Norowirusy a zatrucia pokarmowe
: 14 mar 2016, o 10:22
Zatrucie pokarmowe (łac. gastroenteritis acuta) – choroba wynikająca ze spożycia pokarmu lub przyjęcia płynów zawierających substancje szkodliwe, a w szczególności toksyny bakteryjne, drobnoustroje lub oba naraz i przebiegająca z objawami ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego. Według klasyfikacji WHO zatrucia pokarmowe obejmują również zakażenia pokarmowe.
Bakterie
Bakterie są najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych.
Najczęstszymi patogenami bakteryjnymi w zatruciach pokarmowych są:
Campylobacter jejuni, który wtórnie może doprowadzić do zespołu Guillaina-Barrégo i zapaleń przyzębia[1]
Salmonella spp. - zakażenie wywołane przez S. Typhimurium, które jest spowodowane spożyciem niedogotowanych jajek, a także inne patogeny[2][3][4]
Escherichia coli O157:H7 (EHEC), które powodują zespół hemolityczno-mocznicowy
Inne częste patogeny bakteryjne:
Bacillus cereus
Escherichia coli - EIEC, EPEC, ETEC, EAEC, inaczej EAgEC
Listeria monocytogenes
Shigella spp.
Staphylococcus aureus
Streptococcus
Vibrio cholerae, w tym O1 i nie-O1
Vibrio parahaemolyticus
Vibrio vulnificus
Yersinia enterocolitica i Yersinia pseudotuberculosis.
Mniej powszechne czynniki bakteryjne:
Brucella spp.
Corynebacterium ulcerans
Coxiella burnetii - gorączka Q
Plesiomonas shigelloides.
Egzotoksyny
Niektóre zatrucia są wywoływane nie tylko bezpośrednio przez zakażenie bakteryjne, ale również egzotoksyny produkowane przez bakterie. Egzotoksyny produkują (przykłady):
Clostridium botulinum
Clostridium perfringens
Staphylococcus aureus
Bacillus cereus.
Mykotoksyny i zatrucia grzybami
Do mykotoksyn najczęściej wywołujących zatrucia pokarmowe należą:
Aflatoksyny - wytwarzane przez Aspergillus parasiticus i Aspergillus flavus. Często występują w orzechach, orzeszkach ziemnych, kukurydzy, sorgo i innych nasionach oleistych. Do postaci aflatoksyn zalicza się: B1, B2, G1 i G2, wśród których aflatoksyna B1 działa głównie na wątrobę wywołując jej martwicę, marskość oraz raka[5][6]
Cytochalazyny
Alkaloidy sporyszu - alkaloidy ergopeptynowe - ergotamina
Inne
Information icon.svg Osobny artykuł: Grzyby trujące.
Wirusy
Zakażenia wirusowe stanowią prawdopodobnie jedną trzecią przyczyn zatruć pokarmowych w krajach rozwiniętych. Zakażenia wywołują wirusy:
Enterowirusy
Wirus zapalenia wątroby typu A, który szerzy się przez spożywanie pokarmów zanieczyszczonych fekaliami[7][8]
Wirus zapalenia wątroby typu E
Norowirusy
Rotawirusy.
Pasożyty
Większość pokarmowych parazytoz to choroby odzwierzęce.
Płazińce:
Diphyllobothrium sp.
Nanophyetus sp.
Taenia saginata
Taenia solium
Fasciola hepatica
Zobacz też: tasiemce
Nicienie:
Anisakis sp.
Ascaris lumbricoides
Eustrongylides sp.
Trichinella spiralis
Trichuris trichiura.
Pierwotniaki:
Acanthamoeba i inne wolno żyjące protozoa z supergrupy amoebozoa
Cryptosporidium parvum
Cyclospora cayetanensis
Entamoeba histolytica
Giardia lamblia
Sarcocystis hominis
Sarcocystis suihominis
Toxoplasma gondii.
