Szczegółowa dieta przy cukrzycy

Wszystko o dietach, ich rodzajach i stosowaniu.
dimedicus

Szczegółowa dieta przy cukrzycy

Post autor: dimedicus »

Obecnie uważa się, że dieta cukrzycowa powinna opierać się na zasadach zdrowego odżywiania, będąc tylko w niektórych punktach nieco bardziej restrykcyjną (kwestia cukrów prostych, które w przypadku diabetyków powinny być zupełnie wyeliminowane, u osób zdrowych - ograniczone). Pojawiają się nawet głosy, że coś takiego jak dieta cukrzycowa nie istnieje – jest to po prostu zdrowy i słuszny model żywienia, który powinien być stosowany przez ogół społeczeństwa. Z tą różnicą, że osoby zdrowe mają możliwość decyzji, jak się odżywiają, diabetycy niejako nie mają wyjścia – muszą respektować pewne ograniczenia, aby skutecznie leczyć cukrzycę.
Cukrzyca jest specyficzną chorobą, w której „grają” trzy elementy – leki (insulina, leki przeciwcukrzycowe), wysiłek fizyczny oraz dieta. Leki oraz wysiłek obniżają poziom glukozy we krwi, jedzenie (głównie węglowodany) podnoszą glikemię. Cała sztuka polega na tym, aby umieć odpowiednio bilansować te trzy czynniki. Skoro węglowodany podnoszą stężenie glukozy logicznym jest, że ich obecność w diecie powinna być limitowana. W diecie osoby chorej na cukrzycę ważna jest nie tylko ilość węglowodanów (ani za dużo, ani za mało), ale także ich jakość. Węglowodany dzielą się na szybkowchłaniające i wolnowchłaniające, innymi słowy na takie które szybko podnoszą poziom cukru we krwi i takie, po których reakcja ta jest powolna. Do węglowodanów szybkowchłaniających zalicza się miód, soki, słodycze, syropy, napoje typu Cola, Fanta, także mleko. Do węglowodanów, które wchłaniają się wolno zaliczymy kasze, ciemne pieczywo, ciemny ryż, makarony razowe i ugotowane al dente. Diabetycy powinni wybierać produkty, które wchłaniają się wolno, ponieważ zapobiega to niekorzystnym dla zdrowia, dużym wahaniom glikemii.
Mówiąc bardzo ogólnie, osoby chorujące na cukrzycę powinny unikać potraw słodkich (ryzyko hiperglikemii), słonych (nadmiar soli prowadzi do nadciśnienia tętniczego) i tłustych (ryzyko nadwag i otyłości). Niestety dominująca obecnie w sprzedaży żywność wysoko przetworzona zazwyczaj zawiera bardzo dużo szkodliwych dla zdrowia substancji (cukru, solu, utwardzanych tłuszczy roślinnych). Dlatego zaleca się, aby wybierać żywność pełnowartościową, jak najmniej przetworzoną, zawierającą korzystny dla zdrowia błonnik, witaminy i mikroelementy.
Co zatem jest polecane? W diecie diabetyka na pewno powinny znaleźć się ryby (nawet tłuste, gdyż są źródłem korzystnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych), chude mięsa i wędliny (najlepiej przygotowywane samodzielnie), warzywa (szczególnie spożywane na surowo), warzywa strączkowe, orzechy, makaron gotowany al dente, pieczywo razowe i pełnoziarniste, oliwa z oliwek, produkty nabiałowe typu jogurty naturalne, chude twarogi, twarde sery (ser żółty – w ograniczonej ilości i tylko wtedy, gdy nie mamy nadmiaru kilogramów). Owoce są dozwolone, aczkolwiek w rozsądnych ilościach (są źródłem cukru prostego - fruktozy), zaleca się spożywać 300 g owoców dziennie, w trzech porcjach po 100 g.
