ForumMedyczne.edu.pl

Rak jelita grubego – nowa szansa na kontrolowanie podatności na chemioterapię
Niemieccy naukowcy donoszą o odkryciu biomarkera, którego kontrolowanie umożliwiłoby ocenę podatności na chemioterapię w trakcie leczenia raka jelita grubego. Oznaczenie metylacji genów kodujących czynnik transkrypcyjny AP-2 epsilon (TFAP2E) może być pomocnym badaniem do określenia oporności na chemioterapię.(1,2)

Rak jelita grubego jest obecnie jednym z najczęściej występujących nowotworów u obu płci. Dotyczy głównie osób po 50 roku życia. Niestety jest wykrywany najczęściej w późnym stadium. Na szczęście sytuacja ta wydaje się poprawiać od czasu wprowadzenia badań przesiewowych. W zależności od lokalizacji guz może dawać objawy wcześniej, bądź później. Jednak ok. 20% nowotworów jelita grubego jest, kolokwialnie mówiąc, możliwych do wykrycia „w zasięgu palca”, czyli poprzez badanie per rectum.

Genetyka raka jelita grubego jest dość dobrze poznana. Model powstawania nowotworu od gruczolaka do raka, z występującymi po sobie poszczególnymi mutacjami genów, została opisana po raz pierwszy właśnie przy patologii raka jelita grubego. Wykazano również predyspozycje genetyczne do powstania tego rodzaju nowotworu – zespoły polipowatości rodzinnej (Gardnera, Turkota, Peutz-Jeghersa) oraz wrodzony zespół bez polipowatości (HNPCC), czyli zespół Lyncha.(3)

Naukowcy wykazali, że kontrolowanie metylacji genu TFAP2E, umożliwi ocenę, czy chemioterapia 5-fluorouracylem w danym przypadku będzie skuteczna, czy też nie. Badania zostały przeprowadzone in vitro na liniach komórek nowotworowych i na grupie 74 pacjentów z rakiem jelita grubego wybranych z 220 pacjentów poddawanych chemio – radioterapii. U 38 spośród 74 (51%) wykryto hipermetylację genu TFAP2E.(1) Wiązało się to ze zmniejszeniem aktywności TFAP2E i nadekspresją genu DKK4. DKK4 jest częścią szlaku sygnałowego, który przenosi informację z powierzchni komórki do jej wnętrz i jego obecność ma prawdopodobnie rolę w powstawaniu raka jelita grubego. (2)

Nadekspresja DKK4 w komórkach nowotworowych powoduje zwiększenie oporności na chemioterapię, przy użyciu 5-fluorouracylu, nie wykazano związku z chemioterapią irinotekanem i oxaliplatyną. Oporność na chemioterapię była niezależna od tego, czy pacjenci otrzymują równocześnie radioterapię, czy nie. Posttranslacyjna modyfikacja TFAP2E była niezależna od mutacji kluczowych regulatorowych onkogenów, ani żadnych innych genów wpływających na metabolizm fluorouracylu.

Chemioterapia w przypadku raka jelita grubego umożliwia poprawę komfortu życia pacjentów i wydłużenie czasu przeżycia. Najczęściej jest stosowana pooperacyjnie, lecz w przypadku guzów nieoperacyjnych jest wybierana jako terapia pierwszego rzutu. Po onkologicznej ekspertyzie radiologicznej może być również terapią pierwszego rzutu guzów w stadium T1 i T2, w połączeniu z naświetlaniami miejscowymi. Służy również do leczenia lokalnych nawrotów choroby oraz jako terapia paliatywna bólu w krwawień u pacjentów z licznymi przerzutami.

Autor: Magdalena Chorążka