Zatoki przynosowe. Objawy diagnostyka leczenie i powikłania

Leczeniem chorób ucha, nosa, krtani, gardła, narządów głowy i szyi.
admin. med.

Zatoki przynosowe. Objawy diagnostyka leczenie i powikłania

Post autor: admin. med. »

Co to są zatoki przynosowe

Zatoki przynosowe są to jamy powietrzne zlokalizowane w obrębie czaszki, stanowiące w pewnym sensie przedłużenie jam nosa. Zatoki przynosowe spełniają funkcję rezonacyjną (podobnie jak pudło gitary zmienia barwę dźwięku wydawanego przez struny) a także ochronną (przy urazach mechanicznych czaszki). Błona śluzowa nosa i zatok pokryta jest rzęskami i wytwarza w ciągu doby ok. 1000 ml wydzieliny. Zapalenie zatok przynosowych najczęściej zaczyna się od zapalenia błony śluzowej nosa. Często zmiany zapalne dotyczą kilku zatok równocześnie. Jest to uwarunkowane bliskością położenia ich ujść naturalnych. Wyjątkiem jest tzw. zębopochodne zapalenie zatok związane z szerzeniem się zakażenia z jednego z górnych zębów do zatoki szczękowej.

Zatoki jako przestrzenie powietrzne połączone są naturalnymi ujściami z jamą nosa, po to by powietrze i śluz mogły się przemieszczać. Tak więc wszystkie zmiany zapalne, które są spowodowane przeziębieniem, alergią, zakażeniem bakteryjnym, wirusowym lub nagłymi zmianami temperatury otoczenia czy przewianiem przyczyniają się do powstania obrzęku błony śluzowej nosa i mają wpływ na rozwój zapalenia zatok. Powietrze unieruchomione razem z wydzieliną w zablokowanej zatoce powoduje ucisk, wynikiem czego może być intensywny ból. Podobnie, gdy powietrze nie ma możliwości wejścia do zatoki w obrębie naturalnego ujścia może stworzyć się podciśnienie, które również objawia się bólem. Ból ten najczęściej występuje w okolicy czoła i nosa, jest intensywniejszy w godzinach porannych, a także przy pochylaniu.

Nazwy zatok pochodzą od nazwy kości z którą sąsiadują. Wyróżniamy:
- zatoki szczękowe - w rzucie policzków
- zatoki sitowe - znajdują się za nosem, pomiędzy oczami
- zatoki czołowe - zlokalizowane ponad oczami, w okolicy brwi
- zatoka klinowa - pomiędzy oczami, tylnie w stosunku do nosa

Zatoki szczękowe
Największe są zatoki szczękowe. Ściana górna zatoki tworzy dno oczodołu. Ma to olbrzymie znaczenie dla szerzenia się procesu zapalnego i dla oceny stopnia zaawansowania procesu chorobowego. Dno zatoki szczękowej znajduje się w bezpośredniej bliskości korzeni zębów (2-go przedtrzonowca i 1-go trzonowca). Miejsca te są punktem wyjścia zębopochodnego zapalenia zatok. Zębopochodne zapalenie zatoki szczękowej jest jednym z niewielu przypadków, gdy stan zapalny obejmuje tylko jedną zatokę.

Zatoka czołowa
Zatoka czołowa przyjmuje różnorodne kształty. Może występować całkowity brak zatoki czołowej po jednej stronie. Czasem zatoki mogą być bardzo rozlegle i wielokomorowe, co sprzyja powikłaniom zapalnym. Tylna ściana sąsiaduje z przednim dołem czaszki i dlatego jest drogą szerzenia się powikłań wewnątrzczaszkowych.

Zatoki sitowe
Zatoki sitowe są zbudowane z 6-10 komórek powietrznych. Stan zapalny toczący się w obrębie zatok sitowych może być powikłany zapaleniem nerwu wzrokowego i zapaleniem tkanek oczodołu.

Zatoka klinowa
Zatoka klinowa leży na podstawie czaszki. Procesy zapalne dotyczące zatoki klinowej są niezwykle groźne i mogą szerzyć się na opony mózgu i tkankę mózgową.
Paranasal_sinuses.png
Paranasal_sinuses.png (39.16 KiB) Przejrzano 718 razy
Paranasal_sinus_-_front..png
Paranasal_sinus_-_front..png (17.2 KiB) Przejrzano 718 razy
Podstawy fizjologii nosa i zatok

Powietrze wdychane przez nos zostaje ogrzane, oczyszczone z bakterii i pyłów oraz nasycone parą wodną. Ogrzewanie powietrza odbywa się na drodze oddawania ciepła z krwi krążącej w drobnych naczyniach krwionośnych. Ostatecznie wdychane powietrze osiąga temperaturę 32-34 stopni Celsjusza, niezależnie od temperatury powietrza wdychanego. Błona śluzowa nosa i zatok pełni także w pewnym stopniu rolę wymiennika cieplnego pomiędzy zazwyczaj chłodniejszym powietrzem a krwią. Stanowi w ten sposób jeden z elementów chłodzenia mózgowia (mózgowie produkuje około 15% ciepła ustrojowego).
W nosie powietrze jest również nasycane parą wodną. Wilgotność powietrza w nosie wzrasta z 32 - 35% do 78 - 95%, a w krtani i tchawicy osiąga aż 95-100%.

