Rehabilitacja w POChP usprawnia oddychanie

Rehabilitacja: osób z uszkodzonym słuchem, pulmonologiczna, psychiatryczna, wirtualna rehabilitacja – innowacyjna metoda rehabilitacji z wykorzystaniem technologii komputerowych, fizjoterapia, zabiegi usprawniające
admin. med.

Rehabilitacja w POChP usprawnia oddychanie

Post autor: admin. med. »

Rehabilitacja oddechowa powinna stanowić nieodłączny element całościowego postępowania terapeutycznego u pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc. Dzięki niej można poprawić wydolność wysiłkową nawet o 25 proc. Rehabilitacja może odbywać się w warunkach szpitalnych, sanatoryjnych lub ambulatoryjnych. Wymaga jednak całkowitego zaprzestania palenia papierosów, silnej motywacji chorego oraz akceptacji żmudnego programu rehabilitacji.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) związana z przewlekłym stanem zapalnym toczącym się w drobnych oskrzelach powoduje postępujące ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe i prowadzi do inwalidztwa oddechowego. Choć POChP najczęściej wynika z wieloletniej ekspozycji na dym tytoniowy, może rozwijać się również z powodu narażenia na substancje drażniące lub na bazie zaburzeń uwarunkowanych genetycznie. Spadek tolerancji wysiłku jest niewątpliwie skutkiem ograniczonego przepływu powietrza przez drogi oddechowe, a zmniejszenie masy ciała oraz osłabienie siły mięśni szkieletowych, w tym mięśni układu oddechowego, ma istotne znaczenie dla obniżenia jakości życia oraz dla zwiększonego ryzyka przedwczesnej śmierci.

Upośledzenie wydolności mięśni szkieletowych u chorych na POChP wynika z przewlekłego niedotlenienia i roztrenowania spowodowanego ciągłym unikaniem wysiłku, prowadzących do zmniejszenia gęstości naczyń krwionośnych mięśni oraz do zmniejszenia aktywności enzymów biorących udział w biochemicznych przemianach aerobowych. Do miopatii prowadzi też przewlekła glikokortykosteroidoterapia. A do utraty masy mięśniowej obserwowanej u chorych na POChP dochodzi na skutek m.in. niedożywienia i zwiększonego wydatku energetycznego związanego z aktywnym udziałem mięśni klatki piersiowej w przełamywaniu zwiększonego oporu oddechowego oraz rozedmy.

Ważne cele

Leczenie POChP opiera się na ograniczeniu palenia papierosów i unikaniu czynników drażniących drogi oddechowe, przebywaniu w środowisku o właściwej wilgotności i temperaturze oraz unikaniu infekcji. Choć najważniejszą rolę odgrywają farmakoterapia (obejmująca leki rozszerzające oskrzela, specyfiki rozrzedzające wydzielinę, preparaty wykrztuśne, glikokortykosteroidy) i tlenoterapia, to coraz większego znaczenia nabiera rehabilitacja oddechowa. Jej podstawowe cele obejmują złagodzenie dolegliwości, zapobieganie lub opóźnienie rozwoju niewydolności oddechowej, a co za tym idzie zmniejszenie stopnia inwalidztwa i usprawnienie mechaniki oddychania. Jej efektem jest zatem poprawa funkcjonalności i jakości życia pacjenta. Cele te realizowane są poprzez trening fizyczny, ćwiczenia oddechowe, udrażnianie drzewa oskrzelowego i prawidłowe odżywianie.

Trening fizyczny

Ćwiczenia fizyczne muszą być dostosowane do możliwości chorego na POChP. Zaleca się trening usprawniający: marsz po płaskim terenie, jazdę na rowerze czy pływanie, oraz wytrzymałościowo-siłowy, np. podnoszenie ciężarków. Ćwiczenia mogą być też wykonywane w warunkach kontrolowanych na ergometrze lub bieżni. Czas treningu wynosi zwykle od 20 do 30 minut, a jego częstość od 2 do 5 razy w tygodniu. W momencie uczucia zmęczenia wysiłek należy przerwać, a kolejne ćwiczenie można podjąć po ustąpieniu duszności czy zasinienia ust. U pacjentów w zaawansowanym stadium choroby intensywność ćwiczeń powinna być mniejsza i przybrać formę treningu przerywanego; w takim przypadku minuta ćwiczeń poprzedzana jest minutą odpoczynku. Jeden cykl rehabilitacji trwa około 8 tygodni.

Ćwiczenia oddechowe

Umiejętność prawidłowego oddychania i wentylacji płuc oraz odpowiedni trening mięśni oddechowych mogą znacznie przyczynić się do poprawy komfortu życia chorego na POChP. Wdech powinien być wykonywany przez nos, gdzie następuje oczyszczanie i ogrzanie powietrza. Wydech zaś powinien następować przez usta. U chorych na POChP wzrost oporów w drogach oddechowych i spadek sprężystości utkania płucnego upośledza wykonanie biernego wydechu, dlatego oddychają oni używając górnego obszaru klatki piersiowej, co zmniejsza zaangażowanie przepony — klatka piersiowa na stałe ustawia się w pozycji wdechowej.