Toksyny występujące naturalnie w pokarmach
alkaloidy (zawierają je np. szczwół plamisty i naparstnica)
cykutoksyna w szaleju jadowitym
toksyny grzybów wyższych
tetrodotoksyna (ryby Takifugu)
skombrotoksyna w rybach wywołująca scombrotoksizm
Bakterie
Bakterie są najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych.
Najczęstszymi patogenami bakteryjnymi w zatruciach pokarmowych są:
Campylobacter jejuni, który wtórnie może doprowadzić do zespołu Guillaina-Barrégo i zapaleń przyzębia[1]
Salmonella spp. - zakażenie wywołane przez S. Typhimurium, które jest spowodowane spożyciem niedogotowanych jajek, a także inne patogeny[2][3][4]
Escherichia coli O157:H7 (EHEC), które powodują zespół hemolityczno-mocznicowy
Inne częste patogeny bakteryjne:
Bacillus cereus
Escherichia coli - EIEC, EPEC, ETEC, EAEC, inaczej EAgEC
Listeria monocytogenes
Shigella spp.
Staphylococcus aureus
Streptococcus
Vibrio cholerae, w tym O1 i nie-O1
Vibrio parahaemolyticus
Vibrio vulnificus
Yersinia enterocolitica i Yersinia pseudotuberculosis.
Mniej powszechne czynniki bakteryjne:
Brucella spp.
Corynebacterium ulcerans
Coxiella burnetii - gorączka Q
Plesiomonas shigelloides.
Egzotoksyny
Niektóre zatrucia są wywoływane nie tylko bezpośrednio przez zakażenie bakteryjne, ale również egzotoksyny produkowane przez bakterie. Egzotoksyny produkują (przykłady):
Clostridium botulinum
Clostridium perfringens
Staphylococcus aureus
Bacillus cereus.
Mykotoksyny i zatrucia grzybami
Do mykotoksyn najczęściej wywołujących zatrucia pokarmowe należą:
Aflatoksyny - wytwarzane przez Aspergillus parasiticus i Aspergillus flavus. Często występują w orzechach, orzeszkach ziemnych, kukurydzy, sorgo i innych nasionach oleistych. Do postaci aflatoksyn zalicza się: B1, B2, G1 i G2, wśród których aflatoksyna B1 działa głównie na wątrobę wywołując jej martwicę, marskość oraz raka[5][6]
Cytochalazyny
Alkaloidy sporyszu - alkaloidy ergopeptynowe - ergotamina
Inne
Information icon.svg Osobny artykuł: Grzyby trujące.
Wirusy
Zakażenia wirusowe stanowią prawdopodobnie jedną trzecią przyczyn zatruć pokarmowych w krajach rozwiniętych. Zakażenia wywołują wirusy:
Enterowirusy
Wirus zapalenia wątroby typu A, który szerzy się przez spożywanie pokarmów zanieczyszczonych fekaliami[7][8]
Wirus zapalenia wątroby typu E
Norowirusy
Rotawirusy.
Pasożyty
Większość pokarmowych parazytoz to choroby odzwierzęce.
Płazińce:
Diphyllobothrium sp.
Nanophyetus sp.
Taenia saginata
Taenia solium
Fasciola hepatica
Zobacz też: tasiemce
Nicienie:
Anisakis sp.
Ascaris lumbricoides
Eustrongylides sp.
Trichinella spiralis
Trichuris trichiura.
Pierwotniaki:
Acanthamoeba i inne wolno żyjące protozoa z supergrupy amoebozoa
Cryptosporidium parvum
Cyclospora cayetanensis
Entamoeba histolytica
Giardia lamblia
Sarcocystis hominis
Sarcocystis suihominis
Toxoplasma gondii.
Toksyny występujące naturalnie w pokarmach
alkaloidy (zawierają je np. szczwół plamisty i naparstnica)
cykutoksyna w szaleju jadowitym
toksyny grzybów wyższych
tetrodotoksyna (ryby Takifugu)
skombrotoksyna w rybach wywołująca scombrotoksizm