Pokrzywka alergiczna. Objawy, badanie,testy

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
admin. med.

Pokrzywka alergiczna. Objawy, badanie,testy

Post autor: admin. med. »

ABC wiedzy o pokrzywce alergicznej
Prawie każdy przynajmniej raz w życiu miał na skórze swędzące bąble podobne do tych, jakie pojawiają się po dotknięciu liści pokrzywy.
Kiedy jednak na naszym ciele pojawią się różowe lub porcelanowo-białe swędzące bąble o płaskiej powierzchni, nie spowodowane kontaktem z pospolitym ziółkiem, jakim jest pokrzywa - mamy najpewniej do czynienie z tzw. pokrzywką, której podłożem jest alergia skórna.

Jaki ma przebieg pokrzywka?
Ta częsta choroba skóry może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Stanowi też jedną z najczęstszych i najbardziej kłopotliwych dolegliwości zarówno dla pacjentów, jak i dla lekarzy. Bąble wywołane pokrzywką cechują się dużą dynamiką, tj. szybkością powstawania, jak i ustępowaniem zmian niekiedy już po kilkunastu godzinach, bez pozostawienia śladów. Chociaż mogą też trwać do kilku tygodni, a samo schorzenie odnawiające się okresowo w postaci pokrzywki może trwać latami.

Jaki przebieg ma tzw. ostra pokrzywka i co jest jej przyczyną?
Ostra pokrzywka trwa od kilku godzin do 6 tygodni. Jej przyczyną może być podłoże uczuleniowe, związane z przeciwciałami IgE (tj. mechanizmem pomyłki immunologicznej, w wyniku której alergen jest rozpoznawany jako czynnik szkodliwy - zarazek lub pasożyt). Alergenami mogą być pokarmy i alergeny wziewne docierające do skóry wraz z krwią (pyłki roślin, kurz domowy, gazy, zapachy itp.). Przyczyny niealergiczne to: podłoże psychiczne lub działanie bezpośrednich wyzwalaczy histaminy - czyli pseudoalergia, która pod względem objawów może do złudzenia przypominać alergię, jednak nią nie jest. Przykładem jest nadwrażliwa reakcja na leki przeciwzapalne - kwas acetylosalicylowy, naproksen, ibuprofen, itp. (tzw. pokrzywka aspirynowa ). Stosunkowo bezpieczny w tym zestawie leków przeciwzapalnych jest paracetamol.

Co wiemy o przewlekłej pokrzywce? Kto ją przechodzi? Jak długo trwa?
Około 15-20% populacji przechodzi przynajmniej raz w życiu pokrzywkę, z czego 75% doznaje przewlekłych lub nawracających objawów skórnych trwających co najmniej 6 tygodni. Mówimy wówczas, że pokrzywka ma charakter przewlekły, gdyż wykwity pokrzywki (bąble pokrzywkowe) pojawiają się okresowo przez kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat.
Czy możemy ustalić przyczynę pokrzywki i unikać alergenu lub substancji, która ją powoduje?
Alergeny i pokrzywka - to trudny do ustalenia związek. W przypadku ostrej pokrzywki można pokusić się o identyfikację alergenu. Pomaga w tym powtarzający się charakterystyczny związek czasowy pomiędzy zjedzeniem jakiegoś pokarmu (zwykle jest to kilka godzin) czy zażyciem leku (związek często prawie natychmiastowy), a wystąpieniem bąbli i świądu. Np. stosunkowo łatwa do identyfikacji jest pokrzywka po zjedzeniu pierwszych w sezonie truskawek, poziomek, wiśni czy malin. Nieco trudniej, ale też jest to możliwe ustalenie związku pomiędzy zjedzeniem pokarmów, które jemy przez cały rok - ryb, orzechów, bananów, jajek, czekolady itp. Można też wykryć alergeny kontaktowe wobec skóry -maści, żele, maseczki itp. - gdyż reakcja skóry ma miejsce niekiedy już po kilku godzinach. Znacznie trudniej jest wykryć alergeny wziewne, bezzapachowe.

Które z alergenów pokarmowych najczęściej wywołują pokrzywkę?
U dzieci, które szczególnie często cierpią na tę chorobę - co trzecia ujawnioną przyczyną pokrzywki był pokarm. Spośród pokarmów odpowiedzialnych za pokrzywki najczęstszym alergenem jest białko mleka i jego przetworów, białko zbóż (gluten), białko soi, białka jaj, białka zwierzęce (ryb). Wysokie miejsce wśród alergenów zajmują owoce cytrusowe, banany, niektóre owoce jagodowe. Zarówno u dzieci, jak u dorosłych przyczyną pokrzywki mogą być pasożyty (np. ludzka glista).