Dieta cukrzycowa eliminuje cukry proste. Sacharozę można ewentualnie zastąpić różnego rodzaju słodzikami (substancje sztuczne, zazwyczaj wielokrotnie słodsze od cukru), jednak ich stosowania ma tyle samo zwolenników, co przeciwników. Zaletą rezygnacji z cukru i nadmiaru soli jest większa wrażliwość kubków smakowych na smak potraw. Im mniej przetworzonych, przesłodzonych i przesolonych produktów spożywamy, tym nasze kubki smakowe są wrażliwsze na naturalne smaki – a to, obok utrzymywania normoglikemii, niewątpliwa zaleta racjonalnego odżywiania diabetyka.
________________________________________
ZNACZENIE KONTROLI MASY CIAŁA U DIABETYKÓW
Cukrzyca jest chorobą, której służy szczupła sylwetka. Niestety większość chorych, przede wszystkim na cukrzycę typu 2, to osoby z nadwagą, bądź co gorsza otyłością. Od dawna wiadomo, że nadmiar tłuszczu to problem nie tyle estetyczny, co zdrowotny. W przypadku cukrzycy prawda ta ma jeszcze głębszy wymiar.
Nadmiar kilogramów powoduje zaburzenia w wydzielaniu własnej insuliny (cukrzyca typu 2), zwiększa oporność tkanek na działanie insuliny, zarówno endogennej jak i podawanej zewnętrznie (typ 1 i 2), zmniejsza skuteczność działanie doustnych leków hipoglikemizujących (typ 2). Innymi słowy, osobom otyłym trudniej jest osiągnąć prawidłowe wyrównanie cukrzycy, co nie wynika z ich złej woli, ale z nadmiaru tłuszczu w organizmie.
Nadwaga i otyłość zazwyczaj wiążą się z zaburzeniami lipidowymi – powodują podwyższenie stężenia cholesterolu i trójglicerydów, a także wzrost ciśnienia tętniczego. Należy pamiętać o tym, że wymienione czynniki, czyli cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, podwyższony cholesterol i trójglicerydy to najważniejsze czynniki ryzyka choroby wieńcowej. Dlatego są to parametry, o które diabetycy powinni dbać równie skrupulatnie, jak o glikemie. Przede wszystkim powinni zatem dążyć do utrzymania należnej wagi.
Badania wykazały, że osoby z cukrzycą, które mają prawidłową masę ciała żyją średnio o 8 lat dłużej niż diabetycy z nadwagą bądź otyłością.
Diabetycy powinni zainwestować w wagę łazienkową, najlepiej elektroniczną, która precyzyjnie wskazuje ilość kilogramów, i ważyć się na niej raz w tygodniu. Regularna kontrola masy ciała pozwala wychwycić każdy nadprogramowy kilogram, i w porę zareagować.
Łatwiej jest bowiem „zrzucić” niewielki nadmiar, niż borykać się z dużą nadwagą.
Innym wskaźnikiem z którego warto korzystać, jest obliczanie tzw. wskaźnika masy ciała (BMI). Niekiedy wzrost masy o 1-2 kg nie jest jeszcze tragedią, jeżeli wskaźnik BMI utrzymuje się poniżej 25 kg/m2. Natomiast jeżeli przekroczymy tę wartość oznacza to światełko ostrzegawcze – wg wskaźnika masy ciała nasza waga już nie mieści się w normie, tylko oznacza nadwagę.
________________________________________
ODCHUDZANIE DIABETYKÓW
Odchudzanie diabetyków to temat równie ważny, co trudny. Osoby chore na cukrzycę, szczególnie jeżeli przyjmują insulinę, mają większe trudności z redukcją masy ciała niż osoby zdrowe. Insulina jest hormonem anabolicznym, czyli powodującym wzrost komórek. Jeżeli dawkujemy ją zewnętrznie, nigdy nie będziemy w tym tak precyzyjni, jak zdrowy organizm. Nie oznacza to jednak, że diabetycy nie mogą schudnąć. Mogą, ale wymaga to od nich więcej wysiłku oraz dużych umiejętności – głównie dlatego, że odchudzenie nie zwalnia z obowiązku kontrolowania cukrzycy a wymaga dostosowania diety i wysiłku fizycznego do leczenia (co dla wielu pacjentów stanowi dużą trudność).
