Hiponatremia związana z wysiłkiem fizycznym
: 3 lis 2016, o 09:53
Na podstawie: T. Hew-Butler, M.H. Rosner, S. Fowkes-Godek, J.P. Dugas, M.D. Hoffman, D.P. Lewis, R.J. Maughan, K.C. Miller, S.J. Montain, N.J. Rehrer, W.O. Roberts, I.R. Rogers, A.J. Siegel, K.J. Stuempfle, J.M. Winger, J.G. Verbalis: Statement of the Third International Exercise-Associated Hyponatremia Consensus Development Conference, Carlsbad, California, 2015.
dr n. med. Robert Drabczyk1, dr n. med. Grzegorz Goncerz2
1 Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej, 2 Katedra Anatomii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie
Clinical Journal of Sport Medicine, 2015; 25: 303–320
Konsultował prof. dr hab. n. med. Franciszek Kokot, Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Jak cytować: Drabczyk R., Goncerz G.: Hiponatremia związana z wysiłkiem fizycznym: podsumowanie stanowiska ekspertów międzynarodowej konferencji uzgodnieniowej. Med. Prakt., 2016; 7-8: 15–22
Skróty: EAH – hiponatremia związana z wysiłkiem fizycznym, HTS – hipertoniczny roztwór chlorku sodu
Wprowadzenie
W lutym 2015 roku w Carlsbad w stanie Kalifornia (USA) odbyła się trzecia Międzynarodowa Konferencja Uzgodnieniowa ws. Hiponatremii Związanej z Wysiłkiem Fizycznym (International Exercise-Associated Hyponatremia Consensus Development Conference). Wzięło w niej udział 17 ekspertów z 4 krajów, zajmujących się treningiem sportowym, fizjologią wysiłku fizycznego, medycyną sportową, gospodarką wodno-sodową i homeostazą płynową. W sformułowanym stanowisku, przeznaczonym dla pracowników medycznych, sportowców, trenerów i innych zainteresowanych osób, uwzględniono najnowszą wiedzę na temat hiponatremii związanej z wysiłkiem fizycznym (exercise-associated hyponatremia – EAH). Zalecenia podzielono na silne (klasa zalecenia 1 – korzyści wyraźnie przewyższają skutki niekorzystne) i słabe (klasa zalecenia 2 – korzyści z danego postępowania są niewielkie), a wiarygodność danych na wysoką (poziom A – badania z randomizacją bez istotnych ograniczeń lub jednoznaczne dane z badań obserwacyjnych), umiarkowaną (poziom B – badania z randomizacją z istotnymi wadami lub silne dane z badań obserwacyjnych) i niską (poziom C – dane z badań obserwacyjnych i opisów serii przypadków). W niniejszym opracowaniu siłę zaleceń i wiarygodność danych, na których je oparto, podano w nawiasach kwadratowych.
Definicja
EAH oznacza hiponatremię, która się rozwija w trakcie wysiłku fizycznego lub do 24 godzin po jego zakończeniu. Jest definiowana jako stężenie sodu w osoczu, surowicy lub we krwi pełnej poniżej dolnej granicy przedziału wartości prawidłowych w laboratorium wykonującym oznaczenie (zwykle <135 mmol/l).
Epidemiologia
Częstość występowania hiponatremii u osób rekreacyjnie uprawiających sporty wytrzymałościowe wynosi około 0,8%, a u sportowców wyczynowych około 2,5%. Częstość występowania EAH zależy od rodzaju i czasu trwania wysiłku fizycznego, miejsca i warunków (temperatury otoczenia) jego wykonywania oraz cech osobniczych. Bezobjawową EAH w trakcie wytrzymałościowego wysiłku fizycznego lub po jego zakończeniu stwierdza się nawet u 70% osób. Częstość objawowej EAH jest znacznie mniejsza, ale może przekraczać 30% u osób zgłaszających się po pomoc medyczną w trakcie lub po wysiłku.
Etiologia
1. Główną przyczyną i mechanizmem patofizjologicznym EAH (w tym wszystkich znanych przypadków zakończonych zgonem) jest nadmierne picie płynów hipotonicznych pod względem wymienialnego sodu, prawdopodobnie w połączeniu z wydzielaniem wazopresyny pod wpływem bodźców nieosmotycznych [1A].