Dlaczego mleko krowie jest częstym alergenem?
W mleku krowim znajduje się około 30 białek o własnościach silnych alergenów. Są to głównie: beta-laktoglobulina, kazeina, alfa-laktoalbumina, albuminy i globuliny mleka krowiego. Częstość występowania alergii na te białka określa się na 0,3-7,5 proc. populacji dziecięcej.

Jakie owoce i warzywa powodują najczęściej alergię u niemowląt?
Do owoców alergizujących należą: pomarańcze, cytryny, mandarynki, grejpfruty, banany, truskawki, poziomki, maliny, zaś z warzyw - pomidory, selery, pietruszka. Tych owoców i warzyw należy unikać przynajmniej do końca 1 roku życia.

Jakie jeszcze substancje pokarmowe mogą powodować pokrzywkę?
Swędzące bąble pojawiają się także u osób nadwrażliwych po zjedzeniu produktów, do których dodano konserwanty (kwas benzoesowy i jego pochodne - benzoesany) lub sztuczne barwniki. Niebezpieczne dla uczuleniowców mogą być także produkty żywnościowe, które same zawierają histaminę - zwłaszcza ryby na czele z tuńczykiem i makrelą, niektóre twarde sery, jak też, kapusta, szpinak.

Czy leki powodują pokrzywkę?
Ostra pokrzywka może pojawić się również na skutek działania leków. Najniebezpieczniejsza jest penicylina, ale także związki penicylinopodobne. Równie często bąble pokrzywkowe pojawiają się na skórze po zażyciu kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) i innych leków przeciwzapalnych w skład których mogą, ale nie muszą wchodzić kwas acetylosalicylowy lub jego pochodne (salicylany). Uczulenie nie musi wystąpić po jednorazowym zażyciu leku, a często dopiero przy dłuższym stosowaniu. Należy więc uważać przy zażywaniu również innych popularnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych m.in. ibuprofenu, naproksenu, itp.

Leczenie pokrzywki
Lekami z wyboru są leki przeciwhistaminowe. Jeśli jednak choroba ma gwałtowny przebieg, ze spadkiem ciśnienia tętniczego lub dusznością, podaje się pozajelitowo preparaty kortykosteroidowe. Po ustąpieniu gwałtownych objawów przez kilka dni podaje się pacjentowi leki przeciwhistaminowe.

Leczenie schorzeń alergicznych
Niekiedy wskutek leczenia bąble pokrzywkowe zanikną, ale skóra jest jeszcze zaczerwieniona, trochę swędzi i jest dziwnie napięta -dlaczego?
Poza komórkami stale "mieszkającymi" w skórze właściwej - tj. fibrocytami, lipocytami, komórkami nerwowymi - osiedlają się w niej na pewien czas inne, wezwane na pomoc komórki odpornościowe, np. makrofagi i monocyty. Pomimo, że skutecznie zastosowaliśmy lek przeciwhistaminowy i bąble histaminowe zanikły - te komórki napływowe oczyszczające skórę ze wszystkiego, co zbędne i szkodliwe, jeszcze jakiś czas "sprzątają". Komórki napływowe nie mieszczą się na tak ciasnym terenie, jakim jest skóra. Wskutek tego przez pewien czas jest ona napięta, zaczerwieniona i twarda. Jest taka również dlatego, że w odczynie alergicznym uczestniczą też inne mediatory zapalenia, np. brykinina, których działanie może trwać dłużej i powodować świąd.


Czy pokrzywka alergiczna zmniejsza odporność skóry na inne choroby?
Tak. Osoba cierpiąca na pokrzywki alergiczne będzie najprawdopodobniej częściej przechodzić bakteryjne choroby skóry (czyraki, ropne chrosty itp.), jak też infekcje wirusowe skóry (kurzajki, opryszczki itp.) czy grzybice skóry, paznokci, czy pochwy. Oznacza to dla tych osób konieczność wzmożonej higieny osobistej. Chociaż z drugiej strony wzmożona aktywność układu odpornościowego może niekiedy pomóc w zwalczaniu infekcji.
Jakich badań możemy się spodziewać - wybierając się do alergologa z prośbą o ustalenie przyczyny pokrzywki?

Po pierwsze powinniśmy spisywać przed wizytą, na specjalnej kartce - wszystkie pokarmy i napoje, jakie spożyliśmy na 48 godzin przed pojawieniem się bąbli pokrzywkowych. Powinniśmy także mieć zrobione badanie morfologiczne krwi, badania kału itp. na obecność pasożytów, wykonanie testów z alergenami wziewnymi, z aspiryną, testy pokarmowe, określenie poziomu immunoglogulin we krwi itp.

oprac. mgr Edward Ozga Michalski
Konsultacja prof. dr hab. med. Andrzej Danysz
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post