Aby schudnąć należy spożywać mniej kalorii niż wydatkujemy; można to osiągnąć bądź przez zmniejszenie ilości pożywienia, bądź przez zwiększenie wydatkowanej energii. Oczywiście najszybszy i najskuteczniejszy sposób to połączenie tych dwóch elementów – mniej jeść i więcej się ruszać.
Określenie „mniej jeść” jest jednak mało precyzyjne. Można jeść mniej (niż zazwyczaj) a jednak i tak za dużo z punktu widzenia potrzeb organizmu. Najbardziej skuteczne odchudzanie polega na umiarkowanym zmniejszeniu ilości kalorii, czyli o 500 – 1000 kcal mniej, niż potrzebuje organizm. Należy więc zorientować się, jakie jest nasze dzienne zapotrzebowanie na kalorie – to zależy od wieku, płci, trybu życia a następnie zredukować tę wartość o 500 – 1000 kcal.
Przyjmuje się, że dieta 1500 kcal jest uniwersalną dietą odchudzającą, zarówno dla kobiet jak i mężczyzn; nie jest to dieta „głodowa”; przy tej podaży kalorii jesteśmy w stanie dostarczyć organizmowi niezbędnych składników odżywczych a jednocześnie pozostaje deficyt kalorii, który umożliwia redukcję masy ciała.
Stosując dietę odchudzającą należy pamiętać o tym, by jeść mniejsze porcja, ale częściej i regularnie. Organizm łatwiej radzi sobie z trawieniem mniejszych ilości jedzenia, a dla diabetyków jest to tym bardziej korzystne, że wiąże się z mniejszymi wahaniami glikemii. Regularnym jedzeniem przyzwyczajamy organizm do tego, że co 3 – 4 godziny dostarczamy mu kalorie, co „ustawia” nasz metabolizm. Unikamy w ten sposób napadów tzw. wilczego głodu, kiedy z powodu znacznego obniżenia glikemii „rzucamy” się na jedzenie, nie kontrolując ani jego ilości, ani jakości.
Odchudzając się diabetycy powinni pamiętać o tym, że nadal obowiązują ich zasady zdrowego odżywiania, zatem w ich diecie, mimo że o ograniczonej podaży kalorii powinny pojawić się węglowodany, tłuszcze i białka. Należy unikać diet eliminacyjnych np. dieta Kwaśniewskiego (tłuszczowa), dieta Dukana (białkowa), gdyż w ten sposób dochodzi do poważnych zaburzeń metabolicznych w organizmie. Cukrzyca sama w sobie jest chorobą metaboliczną, dlatego należy tak komponować dietę, aby nie powodować dalszych nieprawidłowości w zakresie przemiany materii.
Tak jak odżywianie diabetyków jest kwestią indywidualną tak też powinno być z ich odchudzaniem. Proces redukcji masy ciała musi być dostosowany do wieku pacjenta, metod leczenia cukrzycy, ilości kilogramów do „zgubienia”, a aby był trwały powinien być mądrze rozłożony w czasie. Ponieważ jest to zagadnienie trudne, wymagające sporej wiedzy z zakresu i żywienia, i cukrzycy warto zwrócić się o pomoc do dietetyka, który ustali nam indywidualną dietę.
