Zasady oznaczania gazometrii i równowagi kwasowo-zasadowej

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
admin. med.

Zasady oznaczania gazometrii i równowagi kwasowo-zasadowej

Post autor: admin. med. »

ABC badań laboratoryjnych. Zasady oznaczania gazometrii i równowagi kwasowo-zasadowej oraz interpretacja wyników

17.06.2016
mgr Barbara K. Kościelniak, dr hab. n. med. Przemysław J. Tomasik
Zakład Biochemii Klinicznej Instytutu Pediatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
ABC badań laboratoryjnych. Zasady oznaczania gazometrii i równowagi kwasowo-zasadowej oraz interpretacja wyników

Skróty: BE – nadmiar zasad, pCO2 – ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla, pO2 – ciśnienie parcjalne tlenu, RKZ – równowaga kwasowo-zasadowa, SpO2 – wysycenie hemoglobiny tlenem w badaniu pulsoksymetrycznym

Monitorowanie zawartości gazów we krwi oraz równowagi kwasowo-zasadowej (RKZ) należy do jednej z najczęstszych procedur w opiece medycznej. Znajduje zastosowanie w chorobach obejmujących układ oddechowy, sercowo-naczyniowy, moczowy, pokarmowy oraz w stanach naglących, związanych na przykład z zakażeniami czy urazami.
Pulsoksymetria, kapnometria, gazometria pełnej krwi

Prężność gazów we krwi może być szacowana lub mierzona. Aktualnie w miarę możliwości staramy się korzystać z metod nieinwazyjnych, które pozwalają oszacować saturację (pulsoksymetria) i ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (pCO2, kapnometria). Za pomocą pulsoksymetrii możemy szacować wysycenie hemoglobiny tlenem (SpO2) poprzez przezskórny pomiar spektrofotometryczny. Metoda ta wykorzystuje pulsacyjny przepływ krwi przez łożysko naczyniowe w celu wyodrębnienia sygnału pochodzącego od hemoglobiny znajdującej się w naczyniach. Opiera się na zjawisku różnego pochłaniania światła przez hemoglobinę utlenowaną i nieutlenowaną (w zakresie światła czerwonego oksyhemoglobina pochłania mniej światła niż deoksyhemoglobina).
Kapnometria pozwala oszacować pCO2 we krwi na podstawie pomiaru pCO2 w wydychanym powietrzu. Ze względu na warunki przepływu powietrza w drogach oddechowych i metodę pomiaru, pCO2 w drogach oddechowych ma nieco mniejsze wartości niż we krwi. U osób zdrowych różnica wynosi <5 mm Hg, jednak w stanach chorobowych może się znacząco zwiększyć (do 10–20 mm Hg lub więcej). Metoda ta najczęściej opiera się na technikach spektrofotometrycznych wykorzystujących właściwości optyczne CO2, który absorbuje światło podczerwone w wąskim zakresie długości fali. Za pomocą tej metody najczęściej oznacza się końcowo wydechowe pCO2 (etCO2).
W wielu przypadkach metody nieinwazyjne są niewystarczające i konieczny jest dokładny pomiar ciśnienia parcjalnego gazów w materiale pobranym inwazyjnie, czyli we krwi. Gazometry laboratoryjne i te przeznaczone do wykonywania oznaczeń w miejscu opieki nad pacjentem (takimi aparatami aktualnie dysponuje wiele oddziałów intensywnej terapii) dokonują pomiaru 3 parametrów: pH, pCO2 i ciśnienia parcjalnego tlenu (pO2), a wysycenie hemoglobiny tlenem, stężenie wodorowęglanów (HCO3-), nadmiar zasad (BE), a wiele dodatkowych parametrów wyliczają.
Zasady pobierania materiału do oznaczeń gazometrycznych u dzieci
W jakiej krwi wykonywać oznaczenie? Czy można wykorzystać krew żylną?

Zaleca się, aby oznaczenia gazometryczne wykonywać we krwi tętniczej lub włośniczkowej arterializowanej. Wartości parametrów mierzonych we krwi tętniczej nie zależą od miejsca jej pobrania. Najczęściej krew pobierana jest z tętnicy promieniowej, udowej, ramiennej lub z tzw. linii tętniczej (kaniuli założonej do tętnicy) u pacjentów hospitalizowanych na oddziałach intensywnej terapii. U dzieci do oznaczeń gazometrii korzysta się przede wszystkim z krwi włośniczkowej arterializowanej. Krew taką pobiera się z palca, płatka ucha lub pięty (u noworodków [ryc. 1–3.]).

Arterializacja polega na zwiększeniu ukrwienia miejsca pobrania poprzez rozcieranie lub rozgrzanie w ciepłej wodzie. Dzięki temu po nakłuciu na skutek większego ciśnienia krwi w naczyniach po stronie tętniczej w pobranej porcji krwi będzie dominować krew tętnicza. Gazometrię można też wykonać we krwi żylnej, ale przydatność uzyskanych w ten sposób wyników jest ograniczona. Brak odpowiednich wartości odniesienia oraz zależność wyników od miejsca pobrania sprawiają, że nie można ocenić oksymetrii. Można natomiast oceniać różnice w zawartości tlenu we krwi tętniczej i żylnej (np. dla oceny lokalnego zużycia tlenu) w równolegle wykonywanych gazometriach we krwi tętniczej i żylnej u tej samej osoby. Wysokiej klasy analizatory na podstawie takich danych wyliczają parametry uzupełniające, takie jak:

różnica zawartości tlenu we krwi tętniczej i żylnej [ct O2 (a-v)]
współczynnik odtlenowania krwi tętniczej [ct O2 (a-v)/a]
szybkość zużywania tlenu (VO2 [po wprowadzeniu wartości przepływu sercowego])
dostarczanie tlenu (DO2 [po wprowadzeniu wartości przepływu sercowego])
przeciek fizjologiczny (Qsp/Qt(T))
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post