Interakcje żywność-lek mogą być bardzo niebezpieczne. Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że jedzenie może zmienić efekt terapii. Na co więc zwrócić szczególną uwagę? Oto kilka przykładów.
Leki przeciwdepresyjne a czekolada i czerwone wino
Wiele gatunków wina, wędlin, serów, ryb wędzonych oraz ukochana czekolada zawiera pochodną aminokwasu o nazwie tyramina. Spożywanie tego typu produktów z lekami będącymi inhibitotami enzymu MAO (monoaminooksydazy) takich jak przykładowo selegilina czy fenelzyna może doprowadzić do niebezpiecznych skoków ciśnienia tętniczego.
Leki przeciwzakrzepowe a zielone warzywa liściaste
Warfaryna, będąca lekiem antyzakrzepowym, wywiera swoje działanie terapeutyczne dzięki hamowaniu powstawania czynników krzepnięcia zależnych od witaminy K. Tymczasem witamina ta jest obecna w wielu zielonych warzywach liściastych takich jak jarmuż, szpinak czy brokuły. Warto kierować się zasadą – im ciemniejszy odcień zieleni rośliny tym większa zawartość witaminy K. W połączeniu z warfaryną żywność ta przeciwdziała efektom antyzakrzepowym. Pacjenci powinni podczas terapii stale i regularnie monitorować wartość czynnika INR.
Antybiotyki a nabiał
Produkty mleczne takie jak jogurty, mleko, sery czy lody zawierają duże ilości wapnia. Ten dwuwartościowy pierwiastek, mimo iż jest niezbędnym elementem diety wchodzi w niekorzystną interakcję z takimi antybiotykami jak tetracyklina, doksycyklina, lewofloksacyna czy cyprofloksacyna. Po jednoczesnym spożyciu dochodzi do wytworzenia w organizmie chelatów, które osłabiają wchłanianie leku, przez co efekt terapeutyczny jest wyraźnie słabszy. Podobny skutek wywołują suplementy innych wielowartościowych pierwiastków np. magnezu czy żelaza. Pacjenci powinni zostać poinformowani, że konieczne jest zachowanie przynajmniej 2 godzin odstępu między antybiotykiem a bogatą w wapń żywnością.
Leki będące metabolizowane przez CYP3A4 a sok z grejpfruta
Grejpfruty zawierają w sobie substancje należące do grupy furanokumaryn, które hamują działalność cytochromu wątrobowego CYP3A4, który odpowiada za metabolizm prawie połowy leków dostępnych na rynku. Stwarza to ogromną możliwość interakcji. Zmniejszony metabolizm ksenobiotyków prowadzi do zwiększenia ich stężenia w ustroju, co skutkuje ich podwyższoną toksycznością. Zasada jest prosta – przyjmujesz leki, powstrzymaj się kilka godzin od picia soku z grejpfruta lub całkowicie wyeliminuj go ze swojej diety.
Leki na nadczynność tarczycy a jod
Żywność bogada w jod, np. owoce morza, ryby czy sól jodowana mogą zmniejszać skuteczność leków przeciwtarczycowych. Pacjenci, którzy regularnie spożywają tego typu pokarmy mogą wymagać zwiększenia dawek leków. W nadczynności tarczycy należy unikać nie tylko samego jodu, ale i leków zawierających jod (Cordarone, Opacorden, Betadine,) środków kontrastowych z jodem oraz hormonów tarczycy. W przebiegu nadczynności tarczycy może to nasilić chorobę, a nawet doprowadzić do groźnego dla życia przełomu tarczycowego nadczynnego.
Dziurawiec a ... leki
Ziele dziurawca stosowane jest jako środek łagodzący objawy depresji, bezsenności. Ziele dziurawca powinno być stosowane jedynie w monoterapii, ponieważ surowiec ten wchodzi w liczne interakcje. Dziurawiec zwiększa aktywność enzymów cytochromu P-450 (CYP 3A4). Wzrost aktywności enzymów wątrobowych prowadzi do szybszego metabolizmu niektórych leków, co wiąże się z ich słabszym działaniem. Stosowanie leków przeciwdepresyjnych (inhibitorów MAO oraz SSRI) łącznie z dziurawcem może prowadzić do wystąpienia groźnego „zespołu serotoninowego” spowodowanego zbyt dużą ilością serotoniny w mózgu. Ziele dziurawca zwiększa aktywność glikoproteiny P, która jest odpowiedzialna za „wyrzucanie” leków z komórek. Podczas picia naparu mniejsze stężenie uzyskują między innymi leki, leki przeciwwirusowe stosowane u pacjentów z wirusem HIV - digoksyna, warfaryna, loperamid. Również kobiety stosujące doustną antykoncepcję powinny uważać na to ziele – obniżony poziom estrogenów może zmniejszyć wyraźnie skuteczność tych środków. Co istotne, efekt indukujący aktywność enzymów wątrobowych może utrzymywać się nawet do 2 tygodni po zaprzestaniu picia naparów z dziurawca.
Alkohol
Tu przydałby się osobny artykuł. Obowiązuje jedna zasada – bierzesz leki, odstaw albo wyraźnie ogranicz spożywanie alkoholu. Używka ta jak wiadomo bardzo osłabia funkcje metaboliczne wątroby, co wiąże się z gorszą eliminacją i nasileniem toksyczności.
- zasady.png (13.42 KiB) Przejrzano 983 razy
Wpływ składników żywności na zmniejszenie wchłaniania leku:
Błonnik pokarmowy - Leki antydepresyjne (np. Amitryptylina)
Błonnik pokarmowy - Naparstnica (np. Digoxin, Bemecor)
Wapń (Mleko, produkty mleczne) - Tetracyklina, fluorochinolony
Wpływ składników żywności na zwiększenie wchłaniania leku:
Tłuszcz pokarmowy - Preparaty teofiliny (np. Euphyllin)
Wpływ składników żywności na metabolizm leku:
Flawonoidy, furanokumaryny - Blokery kanału wapniowego (np. Nitrendypina)
(Sok grejpfrutowy)
Flawonoidy, furanokumaryny - Lowastatyna
(Sok grejpfrutowy)
Tyramina - Inhibitory MAO (np. phenelzyna
isoniazyd, furazolidon)
(Sery dojrzewające, kiełbasy typu salami, przejrzałe owoce)
Synergiczne działanie składników żywności i leków:
Kofeina (kawa, napoje typu cola, - Preparaty teofiliny (np. Euphyllin)
napoje energetyzujące)