________________________________________
ZASADY RACJONALNEGO ODŻYWIANIA
Racjonalne odżywianie oznacza żywienie optymalne z punktu widzenia potrzeb organizmu. Każdy człowiek, niezależnie czy choruje na cukrzycę czy nie, powinien stosować się do zasad, które zapewnią prawidłowe funkcjonowanie jego organizmu. Zasady te, wbrew powszechnemu mniemaniu, nie są przewidziane tylko dla tych, którzy chcą schudnąć (choć zazwyczaj przyczyniają się do redukcji masy ciała), powinny obowiązywać każdego – to one determinują nasze samopoczucie, stan zdrowia i długość życia.
Istotna jest ilość i odpowiednie proporcje pożywienia, ponieważ i nadmiar i niedobór pewnych składników odżywczych jest szkodliwy dla zdrowia.
Zasady racjonalnego odżywiania można streścić w następujący sposób:
• pierwszą zasadą racjonalnego odżywiania, wg Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa jest urozmaicenie w żywieniu
• codziennie należy dostarczać organizmowi koniecznych mu składników odżywczych – białka, tłuszczów i węglowodanów, a także witamin i soli mineralnych oraz wody białko pełni funkcję budulcową, tłuszcze – funkcję energetyczną i zapasową, węglowodany dostarczają energii, witaminy i sole mineralne – pełnią rolę regulatorów procesów życiowych
• należy zwracać uwagę na: jakość, ilość i regularność posiłków;
• jakość – chude mięsa, wędliny i nabiał, dobre tłuszcze, np. oleje roślinne, unikanie tłuszczu zwierzęcego oraz tłuszczów trans czyli utwardzanych tłuszczów roślinnych, stosowanie olejów roślinnych i oliwy z oliwek, węglowodany – nie przetworzone, ciemne pieczywo, makaron razowy, ryż razowy, unikanie produktów z mąki rafinowanej (np. białe pieczywo, drożdżówki), unikanie cukrów prostych,
• ilość – powinna odpowiadać dziennemu zapotrzebowaniu na kalorie a to zależy od wieku, płci, wykonywanej pracy, trybu życia i stanu zdrowia
• regularność – najlepiej jest spożywać 5 posiłków dziennie, główne: śniadanie, obiad i kolacja oraz przegryzki, czyli drugie śniadanie i podwieczorek
• warto pamiętać o zróżnicowaniu porcji w ciągu dnia: „Śniadanie zjedz sam, obiadem podziel się z przyjacielem, kolację oddaj wrogowi”
• zwracaj uwagę na błonnik, sam w sobie nie ma walorów odżywczych, ale zapobiega zaparciom, daje uczucie sytości i ma działanie protekcyjne przed nowotworami jelita grubego
• należy pamiętać o rybach, będących źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych
• należy ograniczać spożywanie soli
________________________________________
WYMIENNIK WĘGLOWODANOWY
Wymienniki węglowodanowe (WW) stosowane są w żywieniu osób z cukrzycą, jako miara określająca liczbę węglowodanów w danym produkcie. Jeden wymiennik węglowodanowy to 10 g przyswajalnych węglowodanów; 1 WW odpowiada jednej średniej wielkości kromce chleba (20 g) czy jednemu średniemu ziemniakowi i dostarcza około 40 kcal.
W przypadku diabetyków istotne jest, aby wiedzieć ile węglowodanów zawiera dany produkt czy cała potrawa, bo to od węglowodanów zależy, ile insuliny należy wstrzyknąć, aby bilans insulina – jedzenie wyszedł na zero. Aby ułatwić osobom chorym na cukrzycę codzienne układanie menu, obliczono ilość WW w poszczególnych produktach i umieszczono je w specjalnych tabelach (podobnych jak tabele kaloryczności), dzięki czemu szybko i bez ważenia produktu można sprawdzić, ile zawiera on węglowodanów/wymienników węglowodanowych. Korzystanie z tabel jest pomocne szczególnie w pierwszym okresie po zdiagnozowaniu choroby, kiedy jeszcze nie mamy wprawy w szacowaniu zawartości węglowodanów w pożywieniu.