O prawidłowej, fizjologicznej czynności zatok przynosowych decydują dwa czynniki: drenaż (usuwanie śluzu z zatok) i wentylacja (swobodny przepływ powietrza). Zaburzenie tych czynników ułatwia powstanie infekcji.
Błona śluzowa zatok pokryta jest specjalnymi rzęskami, które znajdują się w ciągłym ruchu przypominającym "uderzenie bicza". Ruch wszystkich rzęsek jest zsynchronizowany i umożliwia przesuwanie śluzu w określonym kierunku. Ma on podstawowe znaczenie dla oczyszczania zatok przynosowych. Przemieszczanie wydzieliny w zatokach przynosowych w kierunku ujść naturalnych odbywa się po ściśle wyznaczonych szlakach.

Do czynników wpływających na czynność rzęsek możemy zaliczyć:
1) czynniki fizykochemiczne:
- temperatura
- wilgotność
- zanieczyszczenia przemysłowe
- dym tytoniowy
- alkohol
2) czynniki biologiczne:
- infekcje wirusowe i bakteryjne
- alergia
- starzenie się
- zaburzenia hormonalne
- urazy
- niedobory immunologiczne
- nieprawidłowości w budowie anatomicznej
Zapalenia zatok przynosowych

Ostre zapalenie zatok przynosowych
Początek choroby jest zwykle nagły poprzedzony infekcją błony śluzowej nosa. Choroba przebiega z ostro zaznaczonymi objawami. Oprócz objawów ze strony nosa i zatok przynosowych mogą występować objawy ogólne pod postacią podwyższonej ciepłoty ciała, złego samopoczucia, uczucia rozbicia, czy braku łaknienia. Objawy miejscowe ostrego zapalenia zatok przynosowych to przede wszystkim ból objętej stanem zapalnym zatoki, niedrożność nosa, wydzielina z nosa, bóle głowy, niekiedy bóle zębów, osłabienie lub zniesienie powonienia. Bóle nasilają się przy pochylaniu głowy do przodu oraz przy większym wysiłku fizycznym.

Nawracające ostre zapalenie zatok przynosowych
Choroba dotyczy powtarzających się ostrych zapaleń zatok przynosowych. Może być wiele czynników sprzyjających powstawaniu nawrotów choroby. Między innymi wymienia się czynniki anatomiczne, nieżyty nosa oraz zmiany pourazowe np. skrzywienie przegrody nosa.

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych
Ta postać zapalenia jest następstwem nieleczonego lub niewłaściwie leczonego ostrego zapalenia. Objawy choroby są podobne do objawów w ostrym zapaleniu zatok przynosowych, jednak znacznie mniej nasilone. Mogą być mało charakterystyczne, o nietypowym umiejscowieniu i zazwyczaj przebiegają w sposób łagodny. Najczęściej chorzy z przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych zgłaszają się do lekarza w okresie zaostrzeń i nasilenia dolegliwości - głównie bólowych. Zwykle choroba przebiega bez gorączki.
Niezmiernie ważnym zagadnieniem przewlekłego zapalenia zatok przynosowych jest określenie przez lekarza stopnia zaawansowania choroby.
Niezmiernie ważnym zagadnieniem przewlekłego zapalenia zatok przynosowych jest możliwość określenia stopnia zaawansowania choroby. Klasyfikacje i podziały opierają się na różnych wykładnikach choroby. Uwzględniają obraz kliniczny, badania endoskopowe, komputerowe, jak również podatność na zastosowane leczenie.
Leczenie

Leczenie ostrego i ostrego nawracającego zapalenia zatok jest głównie zachowawcze. W zapaleniu przewlekłym stosuje się również leczenie chirurgiczne.
Celem leczenia zachowawczego jest opanowanie zakażenia oraz zmniejszenie obrzęku błony śluzowej nosa i zatok, co poprawia oddychanie przez nos i umożliwia odpływ wydzieliny z zatok.
W początkowym etapie zapalenia zatok oraz w czasie trwania choroby przeziębieniowej, której towarzyszy niedrożność nosa możliwe jest rozpoczęcie leczenia przez samego chorego. W tym celu stosuje się leki obkurczające błonę śluzową donosowo i ogólnie. Szczególnie przydatne są preparaty działające ogólnie.
W przypadkach infekcyjnych nieżytów nosa i zapalenia zatok właściwym zestawieniem jest połączenie pseudoefredryny z ibuprofenem. Ibuprofen jest lekiem o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Natomiast pseudoefedryna zmniejsza obrzęk błony śluzowej nosa udrażniając nos i ujścia zatok.
Udrożnienie nosa oraz ujść zatok jest warunkiem koniecznym skutecznego leczenia zapalenia zatok. Działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne skutecznie usuwa dokuczliwe objawy bólowe towarzyszące zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok.

Powikłania
Zatoki czołowe, sitowe i klinowe graniczą z jamą czaszki, a pośrednio z oponami mózgu. Wszystkie zatoki przynosowe leżą też w bliskim sąsiedztwie nerwu wzrokowego. Ma to olbrzymie znaczenie dla rozwoju poważnych powikłań zapalenia zatok. Nieleczone lub niewłaściwie leczone zapalenie zatok może prowadzić do powikłań oczodołowych i ocznych (np. ropień podokostnowy oczodołu, zapalny obrzęk powiek, pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego), powikłań wewnątrzczaszkowych (zapalenie opon mózgowych, zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej, ropień mózgu).
Przyczyną większości przypadków poważnych powikłań jest zbyt późne wdrożenie leczenia!
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post