediatric Annals, 2011; 40 (2): 89-94 (p. Med. Prakt. Pediatr. 4/2011, s. 63-70 - przyp. red.)
źródło: mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post