Często przy układaniu diety dla diabetyków zaczyna się od określenia, ile wymienników węglowodanowych można spożyć w ciągu doby, następnie ilość tę dzieli się na posiłki główne oraz przekąski. Diabetycy powinni zjadać podobne ilości węglowodanów (wymienników węglowodanowych) każdego dnia i powinny być one podobnie rozłożone na poszczególne posiłki. Ułatwia to dawkowanie insuliny i utrzymywanie normoglikemii.
WYMIENNIK BIAŁKOWO - TŁUSZCZOWY
Wymienniki białkowo-tłuszczowe (WBT) to pojęcie wprowadzone znacznie później niż wymienniki węglowodanowe, głównie na potrzeby osób korzystających z osobistych pomp insulinowych. Okazuje się, że na poziom glikemii wpływ mają nie tylko węglowodany, ale także (choć w mniejszym stopniu) białka i tłuszcze. Dlatego należy kontrolować ilość spożywanego białka i tłuszczu, by móc „zabezpieczyć” je insuliną. 1 wymiennik białkowo – tłuszczowy to taka ilość produktu, która dostarcza 100 kcal, pochodzących z białka i/bądź tłuszczu.
Dieta dla cukrzyków
W sposobie odżywiania chorzy na cukrzycę powinni zwracać uwagę przede wszystkim na to,
co jest w ich przypadku niedozwolone. Tak więc nie powinno się spożywać mąki żytniej, świeżego
pieczywa tak samo jak i razowego, grzanek smażonych na tłuszczu, potraw z mąki smażonych i
odsmażanych, jak na przykład naleśników i pasztecików.
Zabronione są również sery tłuste, topione, żółte i pleśniowe. Na czarnej liście znajdują się też słonina,
smalec, boczek, łój, i tłuszcze, które w temperaturze pokojowej mają stałą postać. Generalnie wśród mięs
zakazane są mięsa tłuste takie, jak wieprzowina, podroby, baranina, pasztety, duszone i pieczone z
tłuszczem, tłuste gęsi, kaczki i wątróbka. Unikać należy też takich przypraw jak ocet, kostki bulionowe
oraz ostrej papryki. Nie powinno się spożywać również grochu, fasoli, soczewicy i bobu. Zabroniona jest
też śmietana.
Tak - cukrzyca to niestety w większości same zakazy. Nie wolno spożywać miodów, dżemów, konfitur,
marmolad, syropów, czekolad, napojów gazowanych, które jak pamiętamy można po prostu
nazwać 7%-owym roztworem cukru.
Cukrzyca nie oznacza na szczęście śmierci głodowej. Można jeść wymienione niżej produkty
(w ograniczonych ilościach):

1. ciemne pieczywo z mąki pszennej lub pieczywo czerstwe
2. grzanki pieczone bez tłuszczu
3. gotowane potrawy z mąki jak na przykład kluski
4. kasze i ryże
5. zsiadłe mleko, kefiry, jogurty
6. herbatę z mlekiem, kawę zbożową z mlekiem (bez cukru)
7. chude mięsa, jak np. wołowinę, cielęcinę, dziczyznę, polędwicę, szynkę
8. chude ryby (sandacz, dorsz, szczupak, karp)
9. ziemniaki gotowane (po obraniu jak i przed), ziemniaki pieczone w skórce
10. gruszki, banany, winogrona, suszone owoce
Oraz bez ograniczeń:
1. szparagi, kapustę (świeżą i kwaszoną),
2. kalafiory, szczypiorek, cykorię,
3. boćwinę,
4. ogórki świeże, kwaszone, konserwowe,
5. szpinak, dynię, brokuły, sałatę,
6. paprykę, pomidory, pory, marchew, rzodkiew, rabarbar,
7. cebulę, selery, korzeń pietruszki, rzepę,
8. fasolkę szparagową, zielony groszek,
9. dojrzałe owoce.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post