Rak trzustki a cukrzyca

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
Asystentka

Rak trzustki a cukrzyca

Post autor: Asystentka »

Lek. Magdalena Kwiatkowska
Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum UJ, Kraków

Rak gruczołowy trzustki (adenocarcinoma pancreatis) pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów z powodów nowotworów na świecie. Szacuje się, iż stanowi on ok. 85% wszystkich nowotworów trzustki (ok. 10% to nowotwory torbielowate, pozostałe 5% dotyczy guzów z komórek części wewnątrzwydzielniczej). Najczęściej dotyka osób powyżej 50. roku życia, rzadko (<20%) do 30. roku życia. Rak trzustki najczęściej (80–90% przypadków) zostaje zdiagnozowany w późnym, nieresekcyjnym stadium choroby, czego główną przyczynę stanowią niecharakterystyczne objawy kliniczne oraz brak badań przesiewowych i markerów o dużej czułości i swoistości dla tego nowotworu. Szacuje się, że 5-letnie przeżycie dotyczy <5% chorych.
Czynniki ryzyka

Palenie tytoniu jest niezależnym, udowodnionym czynnikiem ryzyka raka trzustki (do ok. 29% przypadków), ryzyko zwiększa się wraz z liczbą wypalonych papierosów, a maleje dopiero po 15 latach od zaprzestania palenia. Innymi czynnikami ryzyka są: przewlekłe zapalenie trzustki, otyłość, cukrzyca oraz czynniki genetyczne. Jednym z najsilniejszym czynników ryzyka jest dziedziczne zapalenie trzustki, zwiększające ryzyko wystąpienia raka nawet 50–70-krotnie, jednak odpowiada ono za mniej niż 1% wszystkich wykrytych nowotworów. Ryzyko wystąpienia raka trzustki zależy od BMI i zwiększa się proporcjonalnie do wzrostu masy ciała (na każdy wzrost BMI o 5 kg/m2 zwiększa się o ok. 6% u mężczyzn i 12% u kobiet).
Objawy

Początkowe objawy raka trzustki są niecharakterystyczne, w związku z czym chory może je zbagatelizować. Należą do nich: uczucie wzdęcia brzucha, brak łaknienia, utrata masy ciała, biegunka. Bardziej swoiste i niepokojące dla pacjenta objawy, tj. żółtaczka, świąd skóry, wymioty, ból brzucha lub pleców pojawiają się wraz ze wzrostem masy guza. Przy lokalizacji w głowie trzustki u 80% chorych obserwuje się bezbólową żółtaczkę z towarzyszącym świądem skóry, dzięki czemu nowotwór w tej lokalizacji zostaje zwykle szybciej zdiagnozowany. Tylko u ok 25% chorych występuje objaw Courvoisiera (powiększony pęcherzyk żółciowy, badalny przez powłoki przy współistniejącej żółtaczce).
Cukrzyca

Cukrzyca stanowi zarówno istotny czynnik ryzyka zachorowania na raka trzustki, jak i może być jego pierwszym objawem. W cukrzycy w porównaniu z populacją ogólną ryzyko wystąpienia raka trzustki jest o ok. 90% wyższe. Ryzyko to wiąże się zasadniczo z cukrzycą typu 2, będącą wynikiem nadwagi lub otyłości i hiperinsulinemii. Początkowo jest rezultatem występującej insulinooporności i zwiększenia produkcji endogennej insuliny, na dalszych zaś etapach choroby stanowi konsekwencję podawania insuliny egzogennej w trakcie insulinoterapii. Wynika ono z faktu, iż insulina oprócz swojego działania metabolicznego, działa również stymulująco na receptor insulinopodobnego czynnika wzrostu I (IGF-1), przez co pobudza proliferację i hamuje apoptozę komórek. Hiperglikemia także sprzyja rozwojowi nowotworów poprzez nasilenie stresu oksydacyjnego i produkcję wolnych rodników, które bezpośrednio uszkadzają DNA. Subkliniczny stan zapalny towarzyszący hiperglikemii również może skutkować powstawaniem mutacji w materiale genetycznym. Cukrzyca typu 1 również wiąże się ze zwiększonym ryzykiem choroby nowotworowej (o ok. 20%), jednak bez predylekcji narządowej.10

W badaniach obserwacyjnych przeprowadzonych w Szwecji w latach 2005–20113 na grupie 391 chorych na cukrzycę z rozpoznaniem raka trzustki i 3910 pacjentów z cukrzycą bez choroby nowotworowej (stanowiących grupę kontrolną) zaobserwowano zwiększenie oporności na insulinę i upośledzenie wyrównania metabolicznego (mierzonych wzrostem HbA1c) już 1–2 lata przed rozpoznaniem raka trzustki ze szczytowym wzrostem wartości HbA1c 3–6 miesięcy przed ustaleniem rozpoznania (wykres). Badanie to mimo pewnych ograniczeń i uogólnień (m.in. brak rozróżnienia między krótko i długo trwającą cukrzycą) wskazuje na potencjalną korzyść z wykonywania diagnostyki w kierunku choroby nowotworowej u pacjentów z nagłą dekompensacją cukrzycy o nieznanej przyczynie. cd...mp.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post