W usprawnieniu układu oddechowego pomocne są ćwiczenia oddechowe, np. oddychanie przez „zasznurowane usta”, które polega na powolnym wydechu przez ułożone jak do gwizdania lub przymknięte wargi z jednoczesnym wciąganiem brzucha i unikaniem parcia; do prawidłowego wykonania tej czynności może przydać się zapalona świeca ustawiona przed pacjentem. Pozwala ona kontrolować siłę i sposób wydechu. To ćwiczenie szczególnie poleca się chorym z zaawansowaną rozedmą płuc.

Drugie ćwiczenie — „czynny wydech” — wykonuje się w pozycji na wznak z poduszką podłożoną pod głowę, stopami opartymi o podłogę, nogami zgiętymi w stawach kolanowych i biodrowych z położoną na brzuchu książką lub 3-kilogramowym woreczkiem z piaskiem. Takie ułożenie ciała umożliwia niezbędne rozluźnienie mięśni szkieletowych. Poprawia ono funkcję przepony oraz ruchomość klatki piersiowej. W trakcie wydechu dochodzi do skurczu mięśni brzucha będącego wynikiem jego powolnego wciągania. Książka lub woreczek położone na brzuchu pozwalają na obserwację i kontrolę jego ruchów — unoszą się w czasie wdechu i obniżają podczas wydechu. Powyższe ćwiczenie może być również wykonywane z pomocą fizjoterapeuty, który jedną dłonią uciska podbrzusze pacjenta w czasie wdechu, powodując opór, zaś drugą rękę kładzie na mostku chorego, by sprawdzić, czy pacjent wolny jest od niepożądanych ruchów oddechowych klatką piersiową. Ma ono na celu usprawnianie mięśnia przepony. Uaktywnienie przepony i dolnych partii klatki piersiowej można też uzyskać poprzez stabilizację obręczy kończyn górnych, kładąc 3-kilogramowe woreczki z piaskiem na okolice podobojczykowe chorego leżącego na plecach.

Spośród ćwiczeń oddechowych zaleca się jeszcze trening mięśni oddechowych, w tym najbardziej powszechny, tj. dmuchanie przez rurkę do butelki wypełnionej w 2/3 wodą. Ponieważ opór stawiany przez wodę wymaga aktywizacji dodatkowych mięśni oddechowych klatki piersiowej, poprawia ono ich sprawność. Ten sam efekt uzyskuje się z użyciem urządzenia z kulkami unoszonymi siłą wydechu.
Należy pamiętać, że rozpoczęcie ćwiczeń oddechowych przez chorego na POChP powinno być poprzedzone rozluźnieniem mięśni klatki piersiowej, czemu sprzyjają np. swobodne skłony i skręty tułowia.

Toaleta drzewa oskrzelowego

Choremu na POChP i palaczowi papierosów dokucza nadmiar wydzieliny w drogach oddechowych, szczególnie odczuwalny nad ranem. Toaleta drzewa oddechowego ma na celu oczyszczenie oskrzeli z nadmiaru zalegającej wydzieliny, która jest źródłem nawracających stanów zapalnych i znacznie utrudnia oddychanie. Usunięciu wydzieliny służy drenaż ułożeniowy. Chory powinien przyjmować taką pozycję, aby drenowany odcinek dróg oddechowych znajdował się powyżej wnęki płuca, dzięki czemu wydzielina może swobodnie spływać w wyniku działania siły grawitacji. Efekt spływania wydzieliny można uzyskać w pozycji Trendelenburga, jednak nie powinno się jej przyjmować m.in. w przypadku ostrej niewydolności krążenia, przebytych operacji ośrodkowego układu nerwowego, zatorowości płucnej, nasilonej duszności, krwawienia z dróg pokarmowych i oddechowych czy wodobrzusza.

Drugim zabiegiem pomocnym w pozbywaniu się wydzieliny oskrzelowej jest oklepywanie. Trzy kilkuminutowe serie oklepywania pomagają w odrywaniu się wydzieliny od ścian oskrzeli; w przerwach między oklepywaniem pacjent może odkrztusić wydzielinę i wykonywać ćwiczenia oddechowe torem przeponowym. Nie należy zapominać o tzw. efektywnym kaszlu, który może być wykonywany w pozycji „woźnicy” — siadzie z pochyloną ku przodowi głową. Kaszel można prowokować, wymawiając literę R lub H, a także pokasłując podczas szybkiego wydechu.

Skuteczną toaletę drzewa oskrzelowego ułatwiają inhalacje z leków mukolitycznych i rozszerzających oskrzela. W rozrzedzeniu wydzieliny może również pomóc ogrzanie klatki piersiowej poprzez wypicie ciepłego napoju, okłady lub zastosowanie lampy sollux. Toaleta drzewa oskrzelowego trwa zwykle 45-60 minut.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post