Podanie ciężarnej chorej na półpasiec leku acyklowir
: 1 lis 2016, o 09:30
Czy podawać acyklowir ciężarnej chorej na półpasiec?
Dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Czy podawać acyklowir ciężarnej chorej na półpasiec? Jeżeli tak, to każdej, czy w wybranych przypadkach? – na nadesłane do Redakcji „Pytanie do Eksperta” odpowiada dr hab. n. med. Ernest Kuchar.
Półpasiec jest rzadkim problemem u ciężarnych, ponieważ najczęściej chorują osoby po 50. roku życia lub będące w stanie immunosupresji. Wystąpienie półpaśca świadczy o reaktywacji zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV) na skutek zmniejszenia odporności komórkowej przy obecnych przeciwciałach swoistych. W takiej sytuacji raczej nie dochodzi do wiremii, zatem zakażenie płodu jest bardzo mało prawdopodobne. Przykładowo, gdy w 1995 roku w Stanach Zjednoczonych zarejestrowano 100 przypadków ospy wietrznej wrodzonej, w 95% przypadkach matka chorowała w ciąży na ospę wietrzną, natomiast jedynie w pozostałych 5% przypuszcza się, że przyczyną ospy wrodzonej mógł być półpasiec. Jednak jak dotąd nie opisano ani jednego potwierdzonego przypadku ospy wietrznej wrodzonej w przebiegu półpaśca.
Jeżeli chodzi o stosowanie acyklowiru u kobiet w ciąży, to choć brakuje badań z grupą kontrolną oceniających skuteczność i bezpieczeństwo takiego postępowania, wiarygodne badania obserwacyjne wskazują na bezpieczeństwo terapii. Powszechnie przyjęto, że jeśli spodziewane korzyści z leczenia przeważają nad potencjalnym ryzykiem działań niepożądanych, to ciężarnej podaje się acyklowir p.o. w dawce 800 mg 5 razy/24 h przez 7–10 dni. Podobne stanowisko zajmuje brytyjski Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG). Towarzystwo w swoich rekomendacjach podaje, że „acyklowiru nie zarejestrowano do stosowania u kobiet w ciąży; ryzyko i korzyści wynikające z leczenia tym lekiem należy omówić z ciężarną”. W niedawno opublikowanych rekomendacjach polskich ekspertów dotyczących stosowania acyklowiru wskazano, że doustnym acyklowirem powinni być leczeni wszyscy ogólnie zdrowi pacjenci z półpaścem mający co najmniej 50 lat, jak też wszyscy (także ciężarne) chorzy z cięższymi postaciami półpaśca, np. zapaleniem nerwów, bardzo nasiloną wysypką lub umiejscowieniem półpaśca poza klatką piersiową, zwłaszcza w obrębie głowy i szyi. Leczenie dożylne jest wskazane u chorych w immunosupresji oraz gdy półpasiec zajmuje błony śluzowe, np. oczy czy okolice płciowe. W praktyce – biorąc pod uwagę możliwość rozwoju przewlekłego zespołu bólowego (post-herpetic neuralgia) po półpaścu i jego zaraźliwość, w tym możliwość zakażenia wrodzonego, oraz świetną tolerancję acyklowiru – każdy przypadek półpaśca (także w ciąży) powinien być leczony acyklowirem. Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej, zwłaszcza w przypadku niekorzystnego umiejscowienia półpaśca (oczny, uszny), rozsianego charakteru zmian, silnego bólu oraz u kobiet z niedoborem odporności.
Ze względu na bardzo małe ryzyko zakażenia, noworodek powinien otrzymać acyklowir dopiero wtedy, gdy wystąpią u niego objawy zakażenia VZV.
Podsumowując, dostępne dane przemawiają za stosowaniem acyklowiru w leczeniu półpaśca u każdej ciężarnej, choć jest to wskazanie pozarejestracyjne. Jeżeli półpasiec wystąpił u ciężarnej w immunosupresji lub zajmuje błony śluzowe, np. oczy czy okolice płciowe, lek należy podać dożylnie.
Dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Czy podawać acyklowir ciężarnej chorej na półpasiec? Jeżeli tak, to każdej, czy w wybranych przypadkach? – na nadesłane do Redakcji „Pytanie do Eksperta” odpowiada dr hab. n. med. Ernest Kuchar.
Półpasiec jest rzadkim problemem u ciężarnych, ponieważ najczęściej chorują osoby po 50. roku życia lub będące w stanie immunosupresji. Wystąpienie półpaśca świadczy o reaktywacji zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV) na skutek zmniejszenia odporności komórkowej przy obecnych przeciwciałach swoistych. W takiej sytuacji raczej nie dochodzi do wiremii, zatem zakażenie płodu jest bardzo mało prawdopodobne. Przykładowo, gdy w 1995 roku w Stanach Zjednoczonych zarejestrowano 100 przypadków ospy wietrznej wrodzonej, w 95% przypadkach matka chorowała w ciąży na ospę wietrzną, natomiast jedynie w pozostałych 5% przypuszcza się, że przyczyną ospy wrodzonej mógł być półpasiec. Jednak jak dotąd nie opisano ani jednego potwierdzonego przypadku ospy wietrznej wrodzonej w przebiegu półpaśca.
Jeżeli chodzi o stosowanie acyklowiru u kobiet w ciąży, to choć brakuje badań z grupą kontrolną oceniających skuteczność i bezpieczeństwo takiego postępowania, wiarygodne badania obserwacyjne wskazują na bezpieczeństwo terapii. Powszechnie przyjęto, że jeśli spodziewane korzyści z leczenia przeważają nad potencjalnym ryzykiem działań niepożądanych, to ciężarnej podaje się acyklowir p.o. w dawce 800 mg 5 razy/24 h przez 7–10 dni. Podobne stanowisko zajmuje brytyjski Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG). Towarzystwo w swoich rekomendacjach podaje, że „acyklowiru nie zarejestrowano do stosowania u kobiet w ciąży; ryzyko i korzyści wynikające z leczenia tym lekiem należy omówić z ciężarną”. W niedawno opublikowanych rekomendacjach polskich ekspertów dotyczących stosowania acyklowiru wskazano, że doustnym acyklowirem powinni być leczeni wszyscy ogólnie zdrowi pacjenci z półpaścem mający co najmniej 50 lat, jak też wszyscy (także ciężarne) chorzy z cięższymi postaciami półpaśca, np. zapaleniem nerwów, bardzo nasiloną wysypką lub umiejscowieniem półpaśca poza klatką piersiową, zwłaszcza w obrębie głowy i szyi. Leczenie dożylne jest wskazane u chorych w immunosupresji oraz gdy półpasiec zajmuje błony śluzowe, np. oczy czy okolice płciowe. W praktyce – biorąc pod uwagę możliwość rozwoju przewlekłego zespołu bólowego (post-herpetic neuralgia) po półpaścu i jego zaraźliwość, w tym możliwość zakażenia wrodzonego, oraz świetną tolerancję acyklowiru – każdy przypadek półpaśca (także w ciąży) powinien być leczony acyklowirem. Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej, zwłaszcza w przypadku niekorzystnego umiejscowienia półpaśca (oczny, uszny), rozsianego charakteru zmian, silnego bólu oraz u kobiet z niedoborem odporności.
Ze względu na bardzo małe ryzyko zakażenia, noworodek powinien otrzymać acyklowir dopiero wtedy, gdy wystąpią u niego objawy zakażenia VZV.
Podsumowując, dostępne dane przemawiają za stosowaniem acyklowiru w leczeniu półpaśca u każdej ciężarnej, choć jest to wskazanie pozarejestracyjne. Jeżeli półpasiec wystąpił u ciężarnej w immunosupresji lub zajmuje błony śluzowe, np. oczy czy okolice płciowe, lek należy podać dożylnie.