2. Mało jest danych wskazujących na utratę sodu jako pierwotną przyczynę objawowej EAH nawet u osób wykonujących wysiłek fizyczny przez dłuższy czas i przy wysokiej temperaturze otoczenia [2C]. W takich sytuacjach objawowa EAH prawdopodobnie się rozwija w następstwie picia nadmiernych ilości hipotonicznych płynów z utrzymującym się wydzielaniem wazopresyny pod wpływem bodźców nieosmotycznych.
dr n. med. Robert Drabczyk1, dr n. med. Grzegorz Goncerz2
1 Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej, 2 Katedra Anatomii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie
Clinical Journal of Sport Medicine, 2015; 25: 303–320
Konsultował prof. dr hab. n. med. Franciszek Kokot, Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Jak cytować: Drabczyk R., Goncerz G.: Hiponatremia związana z wysiłkiem fizycznym: podsumowanie stanowiska ekspertów międzynarodowej konferencji uzgodnieniowej. Med. Prakt., 2016; 7-8: 15–22
Skróty: EAH – hiponatremia związana z wysiłkiem fizycznym, HTS – hipertoniczny roztwór chlorku sodu
Wprowadzenie
W lutym 2015 roku w Carlsbad w stanie Kalifornia (USA) odbyła się trzecia Międzynarodowa Konferencja Uzgodnieniowa ws. Hiponatremii Związanej z Wysiłkiem Fizycznym (International Exercise-Associated Hyponatremia Consensus Development Conference). Wzięło w niej udział 17 ekspertów z 4 krajów, zajmujących się treningiem sportowym, fizjologią wysiłku fizycznego, medycyną sportową, gospodarką wodno-sodową i homeostazą płynową. W sformułowanym stanowisku, przeznaczonym dla pracowników medycznych, sportowców, trenerów i innych zainteresowanych osób, uwzględniono najnowszą wiedzę na temat hiponatremii związanej z wysiłkiem fizycznym (exercise-associated hyponatremia – EAH). Zalecenia podzielono na silne (klasa zalecenia 1 – korzyści wyraźnie przewyższają skutki niekorzystne) i słabe (klasa zalecenia 2 – korzyści z danego postępowania są niewielkie), a wiarygodność danych na wysoką (poziom A – badania z randomizacją bez istotnych ograniczeń lub jednoznaczne dane z badań obserwacyjnych), umiarkowaną (poziom B – badania z randomizacją z istotnymi wadami lub silne dane z badań obserwacyjnych) i niską (poziom C – dane z badań obserwacyjnych i opisów serii przypadków). W niniejszym opracowaniu siłę zaleceń i wiarygodność danych, na których je oparto, podano w nawiasach kwadratowych.
Definicja
EAH oznacza hiponatremię, która się rozwija w trakcie wysiłku fizycznego lub do 24 godzin po jego zakończeniu. Jest definiowana jako stężenie sodu w osoczu, surowicy lub we krwi pełnej poniżej dolnej granicy przedziału wartości prawidłowych w laboratorium wykonującym oznaczenie (zwykle <135 mmol/l).
Epidemiologia
Częstość występowania hiponatremii u osób rekreacyjnie uprawiających sporty wytrzymałościowe wynosi około 0,8%, a u sportowców wyczynowych około 2,5%. Częstość występowania EAH zależy od rodzaju i czasu trwania wysiłku fizycznego, miejsca i warunków (temperatury otoczenia) jego wykonywania oraz cech osobniczych. Bezobjawową EAH w trakcie wytrzymałościowego wysiłku fizycznego lub po jego zakończeniu stwierdza się nawet u 70% osób. Częstość objawowej EAH jest znacznie mniejsza, ale może przekraczać 30% u osób zgłaszających się po pomoc medyczną w trakcie lub po wysiłku.
Etiologia
1. Główną przyczyną i mechanizmem patofizjologicznym EAH (w tym wszystkich znanych przypadków zakończonych zgonem) jest nadmierne picie płynów hipotonicznych pod względem wymienialnego sodu, prawdopodobnie w połączeniu z wydzielaniem wazopresyny pod wpływem bodźców nieosmotycznych [1A].
2. Mało jest danych wskazujących na utratę sodu jako pierwotną przyczynę objawowej EAH nawet u osób wykonujących wysiłek fizyczny przez dłuższy czas i przy wysokiej temperaturze otoczenia [2C]. W takich sytuacjach objawowa EAH prawdopodobnie się rozwija w następstwie picia nadmiernych ilości hipotonicznych płynów z utrzymującym się wydzielaniem wazopresyny pod wpływem bodźców nieosmotycznych.