ForumMedyczne.edu.pl

Zaburzenia rozwojowe zębów są następstwem negatywnego wpływu czynników
oddziałujących w okresie odontogenezy. Mogą to być: czynniki genetyczne,
aberracje chromosomowe, choroby gorączkowe, alergie, reakcje odpornościowe,
zapalenia swoiste, nieswoiste, wrodzone zaburzenia przemiany materii,
zaburzenia związane z macierzyństwem (wiek matki, liczba ciąż), zaburzenia
w odżywianiu, zatrucia chemiczne i polekowe, mózgowe porażenie dziecięce
itd.
W okresie pierwszego (zęby mleczne) i drugiego (zęby stałe) ząbkowania
może ujawniać się wiele zaburzeń i wad dotyczących samego procesu ząbkowania,
a także anatomicznej lub histologicznej budowy zębów. Zaburzenia ząbkowania
objawiają się nieprawidłowym czasem, miejscem i powikłaniami związanymi
z wyrzynaniem zębów.
Nieprawidłowości zębowe mają przyczynę w oddziaływaniu wielu czynników
wyzwolonych w okresie tworzenia i rozwoju zawiązków. Dotyczy to okresu
ciąży matki, a także pierwszych lat (najczęściej do około 12 rż.) życia dziecka.
Etiologicznie wywołują stosunkowo dobrze poznane następstwa, ściśle
związane z fazą rozwoju zawiązka. Zaburzenia mogą dotyczyć liczby zębów,
budowy anatomicznej (wielkości lub/i kształtu), budowy strukturalnej tkanek
zmineralizowanych oraz barwy zębów.
Zaburzenia liczby zębów
Zaburzenia te powstają na skutek nadczynności lub niedoczynności listewki zębowej,
co objawia się zwiększeniem lub zmniejszeniem liczby zębów, albo całkowitym
ich brakiem.
137
Zwiększenie liczby zębów (hiperdoncja) może być prawdziwe, gdy stwierdzamy
większą liczbę zębów w porównaniu z normą, lub rzekome w przypadku
przetrwania zęba mlecznego. Występują zęby nadliczbowe o budowie nieprawidłowej
oraz zęby dodatkowe o budowie prawidłowej. Przykładem zęba nadliczbowego
jest ząb środkowy, znajdujący się między zębami siecznymi szczęki lub
żuchwy.
Zmniejszenie liczby zębów (hipodoncja) – prawdziwe, gdy brak zawiązków
zębowych, lub rzekome, jeśli zawiązek zęba jest w kości, ale nie wyrznął
się. W przypadku braków kilku zębów mówimy o oligodoncji, a całkowity brak
zębów to anodontia.
Zaburzenia budowy anatomicznej zębów
Zaburzenia budowy anatomicznej dotyczyć mogą wielkości lub kształtu zębów,
przy czym może się to odnosić do całości zęba lub jedynie korony albo korzenia.
Częściej występują w uzębieniu stałym niż mlecznym. Nieprawidłowości
ukształtowania jam zęba mogą stanowić istotną przeszkodę w leczeniu endodontycznym.
Zaburzenia wielkości zębów mogą występować w postaci zwiększenia (macrodontia)
lub zmniejszenia (microdontia) wymiarów zęba w stosunku do zęba
prawidłowego.
Zwiększenie wymiarów zęba uogólnione występuje rzadko i może towarzyszyć
gigantyzmowi. Najczęściej stwierdzaną anomalią jest zwiększenie wymiarów
przyśrodkowego siekacza szczęki.
Zmniejszenie wielkości zębów rzadko dotyczy całego uzębienia, najczęściej
odnosi się do siekaczy bocznych w szczęce.
Zaburzenia dotyczące kształtu zębów występują w postaci nadmiernie rozwiniętych
siekaczy lub pierwszych trzonowców. Inne przykłady tej anomalii to:
ząb wgłobiony – wtłoczenie mineralizowanych tkanek zęba (szkliwa i zębiny)
do komory zęba,
zęby pieńkowe lub stożkowe – jako zęby nadliczbowe lub dodatkowe, jeśli
wada dotyczy wszystkich zębów, mówimy o uzębieniu krokodylim.
Zmiany kształtu mogą także dotyczyć kształtu korzeni zębów lub ich liczby.
Zaburzenia mineralizacji tkanek zębów
Nieprawidłowości te objawiają się w postaci niepełnej mineralizacji, niedorozwoju
lub nadmiernego rozwoju.
Najczęściej stwierdzaną anomalią z tej grupy jest niedorozwój szkliwa. Jeżeli
przyczyną jego powstania był czynnik działający miejscowo, zmiany ograniczone
są do pojedynczych zębów. W przypadku czynnika działającego ogólnoustrojowo liczba zębów objętych zaburzeniem zależy od rodzaju czynnika, siły
i czasu jego działania, a także stadium rozwoju, w którym znajdowały się zawiązki
zębowe w okresie narażenia na jego oddziaływanie. Przyczynami tych
zaburzeń mogą być niedobory soli mineralnych (Ca, P, Mg, F) oraz witamin (A,
C, D, K), choroby gorączkowe, choroby wieku dziecięcego oraz infekcyjne, tj.
różyczka, odra, ospa wietrzna, błonica, płonica, krztusiec, a także choroby gruczołów
wydzielania wewnętrznego (tarczycy, przytarczyc, grasicy, przysadki
mózgowej, trzustki).
Często zmianom strukturalnym szkliwa towarzyszą zaburzenia w budowie
zębiny.
Zaburzenia tego rodzaju mogą mieć również podłoże genetyczne. Niekiedy
stwierdza się nadmierną mineralizację tkanek zęba. Są to krople lub perły
szkliwne, które występują najczęściej w okolicy szyjki zęba lub w korzeniach.
Maria Borysewicz-Lewicka, Joanna Chłapowska
źródło: wydawnictwopzwl.pl